της Μαρίας Καδόγλου

Δεν είναι μυστικό ότι ειδικά το μεταλλείο των Σκουριών αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα:

  • Τεχνικά, καθώς δεν έχει ξαναγίνει ποτέ τέτοιας κλίμακας ρυπογόνο μεταλλείο στην Ελλάδα.
  • Κοινωνικής αποδοχής, καθώς ήταν πάντα η αιχμή των αντιδράσεων και η “κόκκινη γραμμή” για το μεγαλύτερο μέρος της τοπικής κοινωνίας.

Το κίνημα κατά της εξόρυξης άντεξε και βγήκε ζωντανό μέσα από χρόνια ακραίας καταστολής, ποινικοποίησης και συκοφάντησης και το κύριο αίτημά του, το σταμάτημα των Σκουριών, φαίνεται ότι έχει υιοθετηθεί τουλάχιστον από τμήμα της νέας κυβέρνησης. Ωστόσο το πολιτικό σκηνικό παραμένει θολό. Πέντε μήνες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, παρά τις κάποιες θετικές κινήσεις, οι παλινωδίες και οι αντικρουόμενες δηλώσεις [1] δεν αφήνουν να διαφανούν οι πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης για την περιοχή. Και ας μην έχουμε αυταπάτες: είναι βέβαιο ότι οι πιέσεις για συνέχιση των εργασιών προέρχονται και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού και έχουν πολύ περισσότερους παίκτες και παραμέτρους από ότι όλοι μας φανταζόμαστε.

Στην «πολιτική» δυσκολία που αντιμετωπίζει η Eldorado ήρθε να προστεθεί και ένα τεχνικό αδιέξοδο. Η εταιρεία αρνήθηκε να απαντήσει στα ερωτήματα της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΑΠΕΝ [2] σχετικά με τη μεταλλουργία και έτσι αποδείχθηκε και επισήμως ότι ο βασιλιάς Eldorado είναι γυμνός [3]. Ότι αναφορικά με τη μέθοδο μεταλλουργίας flash smelting δεν τεκμηριώνεται πέρα από το επίπεδο προμελέτης ότι είναι δυνατόν να εφαρμοστεί στα υψηλής περιεκτικότητας σε αρσενικό συμπυκνώματα της Ολυμπιάδας.  Και ότι η εταιρεία δεν έχει κάνει τίποτα προς την κατεύθυνση της κατασκευής εργοστασίου μεταλλουργίας, με αποτέλεσμα να παραβιάζεται η ΚΥΑ 201745/2011 η οποία πρέπει άμεσα να ανακληθεί. Παραβιάζονται επίσης η  σύμβαση  της εταιρείας με το κράτος και ο κυρωτικός της νόμος που ορίζουν σαφώς ότι στόχος του Επενδυτικού Σχεδίου είναι η μεταλλουργία χρυσού. Η “χρυσή επένδυση” είναι συνολικά παράνομη…

Το πως το κράτος μας κατάφερε να εγκρίνει περιβαλλοντικά ένα επιστημονικό φιάσκο που στρέφεται σαφώς κατά των ίδιων του των συμφερόντων, είναι ένα από τα πολλά “θαύματα” αυτής της “επένδυσης”. Μεθοδεύθηκε η παράκαμψη της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας γιατί εκεί υπήρχε ένας υπάλληλος που είχε τις γνώσεις να αντιληφθεί το ψέμμα και είχε ζητήσει επιστροφή και τροποποίηση της ΜΠΕ. Αναρμόδιες υπηρεσίες “πείστηκαν” από τις διαβεβαιώσεις της εταιρείας η οποία δεν παρουσίασε κανένα αποδεικτικό στοιχείο για τη δυνατότητα χρήσης της μεθόδου. Τώρα η ΚΥΑ, που τόσο ωραία τη «μαγείρεψαν» οι άνθρωποι της εταιρείας μαζί με τους συνεργάτες τους στον περιβαλλοντικό τομέα του Υπουργείου, είναι στον αέρα και η Ελληνικός Χρυσός μπροστά σε αδιέξοδο. Η ΚΥΑ έθεσε την εφαρμογή της συγκεκριμένης μεταλλουργικής μεθόδου ως όρο απαράβατο για την υλοποίηση του έργου και αλλαγή της μεθόδου δεν επιτρέπεται χωρίς νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση. Τα πράγματα εξελίχθηκαν στραβά για την εταιρεία… Δεν είχε προβλεφθεί ότι η απάτη θα αποκαλύπτονταν ποτέ. Δεν είχε προβλεφθεί ότι η εξουσία θα έφευγε ποτέ από τα χέρια ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Δεν μπορούσαν, το 2011, να διανοηθούν ότι η εταιρεία θα έχανε κάποια στιγμή την πολιτική κάλυψη για οποιαδήποτε αυθαιρεσία και απατεωνιά.

Πηγές που επικαλούνται τον Υπουργό ΠΑΠΕΝ Παναγιώτη Λαφαζάνη, δηλώνουν ότι η σύμβαση θα λυθεί και η Eldorado θα φύγει και αυτό θα γίνει με δική της υπαιτιότητα αφού εκείνη παραβιάζει τη σύμβαση με το κράτος. Κάτι τέτοιο είναι πράγματι δυνατό, απολύτως σύννομο και δεν θα συνεπάγεται την επιβολή κυρώσεων στην Ελλάδα, αντίθετα το Δημόσιο θα έχει εκείνο το δικαίωμα να ζητήσει αποζημιώσεις από την εταιρεία που δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της [4]. Αρκεί το Υπουργείο να προσέξει στην τήρηση της διαδικασίας, πράγμα που διάφοροι παράγοντες μέσα στο ίδιο το Υπουργείο εμποδίζουν να επιτευχθεί…

Όμως η Eldorado κάνει εναλλακτικά σχέδια για την περίπτωση που καταφέρει «να τα βρει» με το ΥΠΑΠΕΝ και να παραμείνει. Ένα σενάριο που ακούγεται όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα είναι η “εξόρυξη χαλκού” από τις Σκουριές. Δεν μοιάζει τυχαία η αναφορά του Αναπληρωτή Υπουργού κ. Τσιρώνη [5] “αν η εταιρεία αδυνατεί να βγάλει χρυσό, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να βγάλει χαλκό!”. Επίσης δεν μοιάζουν τυχαία κάποια πρόσφατα δημοσιεύματα στο εξειδικευμένο ιστολόγιο oryktosploutos.net σχετικά με το χαλκό των Σκουριών [6], ειδικά αν ληφθεί υπ' όψη ότι ο συγγραφέας τους είναι προϊστάμενος Διεύθυνσης του ΥΠΑΠΕΝ με αρμοδιότητα την πολιτική για τον ορυκτό πλούτο.

Λίγο το ένα, λίγο το άλλο, φαίνεται ότι η λέξη “ΧΑΛΚΟΣ” συζητιέται το τελευταίο διάστημα στα γραφεία του ΥΠΑΠΕΝ. Εδώ είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι η διατύπωση “εξόρυξη χαλκού”, που την κάνει να φαίνεται σαν κάτι πιο αθώο από την “εξόρυξη χρυσού” είναι πονηρή και παραπλανητική. Πρόκειται για ΤΟ ΙΔΙΟ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΡΓΟ. Οι Σκουριές είναι ένα πρόγραμμα εξόρυξης χρυσού ΚΑΙ χαλκού γιατί τα δυο αυτά μέταλλα συνυπάρχουν στο πορφυρικό κοίτασμα. Απολύτως τίποτα δεν αλλάζει στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου αν το ονομάσουμε “μεταλλείο χαλκού” – αποψίλωση του δάσους, αποστράγγιση των υδάτων, τοξική σκόνη με αμίαντο, επικίνδυνα φράγματα με δεκάδες εκατομμύρια τόνους μεταλλευτικών αποβλήτων που θα μείνουν εκεί εις στον αιώνα τον άπαντα.

Άλλο ένα σενάριο βγήκε μέσα από ανακοίνωση/ενημέρωση της  Eldorado Gold σχετικά με το έργο της Ολυμπιάδας, με ημερομηνία 12.6.2015 [7]. Εκεί, για πρώτη φορά, δεν γίνεται λόγος πλέον για εργοστάσιο μεταλλουργίας flash smelting το οποίο θα επεξεργάζεται μαζί τα συμπυκνώματα Ολυμπιάδας και Σκουριών, αλλά για ένα «κύκλωμα ανάκτησης χρυσού», μόνο από το μετάλλευμα της Ολυμπιάδας. Δηλαδή μια “κλασική” μεταλλουργία χρυσού με τη χρήση κυανίου σαν αυτήν που σχεδίαζε η TVX μιάμιση δεκαετία πριν, που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, απορρίφθηκε από το ΣτΕ και φυσικά έχει ελάχιστες πιθανότητες να γίνει αποδεκτή σήμερα.

Σε κάθε περίπτωση θα απαιτηθεί νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση και μια τέτοια διαδικασία θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για μια σειρά από σοβαρότατα περιβαλλοντικά ζητήματα που το 2011 απλά αγνοήθηκαν. Θα ανοίξει η δημόσια συζήτηση για φράγματα, τοξικά απόβλητα, νερά και θα ακουστεί επιτέλους η γνώμη της τοπικής κοινωνίας… Το τι θα επιβιώσει τελικά από την «επένδυση» και αν αυτό που θα «επιβιώσει» θα συμφέρει την πολυεθνική ώστε να παραμείνει είναι ανοικτό σε εκτιμήσεις. Και το πιο σημαντικό: για να τηρηθεί ο νόμος απαιτείται πολιτική βούληση που δεν ξέρουμε αν υπάρχει…

Τέλος, οι καμιά δεκαριά προσφυγές που έχει καταθέσει στο ΣτΕ η εταιρεία για την ακύρωση ενεργειών ή παραλείψεων του ΥΠΑΠΕΝ έχουν τη σημασία τους. Η εταιρεία που έχει εξαπατήσει το κράτος για να πάρει την έγκριση, επιχειρεί να βγει και λάδι από πάνω αναζητώντας διαδικαστικές παρατυπίες από την πλευρά των αρχών που θα μπορούσαν να στηρίξουν ένα αίτημα αποζημιώσεων. Είναι φανερό ότι αυτές είναι κινήσεις για να διαφυλάξει τα συμφέροντά της σε περίπτωση ρήξης με το Υπουργείο και εξόδου της από την Ελλάδα.