Υπενθυμίζεται ότι στις 7 Ιουνίου 2021, το ελληνικό Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και το Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσαν Κοινή Υπουργική Απόφαση που ορίζει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για τους/τις αιτούντες/σες άσυλο από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία. Εφόσον εφαρμοστεί, η απόφαση αναμένεται να οδηγήσει στην απόρριψη της πλειονότητας των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν στην Ελλάδα ως απαράδεκτες.
Σχολιάζοντας την απόφαση, η Γλυκερία Αράπη, διευθύντρια του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, τόνισε πως «η Ελλάδα δημιουργεί μια συνταγή καταστροφής αποκλείοντας περισσότερες εθνικότητες από την προστασία και αγνοώντας την πραγματικότητα για τους/τις πρόσφυγες στην Τουρκία. Η Ελλάδα πρέπει να αποσύρει αυτή την απερίσκεπτη απόφαση, η οποία μονάχα θα υπονομεύσει το δικαίωμα στο άσυλο και θα αφήσει περισσότερους ανθρώπους παγιδευμένους σε αναμονή στα νησιά του Αιγαίου».
Ολόκληρη η δήλωσή της:
Αυτή η απόφαση αποτελεί άλλο ένα επικίνδυνο βήμα προς την αποσάθρωση της προστασίας ασύλου στην Ευρώπη. Η Ελλάδα αποκαλύπτει τις βάναυσες προθέσεις της να αρνηθεί με κάθε κόστος την προστασία, ορίζοντας την Τουρκία ασφαλή για ακόμα περισσότερες εθνικότητες.
»Η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής για τους/τις αιτούντες/ες άσυλο και τους/τις πρόσφυγες. Η Τουρκία έχει παράνομα απελάσει στη Συρία πολλούς/ές Σύριους/ες ενώ γνώριζε ότι αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους εκεί. Έχει επίσης επιστρέψει στο Αφγανιστάν χιλιάδες Αφγανούς σε κίνδυνο και ανεξάρτητα από την επισφαλή κατάσταση εκεί».
Ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης, οι αιτήσεις ασύλου από πολίτες των σχετικών χωρών δύναται να θεωρηθούν απαράδεκτες. Συνεπώς, ενδέχεται να προταθεί η επιστροφή των ανθρώπων αυτών στην Τουρκία στη βάση του εσφαλμένου επιχειρήματος ότι μπορούν να λάβουν αποτελεσματική προστασία εκεί.
Το 2016, με τον ενστερνισμό της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας για τη μετανάστευση, οι χώρες της Ε.Ε. ανέθεσαν την προστασία των Σύριων προσφύγων στην Τουρκία, με το πρόσχημα ότι η χώρα είναι ασφαλής γι’ αυτούς/ές. Ως αποτέλεσμα της συμφωνίας, η Ελλάδα εφάρμοσε πολιτική περιορισμού στα νησιά του Αιγαίου, αφήνοντας χιλιάδες αποκλεισμένους/ες σε απαράδεκτες συνθήκες.
Η Ελλάδα δημιουργεί μια συνταγή καταστροφής αποκλείοντας περισσότερες εθνικότητες από την προστασία και αγνοώντας την πραγματικότητα για τους/τις πρόσφυγες στην Τουρκία. Η Ελλάδα πρέπει να αποσύρει αυτή την απερίσκεπτη απόφαση, η οποία μονάχα θα υπονομεύσει το δικαίωμα στο άσυλο και θα αφήσει περισσότερους ανθρώπους παγιδευμένους σε αναμονή στα νησιά του Αιγαίου.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα από τον Μάρτιο του 2020, οπότε η Τουρκία αρνήθηκε να δεχτεί επιστροφές αιτούντων/ουσών άσυλο στο πλαίσιο της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας.
Παράλληλα, την ανάκληση της κοινής υπουργικής απόφασης που χαρακτηρίζει την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα για υπηκόους Συρίας, Αφγανιστάν, Σομαλίας, Πακιστάν και Μπαγκλαντές ζητούν με ανακοίνωσή τους 40 μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Όπως επισημαίνουν, η απόφαση αφορά σε αιτούντες άσυλο προερχόμενους από πέντε χώρες με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης διεθνούς προστασίας: ενδεικτικά για το 2020 το ποσοστό θετικών αποφάσεων που εξέδωσε η Υπηρεσία Ασύλου για αιτούντες από τη Σομαλία ήταν 94,1%, τη Συρία 91,6% και το Αφγανιστάν 66,2%.
«Με αυτή την απόφαση πρακτικά παγιώνεται η πολιτική αποποίησης της ευθύνης προστασίας των προσφύγων στην Ευρώπη, ακόμα και των ασυνόδευτων παιδιών, στο πλαίσιο που τέθηκε ήδη από την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, τον Μάρτιο του 2016».
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (15 Μαΐου 2021), που παραθέτουν οι οργανώσεις, το 68% των ασυνόδευτων παιδιών που έχουν εντοπιστεί στην Ελλάδα προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, συνεπώς «η εφαρμογή της ΚΥΑ δεν συνάδει με την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και τις προστατευτικές διατάξεις που προβλέπει η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού».
«Η λύση», προσθέτουν οι οργανώσεις, «δεν μπορεί να είναι η επιστροφή εκτοπισμένων ατόμων στην Τουρκία. Η Τουρκία δεν παρέχει τη διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη ευρωπαϊκές χώρες, ενώ από τον Μάρτιο του 2021 ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και ως εκ τούτου δεν θα προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας, που κινδυνεύουν σε περίπτωση επιστροφής από την Ελλάδα, βάσει της νέας ΚΥΑ». Επιπλέον, προσθέτουν, «σειρά αναφορών έχουν ανά τα χρόνια κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Τουρκία, ακόμη και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας».
Την ανακοίνωση μεταξύ άλλων συνυπογράφουν οι οργανώσεις:
- Action for education
- Αλληλεγγύη Λέσβου
- ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
- Better Days
- Γιατροί του Κόσμου – Ελλάδα
- Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
- Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών
- ECHO100PLUS
- ΕΛΙΞ
- Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)
- Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι
- Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
- Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
- Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
- Equal Rights Beyond Borders
- Europe Must Act
- European Lawyers in Lesvos (ELIL)
- Fenix – Humanitarian Legal Aid
- HumanRights360
- Human Rights Legal Project
- International Rescue Committee (IRC)
- INTERSOS
- INTERSOS Hellas
- Ίριδα – Κέντρο Γυναικών
- Κέντρο Διοτίμα
- Legal Centre Lesvos
- Lighthouse Relief
- ΜΕΤΑδραση – Δράση για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη
- Mobile Info Team (MIT)
- Odyssea
- Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων
- Refugees International
- Refugee Law Clinic Berlin
- Refugee Legal Support (RLS)
- Refugee Rights Europe (RRE)
- Samos Volunteers
- SolidarityNow
- Still I Rise
- Terre des hommes Hellas
- Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)