Γράφουν οι Ευγενία Κουνιάκη, Κρίστη Πετροπούλου, Βίκυ Λιλή
Οι τελευταίες έξι μέρες του καραβανιού, αποτελούν την αποτύπωση των δύο διαφορετικών οραμάτων και σχεδίων για την περιοχή. Από τη μία, τα λεγόμενα σχέδια ανάπτυξης, τουρισμού, διεθνούς εμπορίου, αναπτυξιακών έργων όπως το μεγαλεπίβολο τρένο Μάγια, και από την άλλη, του αγώνα των από τα κάτω, του αγώνα όπου οι αυτόχθονες κοινότητες, οι κάτοικοι και οι αγρότες αγωνίζονται ενάντια στην καταστροφή της φύσης και της κοινοτικής ζωής τους.
Ενδεικτικό αυτής της σύγκρουσης δύο διαφορετικών σχεδίων είναι το νερό. Ο νότος του Μεξικού έχει αφθονία νερού, όμως οι κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό και αναγκάζονται να το αγοράζουν σε μεγάλα δοχεία. Δεν υπάρχει ένα αξιοπρεπές για την επιβίωση τους υδρευτικό ή αποχετευτικό δίκτυο. Μάλιστα ένα από τα συνθήματα που ακούγονταν από άκρη σε άκρη στην πορεία αυτού του καραβανιού ήταν το «Agua sí, tren no!» τονίζοντας ποιες είναι οι ανάγκες των ανθρώπων, η πρόσβαση στο πόσιμο νερό, όπως επίσης και ποιες είναι οι προτεραιότητες των από πάνω, τα επιχειρηματικά συμφέροντα του διεθνούς καπιταλισμού. Αντίστοιχα αιτήματα για δημόσια υγεία και κοινωνική ασφάλιση – σε μια χώρα που ελάχιστοι έχουν πρόσβαση στην συνταξιοδότηση και κοινωνική ασφάλιση – εξέφρασαν οι κάτοικοι του Palenque κατά την δέκατη ημέρα του καραβανιού, φωνάζοντας «Ντροπή σας, κύριε Πρόεδρε López Obrador, το μόνο πράγμα που σας ήρθε στο μυαλό είναι ένα τρένο και όχι ένα νοσοκομείο για τους λαούς, κάτι που είναι μια ιστορική απαίτηση».
Ο αγώνας των κοινοτήτων που εκφράζεται μέσα από την διασύνδεση των επιμέρους αγώνων στο πλαίσιο του καραβανιού El Sur Resiste, είναι ένας αγώνας για την ζωή, όπως τον ονομάζουν και οι ίδιες.
Δυστυχώς, οι συνέπειες ενός αδηφάγου καπιταλισμού είναι παρούσες σε ολόκληρη την περιοχή. Την τέταρτη μέρα του καραβανιού, στην πόλη Oteopan, στην πολιτεία Veracruz, μεταξύ άλλων, μάθαμε για την, ήδη από το 2013, εγκατάσταση μια ανοιχτής δομής διαχείρισης τοξικών αποβλήτων κοκ (οπτάνθρακας) που προέρχονται από τα εργοστάσια διύλισης πετρελαίου της Pemex, της κρατικής εταιρίας πετρελαίου.
Στην πόλη Villahermosa, στην οποία έφτασε το καραβάνι την πέμπτη ημέρα, συζητήθηκαν τα έργα υδρογονανθράκων και η συνεπαγόμενη υποβάθμιση της γης και των κοινοτήτων, καθώς το έδαφος και το νερό καθίστανται όλο και πιο μολυσμένα, μέσα από συνεχείς διαρροές λόγω τεχνικών προβλημάτων. Την ίδια μέρα το καραβάνι επισκέφτηκε την κοινότητα el Bosque, η οποία βιώνει με τον χειρότερο τρόπο την παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση, με την στάθμη της θάλασσας να έχει αυξηθεί και να έχει επί της ουσίας καταπιεί τα σπίτια της κοινότητας. Μία γυναίκα από την κοινότητα που έχει χάσει το σπίτι της ανέφερε «άκουγα για την κλιματική αλλαγή αλλά δεν πίστευα ότι θα έφτανε σε εμάς, η κλιματική αλλαγή δεν προκαλείται από εμάς, αλλά την πληρώνουμε εμείς τώρα και την επόμενη φορά άλλοι», αναδεικνύοντας με τα λόγια της ότι οι συνέπειες της περιβαλλοντικής κρίσης πρώτα και κύρια πλήττουν τους φτωχούς ανθρώπους του Παγκόσμιου Νότου. Από τους κατοίκους μάθαμε ότι ένας από τους λόγους αυτής της καταστροφής ήταν και η τεράστιες αμμοληψίες που έγιναν στην περιοχή για την κατασκευή του τρένου-Μάγια και η διάνοιξη της κοίτης του ποταμού. «Δεν είναι η ξηρασία είναι η έξωση των λαών από τη γη τους» λέει ένα σύνθημα που προσπαθούμε να αποδώσουμε στα ελληνικά.
Τις επόμενες ημέρες, οι συνέπειες από την καταστροφή που φέρνει μαζί του το τρένο Μάγια ήταν εμφανείς σε όλους τους συμμετέχοντες.
Ένα τρένο γερμανικών κυρίως συμφερόντων σε συνδυασμό με σειρά επενδύσεων, γερμανικών, καναδικών και αμερικανικών (ΗΠΑ) ξεριζώνει δέντρα πετώντας τα σαν σκουπίδια, μολύνει ποταμούς και το πολύτιμο νερό των κατοίκων, στοχεύοντας να αυξήσει μόνο τα κέρδη των πολυεθνικών. Την έκτη μέρα το καραβάνι κατέγραψε την κατασκευή του τρένου-Μάγια στην πόλη Candelaria στην πολιτεία Campeche, μία από τις περιοχές από όπου θα περάσει. Η σιδηροδρομική γραμμή επιβάλλεται σε μια πόλη με μικρά και χαμηλά σπίτια, με τον τεράστιο όγκο της και την σκόνη που προκαλεί, μολύνοντας τον ποταμό που τη διασχίζει. Η κατασκευή του τρένου Μάγια έχει ήδη επιφέρει την αναγκαστική εκτόπιση τουλάχιστον 300 οικογενειών, έχει προκαλέσει προβλήματα υγείας που αποδίδονται στην χειροτέρευση της ποιότητας του νερού και στην διαρκή εισπνοή υλικών και ουσιών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές αλλά και την απώλεια υδάτινων πόρων, εξαιτίας των συνεχών επιχωματώσεων των υδροτόπων που αφθονούν στην περιοχή. Δυστυχώς, το έργο έχει προκαλέσει τη διαίρεση της κοινότητας σε δύο μέρη, από τη μια σε όσους το υποστηρίζουν εμπιστευόμενοι την κυβερνητική ψεύτικη υπόσχεση για οικονομικά οφέλη και παραχωρήσεις, κι από την άλλη σε όσους αντιλαμβάνονται ότι αυτό το τρένο δεν έρχεται να υποστηρίξει τις ανάγκες του κόσμου αλλά τα συμφέροντα των από τα πάνω και του στρατού.
Την έβδομη ημέρα, το Καραβάνι έφτασε στην πόλη Valladolid στην πολιτεία Yucatán, όπου πραγματοποιήθηκε -όπως σε όλους τους σταθμούς του καραβανιού – διαδήλωση στο κέντρο της πόλης. Μερικά από τα δυναμικά συνθήματα της πορείας ήταν : Ναι στη ζούγκλα, όχι στο τρένο! Ναι στο νερό, όχι στο τρένο! Τα cenotes (σημ. της μτφ υπόγειες σπηλιές νερού) δεν πωλούνται, αγαπιούνται και υπερασπίζονται! Αυτό το τρένο δεν είναι των Μάγια, αυτό το τρένο είναι στρατιωτικό! Η βία και η περιβαλλοντική καταστροφή στο Yucatan εξαιτίας της επιβολής των μεγάλων έργων, αποτέλεσε το κεντρικό θέμα στη συζήτηση:
Συγκεκριμένα, αναφέρουμε εδώ εν συντομία, κάποιες από τις παρεμβάσεις, σχετικά με τις περιοχές Xpujil, Calakmul, Cancún και Playa de Carmen, Siltepech:
Το Συμβούλιο του Xpujil στο Calakmul, από όπου το Καραβάνι πέρασε την ένατη ημέρα και επισκέφθηκε το κομμάτι της ζούγκλας που καταστρέφεται, κατήγγειλε ότι το έργο είναι παράνομο, ενώ έχει ήδη εκδοθεί οριστική απόφαση παύσης του έργου. Σχετικά με τις περιοχές στο Cancún και στην Playa de Carmen, μια ομιλήτρια ανέφερε ότι αυτό το καταστροφικό για τους κατοίκους και την φύση, μοντέλο τουρισμού, που έχει προωθηθεί σε αυτά τα μέρη, σχεδιάζεται να εφαρμοστεί και στις υπόλοιπες περιοχές από όπου θα περάσει το τρένο Μάγια. Οι βίαιες εξαφανίσεις, οι γυναικοκτονίες και η βία που παράγεται από τα καρτέλ των ναρκωτικών είναι τρία φαινόμενα που αποδεδειγμένα είναι αλληλένδετα με την άφιξη μεγαλεπήβολων έργων, όπως είναι το Τρένο Μάγια.
Σχετικά με την περιοχή Siltepech, οι σύντροφοι μίλησαν για τον αγώνα τους για την υπεράσπιση του νερού στην περιοχή τους, το οποίο κινδυνεύει λόγω της αυξανόμενης παρουσίας των τεράστιων χοιροτροφείων, που αποδεδειγμένα έχουν προκαλέσει μεγάλη μόλυνση από τα απόβλητα τα οποία παράγουν. Ανησυχία εκφράστηκε και για τις μέλισσες της περιοχής. Παράλληλα, αναφέρθηκε και στην ποινικοποίηση των αγώνων αυτοχθόνων Μάγια της περιοχής. Ήδη 8 μέλη της κοινότητας αντιμετωπίζουν ποινικές κατηγορίες για την υπεράσπιση της γης τους.
Την όγδοη μέρα το καραβάνι επισκέφτηκε την πόλη Felipe Carrillo Puerto στην πολιτεία Quintana Roo, όπου πραγματοποιήθηκε δυναμική διαδήλωση. Στην διαδρομή για την πόλη Xpujil στην πολιτεία Campeche, το καραβάνι έκανε στάση στη διασταύρωση Laguna Ocom. Στο σημείο αυτό κατασκευάζεται το λεγόμενο έκτο τμήμα του Τρένου Μάγια, καταστρέφοντας και διαχωρίζοντας την ζούγκλα στη μέση. Πολλά σπάνια είδη θηλαστικών και πουλιών που κατοικούν τη ζούγκλα πρόκειται να χαθούν, εξαιτίας αυτού του εμποδίου που δημιουργείται στη διαδρομή τους.
Όπως αναφέρει και το ίδιο το καραβάνι στην ενημέρωση του «Η ζούγκλα των Μάγια, κάποτε γεμάτη ζωή, χλωρίδα και πανίδα, είναι τώρα ένας χώρος χωρισμένος στη μέση όπου υπάρχουν μόνο πέτρες, κομμένα και ξεριζωμένα δέντρα. Εκεί όπου η ζωή έχει καταστραφεί, η ζέστη δεν υποχωρεί, αισθάνεσαι την ξηρασία στο περιβάλλον, η σκόνη επίσης είναι διάχυτη στον αέρα […] ο υπεύθυνος για αυτήν την οικολογική καταστροφή έχει όνομα: Andrés Manuel López Obrador».
Σε συνέχεια όλων των ανωτέρω, εκπρόσωποι από το Πολιτικό Συμβούλιο Δασοπονίας του Μεξικού, μίλησαν μεταξύ άλλων για το πως ένα μοντέλο εξορυκτικού τουρισμού, αιτία της περιβαλλοντικής και κοινωνικής καταστροφής στο Cancún, θέλει να αναπαραχθεί σε όλη τη Χερσόνησο Yucatán, τονίζοντας όμως ότι η φύση, η οργάνωση για την υπεράσπιση της γης και των ανθρώπινων δικαιωμάτων αποτελούν εμπόδια για αυτά τα σχέδια.
Η ένατη μέρα, και η επίσκεψη στην πόλη Xpujil στην πολιτεία Campeche ήταν η πιο ενδεικτική για το πως οργανώνεται η «ανάπτυξη» με – και γύρω από – το τρένο Μάγια. Το σύνθημα των διαδηλώσεων «αυτό δεν είναι τρένο Μάγια, είναι τρένο στρατιωτικό» εδώ παίρνει σάρκα και οστά. Η καταστροφή της ζούγκλας, και η υπό κατασκευή του αναπτυξιακού κόμβου του έβδομου τμήματος του τρένου Μάγια αποδεικνύει τι σκοπεύει να εξυπηρετήσει: ένας σιδηροδρομικός σταθμός, μια στρατιωτική βάση, εννέα στρατώνες, έξι αποθήκες υλικών, ένα στρατιωτικό ξενοδοχείο και ένα καζίνο.
Οι διαδηλωτές επέδωσαν εκ νέου την οριστική απόφαση του δικαστηρίου που διατάσσει την αναστολή των έργων, ορίζοντας ότι όσες ενέργειες μπορούν να διεξαχθούν εκεί είναι μόνο για ερευνητικούς και διοικητικούς λόγους. Η δικαστική αυτή απόφαση έχει αγνοηθεί πλήρως από τον στρατό και την μεξικανική κυβέρνηση, με τα έργα να συνεχίζουν και να καταστρέφουν δραματικά το περιβάλλον, παρανόμως.
Η πορεία που ακολούθησε αυτό το καραβάνι ήταν μια πορεία αντίστασης και μια πορεία στην οποία γίνεται φανερά αντιληπτή η καταστροφή του περιβάλλοντος στο πλαίσιο ενός σκληρού αποικιακού καπιταλισμού. «Ανάπτυξη» είναι η ανάπτυξη των συμφερόντων του διεθνούς καπιταλισμού. Ο σεβασμός στο περιβάλλον, στις κοινοτικές παραδόσεις των αυτόχθονων κοινοτήτων, ο αξιακός κώδικας ανθρώπων που είναι δεμένος με τη φύση, και εκφράστηκε στη διάρκεια του καραβανιού μέσα από διάφορες διαδικασίες, κοινοτικές αλλά και τελετουργικές, στέκεται εμπόδιο σε αυτά τα σχέδια. Όπως, έχουν πει και τα ίδια τα μέλη των κοινοτήτων σε διάφορες ομιλίες, δεν αγωνιζόμαστε μόνο για εμάς, αλλά για όλο τον κόσμο. Σε αυτή την πορεία όμως, η έμπνευση από τους αγώνες των από τα κάτω, είναι τόσο ισχυρή, που προσφέρει ελπίδες σε όλες και όλους μας, να συνδέσουμε τις κοινές μάχες που έχουμε να δώσουμε ενάντια σε αυτά τα σχέδια. Ας κλείσουμε αυτή την ανταπόκριση, που ανοίγει κοινούς δρόμους και κοινούς αγώνες με τα λόγια του νεαρού Chirro από την κοινότητα Oteapan στην ομιλία του στην πόλη Valladolid, « η φύση πάντα αμύνεται και εμείς οι άνθρωποι είμαστε αυτή η φύση που αμύνεται».
#ElSurResiste