της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Δώρα ζωής παίρνουν, εντός της ημέρας, δύο ασθενείς στο Ωνάσειο και στο Ιπποκράτειο, από την 21χρονη φοιτήτρια, που κατέληξε το πρωί της Κυριακής, στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου, όπου νοσηλευόταν μετά από παράσυρση και εγκατάλειψη στην περιοχή της Καμάρας. Μετά την απόφαση των γονιών της 21χρονης να δωρίσουν τα όργανά της, ξεκίνησε η διαδικασία αφαίρεσης και αξιολόγησης, η οποία ολοκληρώθηκε χθες το βράδυ. Σε λίγη ώρα θα ξεκινήσει η διαδικασία της μεταμόσχευσης του ήπατος σε ασθενή στο Ιπποκράτειο, ενώ η καρδιά της ήδη βρίσκεται στο Ωνάσειο προκειμένου να γίνει η μεταμόσχευση σε ασθενή που ζει με τεχνητή καρδιά. Πριν λίγες μέρες, είχα πέσει πάνω σ’ αυτό το βίντεο

Δε μου αρέσουν οι κλισέ εκφράσεις και θα ήθελα στο κείμενο να αποφύγω το «μεγαλείο ψυχής από την οικογένεια κάποιου να δωρίσει τα όργανά του», αλλά όντως πρόκειται για μεγαλείο ψυχής. Και μιλάμε για μεγαλείο, γιατί τη στιγμή του πόνου σου, τη στιγμή που εσύ ραγίζεις ολοκληρωτικά, σκέφτεσαι να δώσεις ζωή σε κάποιον άλλον, τη στιγμή που εσύ οριακά χάνεις τη δική σου, κομμάτι της δικής σου.

Η προϊσταμένη του Τμήματος Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, Γιούλη Μενουδάκου, στο πλαίσιο της πρόσφατης συζήτησης που έλαβε χώρα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, για την ενημέρωση του προγράμματος «Organmeetings», που αφορά την προώθηση της ιδέας της δωρεάς οργάνων, σημείωσε: «Στη χώρα μας υπάρχουν 11.500 νεφροπαθείς αιμοκαθαιρόμενοι, που υποβάλλονται τρεις φορές την εβδομάδα σε πεντάωρη αιμοκάθαρση. Η μέση αναμονή για μεταμόσχευση γι’ αυτούς τους ασθενείς είναι οκτώ χρόνια. Στην Ισπανία –παγκόσμια πρωταθλήτρια στις μεταμοσχεύσεις– η αντίστοιχη αναμονή είναι από έξι μήνες έως ένα έτος. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα έχουμε 4-5 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού, δηλαδή περίπου 50 δότες και γίνονται κατά μέσο όρο 120 μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων. Η Πορτογαλία, ο πληθυσμός της οποίας είναι συγκρίσιμος με αυτόν της χώρας μας, έχει κάθε χρόνο 200 δότες και γίνονται 700 μεταμοσχεύσεις οργάνων».

Στην Ελβετία, δε, το 2022 ψηφίστηκε νόμος υπέρ της αύξησης της διαθεσιμότητας οργάνων για μεταμόσχευση, καθιστώντας τους πάντες δυνητικούς δότες μετά θάνατον, εκτός εάν έχουν ρητώς αντιταχθεί. Η νομική αλλαγή εγκρίθηκε από το 60% των ψηφοφόρων σε δημοψήφισμα. Σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους, οι μεταμοσχεύσεις είναι δυνατές μόνο εάν ο αποθανών συναινέσει ενώ ζούσε

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Organmeetings εγκαινιάζεται από τον Ιανουάριο του 2023. Πρόκειται για διαδικτυακά σεμινάρια (webinars), τα οποία θα πραγματοποιούνται από εξειδικευμένους εκπροσώπους και συνεργάτες του ΕΟΜ, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρικός στόχος είναι η ορθή και υπεύθυνη ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων μερών και φορέων, ώστε να καταστεί σαφές ότι η δωρεά οργάνων πραγματικά μας αφορά όλους.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κάθε μία ώρα 6 νέοι ασθενείς προστίθενται στις εθνικές λίστες υποψήφιων ληπτών οργάνων στην Ευρώπη και περισσότεροι από 6.500 ασθενείς χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο περιμένοντας μόσχευμα.  Μέσω της μεταθανάτιας δωρεάς οργάνων, ένας δότης μπορεί να σώσει μέχρι και 8 ασθενείς.

Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα:

  • Σε κάθε 1 εκατομμύριο κατοίκους αντιστοιχούν 4.5 δότες με βάση τον εγχώριο μέσο όρο μεταμοσχεύσεων
  • Σε λίστα για τη μεταμόσχευση νεφρού βρίσκονται 1200 ασθενείς ενώ οι αιμοκαθαρόμενοι ξεπερνούν τις 11.500
  • Στο Εθνικό Μητρώο Δωρητών Οργάνων βρίσκονταν εγγεγραμμένοι μόλις 8.000 δωρητές μέχρι το Σεπτέμβριο του 2021
  • Συνολικά, 1.350 ασθενείς αναμένουν να μεταμοσχευτούν για ένα ή περισσότερα όργανα
  • Στην Ελλάδα, ο μέσος χρόνος αναμονής για μεταμόσχευση νεφρού ξεπερνάει τα 8 χρόνια

Δεν υπάρχει πλήρης ενημέρωση για το θέμα κι αυτή είναι η βασική αιτία έλλειψης δοτών. Το να θυμόμαστε τη σημασία της δωρεάς οργάνων μία φορά τον χρόνο, τη μέρα που είναι αφιερωμένη σ’ αυτό, δεν έχει αποτέλεσμα. Η υπ’ αριθμόν δύο αιτία έλλειψης δοτών είναι η άρνηση των συγγενών και πολλοί δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται το σύστημα Υγείας στο θέμα αυτό. Υπάρχει, βέβαια, κι ένα θέμα στο πόσο έγκαιρα δίνονται τα μοσχεύματα.

Δεν είναι εύκολο να νιώσεις πώς είναι ένας γονιός να χάνει το παιδί του, τον συγγενή του, τον δικό του άνθρωπο. Ούτε μπορούμε να το φανταστούμε. Μόνο όσοι το πέρασαν ξέρουν. Κι ούτε η λύση είναι ο διχασμός και να κουνάμε το δάχτυλο σε ανθρώπους που έχουν τον δικό τους πόνο. Δεν έχουμε δικαίωμα. Η λύση είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση. Να φτάνει καθημερινά, σταθερά κι αδιάκοπα όλη τη χρονιά απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας η σημασία της δωρεάς οργάνων, το μήνυμα ότι η καρδιά του δικού σου ανθρώπου θα δώσει ανάσα σε κάποιον άλλον, κι αυτό θα δώσει ανάσα στους δικούς του ανθρώπους. Να σημειωθεί, δε, πως τα όργανα από πολλούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται προς μεταμόσχευση επειδή δεν είχαν συζητήσει ποτέ εν ζωή με την οικογένειά τους τη θετική τους στάση απέναντι στη Δωρεά Οργάνων. Στην επίσημη σελίδα του ΕΟΜ, μπορείτε να ενημερωθείτε σχετικά λεπτομερώς.

Καταλήγουμε πως η έλλειψη σωστής και συνεχούς ενημέρωσης είναι το πρώτο και πιο βασικό βήμα για να υπάρξει ευαισθητοποίηση και δράση. Πόσες διαφημίσεις, αναρτήσεις, ειδήσεις για ανάγκη αιμοδοσίας περνούν καθημερινά μπροστά από τα μάτια μας και τις προσπερνάμε; Πόσος φόβος έχει δημιουργηθεί γύρω από τη δωρεά μυελού των οστών, που στ’ αφτιά του κόσμου μοιάζει κάτι επίπονο; Είναι μια απόφαση, λίγα λεπτά από τον χρόνο μας και ένας άνθρωπος θα πάρει ζωή.