του Κωνσταντίνου Πουλή
Έχει περάσει καιρός από τότε. Σήμερα γίνεται ακόμη, από την άνοιξη, η μεγαλύτερη κινητοποίηση των ιθαγενών ινδιάνων, εναντίον ενός έργου το οποίο θεωρούν ότι απειλεί ιστορικά μνημεία τους και το πόσιμο νερό τους. Μιλούν στις κάμερες τραυματισμένοι από τα σκυλιά των αστυνομικών (σκυλιά των αφεντικών στην κυριολεξία), τις πλαστικές σφαίρες και τα δακρυγόνα, και εξηγούν ότι το νερό είναι η ζωή τους και οι τάφοι των προγόνων τους ιεροί. Η μνήμη παίζει αυτά τα παράξενα παιχνίδια, όπως όταν θυμάται κανείς ότι στην Ντακότα το 1890 στρατιώτες υπό τον Κάρσον έσφαξαν γυναικόπαιδα των ινδιάνων και λέγεται ότι παλούκωσαν έμβρυα στην κορυφή των «τιπί», των δερμάτινων σκηνών, και έκαψαν τα πτώματα, στο Wounded Knee.
Κατ’ αρχάς, να πούμε τι ωραίο έργο θα είναι αυτό. Ο αγωγός θα έχει μήκος χίλια μύρια μέτρα, (1.900 klm) και θα μεταφέρει 470.000 βαρέλια πετρέλαιο τη μέρα. Πρόκειται για έργο 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι ινδιάνοι Σιου καταθέτουν μήνυση στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, ισχυριζόμενοι ότι απειλεί την περιβαλλοντική και οικονομική τους υπόσταση και καταστρέφει μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο αγωγός έχει ήδη κατασκευαστεί κατά 90%, αλλά δεν υπάρχει συμφωνία ως προς τον αριθμό των μνημείων που καταπατά. Λέγεται ότι ο αγωγός ήδη έχει σεβαστεί τα μνημεία από τα οποία περνάει, αλλά το πρόβλημα είναι ποιος αποφασίζει για το ποια είναι αυτά. Αν δηλαδή λαμβάνεται υπόψη η άποψη των ίδιων των ινδιάνων. Λέγεται επίσης ότι δεν έλαβαν μέρος στις διαβουλεύσεις ενώ είχαν προσκληθεί, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι διαβουλεύσεις αυτές δεν είχαν ως αντικείμενο το σύνολο του έργου, γι’ αυτό οι ινδιάνοι τις θεώρησαν υποκριτικές και αρνήθηκαν να συμμετάσχουν.
Και καθώς τα λένε αυτά οι ινδιάνοι, αντιμέτωποι με τις 17 τράπεζες που χρηματοδοτούν το έργο, την πολύμηνη σιωπή των μέσων ενημέρωσης, τα δισεκατομμύρια που έχουν επενδυθεί εκεί, επαναφέρουν την κουβέντα σε έναν άλλον κόσμο: ξαναλένε πώς ζούμε και πώς πεθαίνουμε, πώς θυμόμαστε και πώς ξεχνάμε τους νεκρούς μας, πώς διψάμε και ξεδιψάμε. Η γλώσσα τους είναι εντελώς ακατανόητη για τον χειριστή της μπουλντόζας. Είναι παράλογο, νέτα σκέτα, να αντιστέκεται κανείς σε ένα τέτοιο έργο.
Ένα από τα ερωτήματα που ανακύπτουν μονίμως με διάφορες αφορμές (τον τουρισμό, τα πετρέλαια, τον χρυσό) είναι ποιος και γιατί μπορεί να εναντιώνεται στην ιερότητα μιας επένδυσης. Διότι ως γνωστόν, σε αυτή την κοινωνία χωρίς ιερό, η βασική θρησκευτική αξία είναι οι επενδύσεις.
Ο τόπος δεν έχει σημασία για τον σύγχρονο άνθρωπο, διότι πολύ απλά σήμερα ο κάτοικος της πόλης δεν πρόκειται να ζήσει και να πεθάνει στο πατρικό του σπίτι. Θα αλλάζει διαμερίσματα κατά το συμφέρον του και το πορτοφόλι του, όσο καλύτερα μπορεί. Πολύ περισσότερο δε, ο μεσίτης και ο κατασκευαστής. Δεν θα φυτέψει δέντρο για να το βρουν τα παιδιά του, γιατί δεν θα φυτέψει δέντρο. Οι τελετουργίες του θανάτου ατονούν και μαζί τους η μνήμη των νεκρών. Όσο για το περιβάλλον, σε γενικές γραμμές οι σχετικές ευαισθησίες είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη.