Το απόγευμα της Δευτέρας 20 Ιουλίου 2020, το Αιγυπτιακό Κοινοβούλιο ενέκρινε την ανάπτυξη στρατευμάτων και εκτός των συνόρων της χώρας. Η απόφαση, τελικό στάδιο ενός πολέμου δηλώσεων και κινήσεων με κύριους πρωταγωνιστές την Άγκυρα και το Κάιρο, ελήφθη ομοφώνως. Η αρχική διατύπωση μιλούσε για τη δυνατότητα ανάπτυξης στρατού «σε αραβική χώρα», κάτι που άλλαξε σε «δυτική»: αναφορά στην γεωγραφική θέση της Λιβύης σε σχέση με την Αίγυπτο. Στην τελική διατύπωση το κοινοβούλιο «εγκρίνει την ανάπτυξη Αιγυπτιακού στρατού.. σε δυτικό μέτωπο… σε πολεμική αποστολή εκτός των συνόρων της Αιγύπτου, ώστε να υπερασπιστεί την εθνική ασφάλεια της χώρας … κατά εγκληματικών εξοπλισμένων παραστρατιωτικών και ξένων τρομοκρατών». Ήταν μια ανακοίνωση που όχι απλά ανέβαζε τους τόνους, αλλά προειδοποιούσε την Τουρκία ότι, ο διπλωματικός πόλεμος και ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων (proxy war) φτάνει στο τέλος του, όταν απειλείται η Σύρτη (δηλ. το πετρέλαιο που είναι στα χέρια του Χαφτάρ) ή η αεροπορική βάση αλ-Τζούφρα.

Η Αίγυπτος δεν έτρεξε, όπως η Ελλάδα, να διαλέξει πλευρά κατόπιν εορτής. Είχε «μπει στο παιγνίδι» υπέρ Χαφτάρ ήδη από το 2014, από τις αρχές της εκστρατείας του, και στο πλαίσιο του θανάτου, του χάους και της δυστυχίας που ήδη είχε σπείρει από άκρου εις άκρον της Λιβύης το ΝΑΤΟ. Από το διπλωματικό παιγνίδι και την υποστήριξη πλευρών, όμως, στην μετωπική σύγκρουση, η διαφορά είναι τεράστια. Και στέλνει τη μπάλα στο γήπεδο του Ερντογάν, προειδοποιώντας τον ότι, παρά τα εσωτερικά της προβλήματα, είναι έτοιμη να πράξει όλα ως τώρα μόνο έλεγε. Οι λεονταρισμοί και οι δηλώσεις του υπουργού Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, για «άμεση απόσυρση της υποστήριξης στον πραξικοπηματία Χαφτάρ» ο οποίος «εμποδίζει την ειρήνη, την ηρεμία, την ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα της Λιβύης» όπως και η απάντηση Σαρατζ ότι η Αιγυπτιακή απόφαση «αποτελεί κήρυξη πολέμου», ήταν η αναμενόμενη συνέχεια. Και μία από τις πιθανές αναμενόμενες συνεπειες ήταν και η απόφαση της Τουρκίας να στείλει τη NavTex, που σημαίνει ότι, το παιγνίδι, αν συνεχιστεί να κλιμακώνεται, κι αν απαιτεί το τέλος των αντιπροσώπων και την άμεση σύγκρουση, θα συμπεριλάβει όλη την ανατολική Μεσόγειο και δε θα περιοριστεί στο έδαφος της Λιβύης, εφόσον απειλείται η συμφωνία Τρίπολης- Άγκυρας για την ΑΟΖ. Αυτή η συμφωνία άνοιξε και το δρόμο για την αποστολή στρατιωτών και όπλων από την Τουρκία: ήταν προαπαιτούμενο ώστε να σταθεί η Άγκυρα στο πλευρό του Σαρατζ, σε μια εποχή που και το μέτωπο της Συρίας ήταν ήδη ανοικτό και οι συζητήσεις για την ενεργειακή Ελληνο-Κυπρο-Ισραηλινή συνεργασία έδιναν και έπαιρναν.

Η Τουρκία είναι ο παράγοντας που έστρεψε υπέρ Σαρατζ την μάχη για τη Λιβύη με τους 3.800 μισθοφόρους της (πολλές μεταγραφές από την ISIS εδώ) και κατά του, ως τότε προελαύνοντος, Χαφτάρ. Ωστόσο, το σχέδιό της επένδυε στην αδυναμία της Αιγύπτου να προχωρήσει σε στρατιωτική επιχείρηση στο έδαφος της Λιβύης, αφού η αφρικανική χώρα έχει αρκετά δικά της μέτωπα ανοικτά. Μόνο που τα Αιγυπτιακά μέτωπα δε συγκρίνονται σε τίποτε με τα ανοικτά μέτωπα που έχει σήμερα η Τουρκία, από τη Συρία ως τη Λιβύη. Αυτά που συζητούν μαζί της, άλλωστε, σε κάθε τηλεφωνική επαφή, οι ηγέτες της ΕΕ. Σε αυτό το επίπεδο, η Τουρκία έχει κερδίσει πόντους. Μπορεί ο δυτικός Τύπος να μη βλέπει πια με τόσο καλό μάτι τον Ερντογάν, όμως οι ηγέτες τον βλέπουν ως σημαντικό συνομιλητή και του αναγνωρίζουν λόγο σε όλες τις εξελίξεις – τον αναζητούν, δεν τους αναζητεί. Και κανείς δε γνωρίζει ποιό ρόλο μπορεί να έχει παίξει ο αμερικανικός παράγοντας στην τουρκική επιθετικότητα: η ρωσική επιρροή στη Λιβύη, όπου η Μόσχα στηρίζει Χαφτάρ, δεν αρέσει καθόλου στους Αμερικάνους. Η Άγκυρα, χώρα του ΝΑΤΟ και, τελευταία, προνομιακός συνομιλητής της Ρωσίας, παρ’ ότι υποστηρίζουν διαφορετικές πλευρές στη Λιβύη, έχει ρόλο και εδώ. Και ο μόνος από τους «συμμάχους» της Ελλάδας που φαίνεται ότι είναι έτοιμος να τα βάλει με την Τουρκία, στην συγκεκριμένη συγκυρία, είναι το Ισραήλ του Νετανιάχου. Που, ως  την ώρα που γράφεται το παρόν κείμενο, δεν έχει βγάλει άχνα.

Όλα καλά στο εσωτερικό μέτωπο

Λίγες ώρες πριν την άφιξη της NavTex, η τουρκική εφημερίδα Καθημερινή Σαμπάχ δημοσίευε άρθρο του Μπουρχανετίν Ντουράν, στο οποίο ο δημοσιογράφος τόνιζε πόσο όλη η περιοχή τρέμει την αυξανόμενη ισχύ της Τουρκίας και τη μετατροπή της σε δυνατό περιφερειακό αλλά και παγκόσμιο παίκτη, υπό την προεδρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στην στήλη του της Τρίτης, ο συνάδελφος κάνει λόγο για τον «καμπάνια εναντίον της Τουρκίας» της Γαλλίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιγύπτου, της Ελλάδας και του Ισραήλ, που αντιδρούν στη διεκδικητική πολιτική της Τουρκίας και που με την καμπάνια αυτή έχουν ως στόχο «να εμποδίσουν την Άγκυρα να θερίσει τους στρατηγικούς καρπούς από την πρόσφατες κινήσεις της στη Συρία, τη Λιβύη και την ανατολική Μεσόγειο. Με άλλα λόγια, οι αντίπαλοι της Τουρκίας δεν θέλουν να δουν τη χώρα να αναδύεται ισχυρότερη από τις εντάσεις που δημιουργούνται, δια της διπλωματικής οδού, με διάφορους παίκτες». Τέλος, στην κατάληξη του άρθρου, περιγράφει την Τουρκία «με το δημοκρατικό της σύστημα, την οικονομική της ανάπτυξη και την ισχυρή πολιτική ηγεσία».

Στο εσωτερικό, ο Ερντογάν ελέγχει τα πάντα. Οι κινήσεις του, που κατακρίνονται στο εξωτερικό, έχουν αυτού του επιπέδου υποστήριξη στο εσωτερικό, όπου πολύ λίγες γενναίες φωνές κατακρίνουν τις επιλογές του. Στο εξωτερικό, είναι προφανές ότι οι συνομιλητές του αυξάνονται και οι συζητήσεις δίνουν νέα πατήματα στην Τουρκία.

Γι’ αυτό, η Αθήνα και ο «τρεχάτε ποδαράκια μου» υπουργός των Εξωτερικών της, είναι χαμένοι στο μεγάλο παιγνίδι. Η «στρατηγική» της είναι μία: απόλυτη υπακοή στον ξένο παράγοντα. Γι’ αυτό και εκπλήσσει η άμεση αντίδρασή της στην NavTex, σε βαθμό που να αναρωτιέται κανείς αν το παιγνίδι είναι στημένο και η Ελληνική κυβέρνηση ήταν ενήμερη για όσα θα συμβούν (και όσα θα ακολουθήσουν – με τη σύμφωνη γνώμη της;). Τα «αμφισβητούμενα ύδατα» που βλέπουν οι ΗΠΑ είναι μια κάλη ένδειξη προς αυτή την κατεύθυνση. Οπως και η προφανής, για μας, σχέση, των κινήσεων Ερντογάν, με το γεωπολιτικό ενεργειακό παιγνίδι σε όλη την περιοχή, από την Μέση Ανατολή ως τη βόρειο Αφρική, που ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβρη με την υπογραφή της ΤουρκοΛιβυκής συμφωνίας.

Η συνεκμετάλλευση και η αποδοχή απωλειών εν ονόματι της ειρήνης στην περιοχή, που τόσο συχνά επικαλείται ο Ερντογάν, είναι μάλλον το επόμενο στάδιο.

 

 

Υποσημειώσεις, επί αποριών που έφτασαν σε μας:

Η υφαλοκρηπίδα δεν χρειάζεται ανακήρυξη, είναι δικαίωμα. Η Αποκλειστική  Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), όμως, δηλαδή η έκταση στη θάλασσα στην οποία έχει ένα κράτος δικαίωμα εκμετάλλευσης πόρων, οφείλει να ανακηρύσσεται.

Η Ελλάδα έχει υπογράψει και επικυρώσει τη διεθνή συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας, σε αντίθεση με την Τουρκία. Οι ΗΠΑ την έχουν υπογράψει αλλά δεν την έχουν κυρώσει – οπότε και γι’ αυτές δεν ισχύει. Σύμφωνα με την συνθήκη, τα νησιά έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κι η Ρωσία στηρίζουν τον Χαφτάρ.