«Η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί», δήλωσε η Έλεν Τζόνσον Σίρλιφ, πρώην πρόεδρος της Λιβερίας και μία από τις συμπροέδρους της επιτροπής των ειδικών. Η έκθεση των ειδικών αναφέρει ρητά ότι «ο συνδυασμός κακών στρατηγικών επιλογών, της έλλειψης επιθυμίας να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες και ενός συστήματος από το οποίο έλειπε ο συντονισμός δημιούργησαν ένα τοξικό κοκτέιλ το οποίο επέτρεψε στην πανδημία να μετατραπεί σε μια καταστροφική ανθρωπιστική κρίση».

Εδώ και οκτώ μήνες την εξάπλωση της πανδημίας και τα μέτρα που έλαβε ο ΠΟΥ εξετάζει επιτροπή που διορίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Τέντρος Αντανόμ Γκρεμπρεγέσους, βάσει της απόφασης που υιοθετήθηκε τον Μάιο του 2020. Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης ο ΠΟΥ δέχεται επικρίσεις για τον τρόπο που τη διαχειρίζεται, κυρίως για την καθυστερημένη σύστασή του για τη χρήση της μάσκας.

Οι ΗΠΑ έχουν κατηγορήσει τον οργανισμό ότι ήταν ιδιαίτερα επιεικής απέναντι στην Κίνα, όπου πρωτοεμφανίστηκε ο νέος κορονοϊός, και ότι καθυστέρησε να κηρύξει παγκόσμια κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης. Από την πλευρά της η Κίνα δέχεται επικρίσεις επειδή προσπάθησε να αποκρύψει την επιδημία. Σίγουρα «μπορούμε να πούμε ότι υπήρξαν ξεκάθαρες καθυστερήσεις στην Κίνα, αλλά υπήρξαν καθυστερήσεις παντού», σχολίασε η πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Έλεν Κλαρκ, συμπρόεδρος της επιτροπής. «Πέρασε πολύς καιρός», παρατήρησαν οι ειδικοί, μεταξύ του εντοπισμού μιας εστίας επιδημίας άγνωστης προέλευσης πνευμονίας το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου του 2019 και την κήρυξη στις 30 Ιανουαρίου από τον ΠΟΥ κατάστασης υγειονομικής έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σύμφωνα με την επιτροπή, ο ΠΟΥ θα έπρεπε να έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήδη από την πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Κρίσεων στις 22 Ιανουαρίου. Ωστόσο, ακόμη κι αν είχε κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης μία εβδομάδα νωρίτερα, τα πράγματα δεν θα είχαν αλλάξει πολύ λόγω “της αδράνειας τόσων χωρών”, παραδέχθηκε η Κλαρκ. Διότι μόνο στις 11 Μαρτίου 2020, όταν ο Τέντρος χαρακτήρισε την κατάσταση πανδημία, οι χώρες συνειδητοποίησαν το μέγεθος του κινδύνου.

Από αυτή την άποψη ο Φεβρουάριος του 2020 ήταν «ένας χαμένος μήνας» στη διάρκεια του οποίου πολλές χώρες θα μπορούσαν να είχαν λάβει μέτρα για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού. «Καθυστερήσεις, δισταγμοί και άρνηση» επέτρεψαν στη επιδημία να εξαπλωθεί, καταλήγει η έκθεση των ειδικών. Το πάνελ συνιστά στις κυβερνήσεις και τη διεθνή κοινότητα να υιοθετήσουν χωρίς καθυστέρηση μεταρρυθμίσεις με στόχο την αλλαγή του παγκόσμιου συστήματος προετοιμασίας, προειδοποίησης και αντιμετώπισης των πανδημιών.

Για τον λόγο αυτό οι ειδικοί προτείνουν μια σειρά μέτρα, όπως η δημιουργία ενός Παγκόσμιου Συμβουλίου Αντιμετώπισης Υγειονομικών Απειλών, αλλά και η εφαρμογή ενός νέου παγκόσμιου συστήματος παρακολούθησης που θα βασίζεται «σε πλήρη διαφάνεια». Το σύστημα αυτό θα δώσει στον ΠΟΥ τη δυνατότητα να δημοσιεύει αμέσως πληροφορίες για επιδημίες που ενδέχεται να εξαπλωθούν και να γίνουν πανδημίες χωρίς να ζητεί την έγκριση των χωρών.

Ταξικό πρόσημο στην υγεία

Η επιτροπή των ειδικών προτείνει επίσης μια σειρά μέτρων άμεσης εφαρμογής προκειμένου να ανασχεθεί η εξάπλωση της covid-19, ζητώντας μεταξύ άλλων από τις πλούσιες χώρες να προσφέρουν περισσότερες από 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων ως τα μέσα του 2022, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ως τον Σεπτέμβριο, σε 92 χώρες με μικρό ή μεσαίο εισόδημα. Παράλληλα ο ΠΟΥ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου θα πρέπει να καλέσουν τις κυβερνήσεις και τις φαρμακοβιομηχανίες για να καταλήξουν σε μια συμφωνία εθελοντικής άρσης των πατεντών των εμβολίων και μοιράσματος των τεχνολογικών γνώσεων για την παραγωγή τους προκειμένου να αυξηθεί η παρασκευή εμβολίων κατά της covid-19. «Αν δεν μπορέσει να επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε τρεις μήνες, τότε θα πρέπει να αρθούν αμέσως οι πατέντες των εμβολίων», τόνισε η Κλαρκ.

Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας παρότρυνε για μία ακόμη φορά τις πλούσιες χώρες, μέλη της G7, να δώσουν απόλυτη προτεραιότητα στην ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια, εκτιμώντας πως η υφιστάμενη κατάσταση είναι απαράδεκτη. «Το σημαντικότερο πράγμα, το οποίο έχουμε αυτή τη στιγμή ανάγκη είναι τα εμβόλια, η εμβολιαστική ισότητα», είπε ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, στην εβδομαδιαία συνέντευξη τύπου, αφότου υπενθύμισε πως η πανδημία συνεχίζει να μαίνεται με περίπου 100.000 νεκρούς κάθε εβδομάδα.

«Γνωρίζουμε όλα όσα πρέπει να κάνουμε για να αυξήσουμε την παραγωγή των δυνατοτήτων και επομένως να αυξήσουμε την εμβολιαστική κάλυψη σε όλες τις χώρες», σημείωσε, προτού επισημάνει πως «άνω του 80%” όλων των δόσεων εμβολίων κατά της Covid που χορηγούνται παγκοσμίως γίνεται “σε χώρες με υψηλά εισοδήματα, την ώρα που οι χώρες με χαμηλά εισοδήματα έχουν μονάχα το 0,3%». Για τον Τέντρος, «είναι προς το συμφέρον κάθε χώρας αυτού του κόσμου να μοιράζεται τα εμβόλια και να προσφέρει τη βοήθειά της, διότι η εμβολιαστική ισότητα δεν είναι η φιλανθρωπία, η εμβολιαστική ισότητα συμφέρει τους πάντες», ενώ κατέληξε πως είναι απαράδεκτο το ταξικό πρόσημο που μπαίνει στην υγεία, διότι «δε θα καταφέρουμε να νικήσουμε τον ιό σε έναν διχασμένο κόσμο», όπως τόνισε χαρακτηριστικά.

Ολόκληρη η έκθεση: