«Ή θα έχουμε πνιγμένους πρόσφυγες ή στη φυλακή» – Tα ερωτήματα για τις ευθύνες στο ναυάγιο της Πύλου και η στάση του λιμενικού και της Frontex

από την εκπομπή Κοινωνία Ώρα Press
Γεωργία Κριεμπάρδη & Νεκταρία Ψαράκη

Με εκατοντάδες επιβαίνοντα άτομα και μόνο 104 διασωθέντες, το προσφυγικό ναυάγιo στην Πύλο, που σημειώθηκε την Τετάρτη (14/6), είναι το μεγαλύτερο των τελευταίων ετών. Μέχρι αυτή την ώρα έχουν έχουν επιβεβαιωθεί 79 νεκροί, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός των αγνοουμένων. Eρωτήματα και προβληματισμοί έχουν γεννηθεί αναφορικά με τα αίτια της τραγωδίας και τις ευθύνες, και το πιο βασικό: παραπλέοντα σκάφη, ελληνικό λιμενικό, frontex και ιταλικό λιμενικό ήταν εκεί – και τι έγινε, τι έκαναν την ώρα που πνίγονταν οι άνθρωποι και βούλιαζε η βάρκα;

«Δε νομίζω ότι το λιμενικό είχε πάρει άδεια να βοηθήσει κάποιον. Υποτίθεται εμείς -που λένε- πως προστατεύουμε τα θαλάσσια σύνορα, αν τους έβρισαν, θα έπρεπε να τους συλλάβουν. Τίποτα απ’ όσα λέει τώρα το λιμενικό δε βγάζει νόημα. Πιο πολύ μοιάζει με την περίπτωση του Φαρμακονησίου» λέει ο δικηγόρος Δημήτρης Χούλης.

Θυμίζουμε πως η υπόθεση αυτή πηγαίνει πολύ πίσω στον Ιανουάριο του 2014, επί κυβέρνησης Σαμαρά, όταν ένα πλοιάριο που μετέφερε 27 πρόσφυγες βυθίστηκε κοντά στο Φαρμακονήσι, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 11 άτομα, οι 8 παιδιά. Από την πρώτη στιγμή, οι πρόσφυγες που επέζησαν κατήγγειλαν ότι το πλοιάριο ναυάγησε κατά την επιχείρηση επαναπροώθησής του από το ελληνικό Λιμενικό προς την Τουρκία, με τις ελληνικές αρχές να υποστηρίζουν ότι προσπάθησαν να ρυμουλκησουν το πλοίο προς το Φαρμακονήσι για να σώσουν τους επιβαίνοντες. Πέρασαν 8μιση χρόνια, μέχρι να έρθει μία «εμβληματική απόφαση για μία εμβληματική υπόθεση» από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που καταδίκασε την Ελλάδα για πολύ σοβαρές παραβιάσεις στη διερεύνηση της υπόθεσης, πολύ σοβαρές παραλείψεις στη διάσωση των προσφύγων, αλλά και απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των ναυαγών κατά την αποβίβασή τους.

Μολονότι το ΕΔΔΑ δεν καταδίκασε την Ελλάδα για επιχείρηση παράνομης επαναπροώθησης, αυτό που απεφάνθη είναι ότι η ελληνικές αρχές παρέλειψαν να διερευνήσουν ενδελεχώς τις συνθήκες του ναυαγίου.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των διασωθέντων, το ναυάγιο έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια δύο διαδοχικών ρυμουλκήσεων του πλοιαρίου τους, από σκάφος του λιμενικού, προς την Τουρκία, με ένα σκοινί 10 μέτρων και με μεγάλη ταχύτητα. Κατά τη διάρκεια των ρυμουλκήσεων νερά εισέρρεαν εντός του σκάφους με αποτέλεσμα την ανατροπή και βύθισή του. Το σκάφος είχε μείνει ακυβέρνητο (λόγω βλάβης στη μηχανή) σε πολύ μικρή απόσταση (100 περίπου μέτρα) από το ελληνικό νησί. Τόσο πριν την επιχείρηση όσο και κατά τη διάρκεια αυτής, οι διασωθέντες ζητούσαν βοήθεια από τους λιμενικούς δείχνοντάς τους μάλιστα 2 από τα παιδιά, που επέβαιναν στο σκάφος. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές «σε καμία περίπτωση το πλωτό σκάφος του Λιμενικού Σώματος δεν διενεργούσε ρυμούλκηση προς τις τουρκικές ακτές, αντίθετα, το σκάφος με τους επιβαίνοντες αλλοδαπούς ρυμουλκείτο προς το Φαρμακονήσι. 

Ο Δημήτρης Χούλης, μιλώντας για το ναυάγιο της Πύλου, εκφράζει τους προβληματισμούς του σχετικά με το αφήγημα των ελληνικών αρχών που θέλει τους πρόσφυγες να αρνήθηκαν τη βοήθεια τους. «Η συνοριακή πολιτική σκοτώνει. Σήμερα ήταν κάτι πολύ παραπάνω. Φοβάμαι ότι υπάρχει και ενεργό συμμετοχή» είπε.

Ο Δημήτρης Χούλης εκπροσωπεί, σήμερα, στη δικαστική αίθουσα μία οικογένεια προσφύγων από τον Λίβανο, που κατηγορείται για διακίνηση, σύσταση εγκληματικής οργάνωσης και συμμετοχή σ’ αυτήν. Πρόκειται για μία οικογένεια ενός παππού και των παιδιών του. Μαζί στη βάρκα οι γυναίκες τους και τα εγγόνια του παππού. Το πλοίο ξεκίνησε από τον Λίβανο τον Ιούνιο του 2022. Με ειρωνικό και καυστικό τρόπο, ο δικηγόρος σχολιάζει: «Όταν ξεκίνησαν από τον Λίβανο με ένα τέτοιο σάπιο σκάφος είπαν να πάρουν και τα παιδιά τους μαζί, όπως κάνει κάθε εγκληματική οργάνωση…».

Στη βάρκα επέβαιναν 170 άτομα. «Βρέθηκαν σε κίνδυνο σε διεθνή ύδατα, κάλεσαν σε βοήθεια, περνούσε ένα μεγαλύτερο σκάφος, τους έβαλε πάνω κι άρχισε να τραβάει την βάρκα τους.  Τότε το σκάφος είχε διασωθεί από ένα σκάφος που περνούσε με μαλτέζικη σημαία, το οποίο τους έβαλε πάνω. Και οι 170 απείλησαν τον καπετάνιο να μην τους φέρει Ελλάδα και πάλι φώναζαν ”Italy, Italy, όχι Ελλάδα”. To λιμενικό έφτασε κι ανέβασε κομάντο στο μαλτέζικο πλοίο και έφτασαν κι άλλοι λιμενικοί και τους πήγαν στην Κω. Και να φωνάζει ο άλλος ότι θέλει να πάει Ιταλία, θα ήταν παραβίαση των υποχρεώσεων μας να μην τους πάμε εκεί που προβλέπει ο νόμος» λέει. Η υπόθεση κατέληξε με 4 ανθρώπους να κατηγορούνται, και πώς προέκυψε αυτό; «Έδειξαν στους επιβαίνοντες φωτογραφίες από έξι άτομα να τους αναγνωρίσουν. Τυχαία. Έξι άτομα από τα 170, ενώ στην αναγνώριση κανονικά βλέπεις όλα τα πρόσωπα και διαλέγεις….».

«Όλα αυτά δείχνουν ότι ή θα έχουμε πνιγμένους ή στη φυλακή. Τα πάντα για να τους αποτρέπουμε να έρθουν την επόμενη φορά».

Οι άνθρωποι αυτοί επιλέγουν να δώσουν χιλιάδες και να κάνουν την πιο επικίνδυνη διαδρομή, που με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στον θάνατο, προκειμένου να μην έρθουν Ελλάδα. Γιατί; Τι γίνεται με τα pushbacks; «Είχαν πληρώσει 3.000-9.000 ευρώ ο καθένας, άρα ο διακινητής έχει βγάλει μισό με ένα εκατομμύριο. Οι εντολείς μου δεν είχαν λεφτά ούτε για δικηγόρο, είχαν δικηγόρο από το κράτος και τώρα εμένα που δεν πληρωνόμαστε από αυτούς τους ανθρώπους» λέει ο Δ. Χούλης, προσθέτοντας πως οι άνθρωποι επιλέγουν αυτό κι όχι την Ελλάδα γιατί ξέρουν πως «αν φτάσουν εδώ θα χτυπηθούν, θα τους ληστέψουν και θα τους στείλουν πίσω».

«Είναι ένα παιχνίδι. Θα μπορούσαν να οδηγηθούν στους πραγματικούς διακινητές, αλλά είναι μπλεγμένες όλες οι μυστικές υπηρεσίες, μεγάλα κυκλώματα. Έτσι λειτουργούσαν ανέκαθεν οι αρχές, δεν κυνηγούσαν το έγκλημα. Σου λένε γιατί να πιάσουμε, για παράδειγμα, τον έμπορο ναρκωτικών, ενώ έχουμε το βαποράκι;».