του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη

Η Χρυσούλα Ζώκα ήταν η παρτενέρ του μεγάλου χορευτή και χορογράφου Μανώλη Καστρινού από το 1949, όταν αυτός την επέλεξε για παρτενέρ του, έχοντάς τη δει να χορεύει στις επιθεωρήσεις του βαριετέ, και για πάνω από μία εικοσαετία. Στην ουσία, λειτούργησε σαν πυγμαλίωνας πάνω της. Έγραψαν ιστορία, όπου χόρεψαν μαζί, στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, ειδικά στο Παρίσι, όπου έκαναν περιοδείες. Ήταν η εποχή, όπου ο χορός στην Ελλάδα ζούσε, αναπτυσσόταν και μεγαλουργούσε, σε συνήθως «ταπεινά» μέρη, σε επιθεωρήσεις και νυχτερινά κέντρα. Δεν απαιτούσε επιχορηγήσεις από κανένα Υπουργείο, για να υπάρξει. Ο Καστρινός με τη Ζώκα και ο Φλερύ με τη Λίντα Άλμα μεταπολεμικά έκαναν πάρα πολλά για το χορό σ’ αυτή τη χώρα.

Το αγαλματένιο σώμα της Ζώκα, που εντυπωσίασε τους Παριζιάνους, μπορεί να το απολαύσει κανείς να χορεύει, μαζί με τον Καστρινό, σε ταινίες, όπως η Καφετζού ή Η Κυρία Του Κυρίου. Και κάτι για όσους ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους πληροφορίες: Το κοστούμι που φοράει η Ζωή Λάσκαρη στο φινάλε του μιούζικαλ «Κορίτσια για φίλημα» ανήκε στη Χρυσούλα Ζώκα, που της το δάνεισε.
Η Χρυσούλα Ζώκα έφυγε προχθές, μετά από σκληρή μάχη με την επάρατο, απ’ ότι έμαθα. Ήταν αρκετά μεγάλη, αλλά μέχρι την τελευταία στιγμή είχε χιούμορ, ήταν έξυπνη, ήταν δυναμική. Το σώμα της ήταν το ίδιο αγαλματένιο, όπως πριν μισό αιώνα,. Όπως τα χρόνια του ’50, όταν χόρευε στο «Ακροπόλ» ή στο «Παπαϊωάννου» ή όπως τότε που χόρευε στην «Οδό ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι το καλοκαίρι του 62. Όμως, στο πρόσωπο το οποίο είχε χαράξει με τα σημάδια του ο χρόνος, δεν είχε καταδεχθεί να πειράξει τίποτα. Είχε αφήσει τα σημάδια του χρόνου στο πρόσωπό της, σαν παράσημα ζωής. Είχε λεβεντιά, πάνω απ’ όλα, η Χρυσούλα.

Περασμένα 80, και τέσσερα χρόνια μετά το χαμό του Φούντα, και 34 μετά το πέρασμα στην αθανασία του Καστρινού, έφυγε η Χρυσούλα, «πλήρης ημερών, πλήρης έργου», όπως είθισται να λένε, σε τέτοιες περιπτώσεις. Η αμορφοσιά, η ασχετοσύνη, και άλλα πολλά, από μέρους των δημοσιογράφων του καλλιτεχνικού ρεπορτάζ, έκαναν το θάνατό της να περάσει -όπου πέρασε- σαν μικρό σχόλιο, αναφερόμενη κυρίως, σαν η σύζυγος του Φούντα. Βέβαια, απ’ την άλλη, μερικοί άνθρωποι αργούν να πεθάνουν. Είναι ανατριχιαστικό να το λες, αλλά όπως είχε γράψει και ο Αλέκος Σακελάριος σε ανάλογη περίπτωση, «προλαβαίνουν να φύγουν οι θαυμαστές πριν τους θαυμαζόμενους».

Η Χρυσούλα Ζώκα ήταν μια πανέξυπνη, δυναμική, ταλαντούχα, ακομπλεξάριστη γυναίκα, που ήξερε να ζει συνέχεια το σήμερα, και ποτέ να μη μένει κολλημένη στο χθες. Ο χορός στην Ελλάδα της οφείλει πολλά. Και σ’ αυτήν, και στον Καστρινό, και στο Φλερύ, και στη Λίντα Άλμα. Πάνω απ’ όλα, γιατί έμαθαν τους Έλληνες να βλέπουν χορό. Το ελαφρό μέρος του χορού, βέβαια, αλλά που κι αυτό έχει τη δική του αξία.
Καλό της ταξίδι.