Υπό κράτηση, εξαφάνιση και βασανιστήρια, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, έθεσαν οι συριακές δυνάμεις ασφαλείας τους Σύριους που επέστρεψαν στην πατρίδα τους έπειτα από αναζήτηση καταφυγίου στο εξωτερικό, όπως δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. Σε νέα της έκθεση με τίτλο «Οδεύεις προς τον θάνατό σου», η οργάνωση τεκμηρίωσε έναν κατάλογο φρικτών παραβιάσεων που διέπραξαν αξιωματικοί της Συρίας κατά 66 επαναπατριζόμενων, συμπεριλαμβανομένων 13 παιδιών. Μεταξύ αυτών των παραβιάσεων, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 5 περιπτώσεις κατά τις οποίες κρατούμενοι πέθαναν υπό κράτηση μετά την επιστροφή τους στη Συρία, ενώ η τύχη 17 ατόμων που υπέστησαν εξαναγκαστική εξαφάνιση παραμένει άγνωστη.
«Οι στρατιωτικές εχθροπραξίες μπορεί να έχουν υποχωρήσει, αλλά η τάση της συριακής κυβέρνησης για άγριες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων όχι. Τα βασανιστήρια, οι εξαναγκαστικές εξαφανίσεις και οι αυθαίρετες ή παράνομες κρατήσεις, που ανάγκασαν πολλούς Σύριους να ζητήσουν άσυλο στο εξωτερικό, σήμερα είναι τόσο έντονα όσο ποτέ στη Συρία. Επιπλέον, το ίδιο το γεγονός της φυγής από τη Συρία είναι αρκετό για να θέσει τους/τις επαναπατριζόμενους/ες σε κίνδυνο στοχοποίησης από τις αρχές», δήλωσε η Marie Forestier, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών/ριών.
Με βάση τα ευρήματα της έκθεσής της, η Διεθνής Αμνηστία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κανένα τμήμα της Συρίας δεν είναι ασφαλές για επαναπατριζόμενους/ες. Επιπλέον, οι άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τη Συρία από την αρχή της σύγκρουσης διατρέχουν πραγματικό κίνδυνο να υποστούν διωγμό κατά την επιστροφή τους, λόγω των αντιλήψεων σχετικά με τις πολιτικές τους απόψεις ή απλώς ως τιμωρία για τη φυγή τους από τη χώρα. «Η κυβέρνηση Assad προσπάθησε να απεικονίσει τη Συρία ως χώρα σε ανάκαμψη. Η πραγματικότητα είναι ότι οι συριακές αρχές εξακολουθούν να διαπράττουν εκτεταμένες και συστηματικές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που έχουν αποτέλεσμα εκατομμύρια ανθρώπους να αναζητούν ασφάλεια στο εξωτερικό», δήλωσε η Marie Forestier.
«Καλούμε τις συριακές αρχές να διασφαλίσουν την προστασία των επαναπατριζόμενων και να τερματίσουν τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων εναντίον τους, καθώς και να διασφαλίσουν τον σεβασμό, την προστασία και την εκπλήρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων στη Συρία. Οι χώρες που φιλοξενούν Σύριους/ες πρόσφυγες πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν καταφύγιο και να εξασφαλίζουν συνεχή προστασία από τις θηριωδίες της συριακής κυβέρνησης» σημείωσε η ερευνήτρια.
«Είχα εφιάλτες, ψευδαισθήσεις, μιλούσα στον ύπνο μου»
Οι αρχές στοχοποιούν τους επαναπατριζόμενους στη Συρία, κατηγορώντας όσους εγκατέλειψαν τη χώρα για προδοσία ή για υποστήριξη της «τρομοκρατίας». Η Διεθνής Αμνηστία τεκμηρίωσε 24 περιπτώσεις όπου άντρες, γυναίκες και παιδιά στοχοποιήθηκαν βιώνοντας κατάφορη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων βιασμών ή άλλων μορφών σεξουαλικής βίας, αυθαίρετων ή παράνομων κρατήσεων, βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης.
Για παράδειγμα, τα μέλη της ασφάλειας συνέλαβαν τον Karim* (μη πραγματικό όνομα, για την ασφάλεια του ατόμου) τέσσερις ημέρες μετά την επιστροφή του από τον Λίβανο στο χωριό του στην επαρχία Χομς. Ο Karim μίλησε για την ανάκριση κατά τη διάρκειας εξίμιση μηνών κράτησής του: «[Ένας αξιωματικός] είπε: “Ήρθατε για να καταστρέψετε τη χώρα και να ολοκληρώσετε αυτό που ξεκινήσατε πριν φύγετε”. Είπα ότι έρχομαι στην πατρίδα μου, στο χωριό μου […] Αυτοί [αξιωματούχοι ασφαλείας] μου είπαν ότι είμαι τρομοκράτης επειδή προέρχομαι από [ένα διάσημο χωριό που στηρίζει την αντιπολίτευση]».
Ο Karim είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι βασανίστηκε κατά τη διάρκεια της κράτησης: «Αφού αφέθηκα ελεύθερος, για πέντε μήνες δεν μπορούσα να δω κανέναν από όσους/ες με επισκέφτηκαν. Φοβήθηκα πολύ για να μιλήσω σε οποιονδήποτε. Είχα εφιάλτες, ψευδαισθήσεις. Μιλούσα κατά τη διάρκεια του ύπνου μου. Συνήθιζα να ξυπνάω κλαίγοντας και φοβισμένος. Είμαι ανάπηρος επειδή τα νεύρα του δεξιού χεριού μου έχουν καταστραφεί λόγω [βασανιστηρίων]. Μερικοί από τους δίσκους της πλάτης μου είναι επίσης κατεστραμμένοι».
Τη βίασαν και της είπαν «Αυτό για να σας καλωσορίσουμε»
Οι ποινές για όσους/ες υποπτεύεται η κυβέρνηση είναι βάναυσες. Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 14 περιπτώσεις σεξουαλικής βίας που διέπραξαν οι δυνάμεις ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων 7 υποθέσεων βιασμού σε βάρος πέντε γυναικών, ενός εφήβου κι ενός κοριτσιού πέντε ετών. Η σεξουαλική βία σημειώθηκε στα σημεία συνοριακής διέλευσης ή στα κέντρα κράτησης, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης. Οι μαρτυρίες είναι συνεπείς και τεκμηριώνονουν με στιβαρότητα μοτίβα σεξουαλικής βίας και βιασμού που διαπράχθηκαν εναντίον αμάχων και κρατουμένων κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης από φιλοκυβερνητικές δυνάμεις.
Όταν η Noor* επέστρεψε από τον Λίβανο, τη σταμάτησε στα σύνορα ένας αξιωματικός ασφαλείας, ο οποίος της είπε: «Γιατί έφυγες από τη Συρία; Επειδή δεν σου αρέσει ο Bashar al-Assad και η Συρία; Είστε τρομοκράτες…» Ο αστυνομικός στη συνέχεια βίασε τη Noor και την πεντάχρονη κόρη της σε ένα μικρό δωμάτιο που χρησιμοποιείται για ανακρίσεις στο συνοριακό πέρασμα.
Η Yasmin* επέστρεψε από τον Λίβανο με τον έφηβο γιο της και την τρίχρονη κόρη της. Οι δυνάμεις ασφαλείας τούς συνέλαβαν αμέσως στα σύνορα και κατηγόρησαν τη Yasmin για κατασκοπεία υπέρ ξένης χώρα. Η Yasmin και τα παιδιά της μεταφέρθηκαν σε κέντρο κράτησης, όπου κρατήθηκαν για 29 ώρες. Οι αξιωματικοί βίασαν τη Yasmin και μετέφεραν τον γιο της σε άλλο δωμάτιο, όπου τον βίασαν με αντικείμενο. Ο αξιωματικός που βίασε τη Yasmin είπε: «Αυτό για να σας καλωσορίσουμε στη χώρα σας. Εάν ξαναβγείτε από τη Συρία και επιστρέψετε ξανά, θα σας υποδεχτούμε με μεγαλύτερο τρόπο. Προσπαθούμε να ταπεινώσουμε εσένα και τον γιο σου.
«Ευχήθηκα να πεθάνω»
Συνολικά, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 59 περιπτώσεις αντρών, γυναικών και παιδιών που κρατήθηκαν αυθαίρετα μετά την επιστροφή τους στη Συρία, συχνότερα έπειτα από κατηγορίες για «τρομοκρατία». Σε 33 περιπτώσεις, οι επαναπατριζόμενοι/ες υπέστησαν βασανιστήρια ή άλλης μορφής κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια της κράτησης ή της ανάκρισης. Οι αξιωματικοί χρησιμοποίησαν βασανιστήρια για να εξαναγκάσουν τους/τις κρατούμενους/ες να ομολογήσουν τα φερόμενα εγκλήματα, να τους/τις τιμωρήσουν για φερόμενα εγκλήματα ή για δήθεν αντίθεση στην κυβέρνηση.
Ο Yasin* συνελήφθη σε σημείο ελέγχου αμέσως μετά τη διέλευσή του από τα σύνορα με τον Λίβανο και πέρασε τέσσερις μήνες στη φυλακή. Είπε: «Δεν ξέρω πόσο χρόνο πέρασα να με βασανίζουν σε αυτό το δωμάτιο […] Μερικές φορές, όταν [κάποιος πράκτορας] με χτυπούσε, μετρούσα κάθε χτύπημα. Μερικές φορές έφταναν τα 50 ή τα 60 και λιποθυμούσα. Μια φορά, έφτασαν τα 100». Ο Ismael*, ο οποίος κρατήθηκε σε τέσσερα διαφορετικά σημεία επί τρεισήμισι μήνες, είπε: Μου έκαναν ηλεκτροπληξία ανάμεσα στα μάτια. Ένιωσα ολόκληρο τον εγκέφαλό μου να τρέμει […] Ευχήθηκα να πεθάνω.