Της Δέσποινας Κουτσούμπα
Ούτε οι επιδιώξεις τους, ούτε η γλώσσα που χρησιμοποιούν. Κι επειδή τα τελευταία πέντε μνημονιακά έτη μάθαμε να «αποκρυπτογραφούμε» αυτή την περίπλοκη γλώσσα των «θεσμών», αλλά και τις επιδιώξεις τους, δεν ήταν δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι εκείνη την Παρασκευή στο Γιούρογκρουπ η ελληνική κυβέρνηση θα αντιμετώπιζε την απειλή να γίνει «της Κύπρου» (όπως διέρρεαν τα στελέχη της τις επόμενες μέρες) ή την απειλή «υπογράφετε νέο μνημόνιο η χρεοκοπείτε» (όπως παραδέχτηκε δημόσια στην Κεντρική Επιτροπή ο Γ. Δραγασάκης). Νομίζω ότι κάθε πολίτης αυτής της χώρας ήταν βέβαιος ότι αυτές ακριβώς θα ήταν οι απειλές. Και ότι κάθε πολίτης αυτής της χώρας είναι βέβαιος ότι ίδιες -και χειρότερες- θα είναι οι απειλές τον Ιούνιο.
Τι θα χει αλλάξει ως τότε; Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι τότε τα πράγματα θα είναι καλύτερα, γιατί ως τότε θα έχει εφαρμόσει την πολιτική της. Ισχυρίζεται ότι η «παράταση» των 4 μηνών, ακόμη και με την αναγνώριση από πλευράς μας του χρέους, της δανειακής σύμβασης και της επιτροπείας, είναι κρίσιμος χρόνος που θα λειτουργήσει υπέρ της Ελλάδας. Δυστυχώς όμως, την πολυτέλεια του χρόνου την έχει ο ισχυρός -και ο ισχυρός δεν είναι σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα…
Εντελώς ψυχρά: αν όλα κυλήσουν απρόσκοπτα όπως τα περιγράφει το μέιλ Βαρουφάκη, σε 4 μήνες από τώρα οι εταίροι θα μας καλέσουν για να κάνουν «ταμείο». Και θα πουν: «εφαρμόσατε την πολιτική που θέλατε, πόσα έσοδα είχατε;» -και μάλιστα σε σχέση με τα «προσδοκώμενα έσοδα» που είχαν εγγραφεί στον προϋπολογισμό του 2015 από την κυβέρνηση Σαμαρά (δηλαδή κάτι απίστευτα νούμερα, μιας και ο Σαμαράς με το Χαρδούβελη έφτιαξαν προϋπολογισμό με δήθεν 4% πλεόνασμα!). Τι θα έχει να απαντήσει τότε η κυβέρνηση αν όλα γίνουν όπως τα περιγράφει το μέιλ Βαρουφάκη;
Καταρχάς, είναι αποδεκτό και από την ίδια την κυβέρνηση ότι τα μέτρα Βαρουφάκη δεν συνιστούν ούτε παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, ούτε επανεκκίνηση της οικονομίας. Είναι ένας συνδυασμός της πολιτικής που ήδη εφαρμόζεται -με τα γνωστά υφεσιακά αποτελέσματα- με κάποια μέτρα ανακούφισης από την ανθρωπιστική κρίση (όπως την αποκαλεί η κυβέρνηση). Άρα δεν συζητάμε για έσοδα από την αύξηση της παραγωγικής δραστηριότητας μέσα σε 4 μήνες…
Η κυβέρνηση βασίζει την πολιτική της για τα έσοδα σε τρεις πυλώνες: το φορολογικό, την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και τον εξορθολογισμό στον δημόσιο τομέα (το μέιλ λέει και για αύξηση ΦΠΑ και διάφορα άλλα ωραία, αλλά για την ώρα -είπαμε- θα μείνουμε μόνο σε αυτά που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ ότι όντως θα κάνει, γιατί τα άλλα διαβεβαίωσε ο Γιάνης ότι ήταν στάχτη στα μάτια των κουτόφραγκων…). Ακόμη κι αν σε μια βδομάδα ψηφιστεί το δικαιότερο φορολογικό σύστημα του πλανήτη, που θα φορολογεί τους πλούσιους και θα έχει τη δυνατότητα να βρει και όλες τις πηγές φοροδιαφυγής, αυτό θα αποδώσει καρπούς στα δημόσια ταμεία σε ένα χρόνο και βάλε -κοινή λογική. Το ίδιο ισχύει για την πάταξη του λαθρεμπορίου -σε 4 μήνες ίσα που προλαβαίνεις να επιλέξεις (ίσως) το καλύτερο σύστημα ανίχνευσης του λαθρεμπορίου καυσίμου και να ξεκινήσεις να το εφαρμόζεις πιλοτικά -τα έσοδα θα έρθουν όμως σε βάθος χρόνου.
Οι φορολογικοί έλεγχοι στους μεγαλοεπιχειρηματίες, τα πρόστιμα στους λαθρέμπορους και τους μεγαλοφοροδιαφεύγοντες (όσα δεν τα χει ήδη σβήσει χαριστικά η προηγούμενη κυβέρνηση με τις ωραίες της τροπολογίες κι όσα δεν έχουν παραγραφεί…) ή στη λίστα Λαγκάρντ και τις οφ-σορ, δεν μπορούν ούτε αυτά να αποφέρουν μερικά δις σε 4 μήνες. Και τις καλύτερες προθέσεις να έχουν (που δεν τις είχαν ως τώρα) οι (αποδεκατισμένοι) ελεγκτικοί μηχανισμοί, υπάρχει και το δικαίωμα ένστασης και προσφυγής στη δικαιοσύνη των κατηγορουμένων -ακόμη και με το καλύτερο σενάριο, σε 4 μήνες λίγοι θα πληρώσουν αυτό που τους αναλογεί.
Τι μένει; Η μείωση των Υπουργείων από 16 σε 10, ακόμη και με νέους Οργανισμούς με μειωμένες δομές (παρότι δεν είναι σοβαρή πολιτική πρόταση, όταν χρειάστηκε 30 ολόκληρες μέρες για να βγουν οι εξουσιοδοτικές αποφάσεις για τους αναπληρωτές υπουργούς, να λέει η κυβέρνηση ότι σε 3 μήνες θα έχει φτιάξει νέους Οργανισμούς στα Υπουργεία, αλλά ας το παραβλέψουμε και αυτό) δεν σημαίνει έσοδα στα δημόσια ταμεία -άντε κάνα νοίκι να γλιτώσεις.
Από την άλλη, από τη στιγμή που η κυβέρνηση δεσμεύεται μέσω του μέιλ Βαρουφάκη ότι δεν θα σταματήσει τις ιδιωτικοποιήσεις, τότε απεμπολεί τομείς που ήταν όντως κερδοφόροι για το δημόσιο και μάλιστα βραχυπρόθεσμα: για παράδειγμα, ζεστό χρήμα εισέφερε στα ταμεία του κράτους κάθε μήνα ο ΟΠΑΠ, όμως είναι συντελεσμένη ιδιωτικοποίηση την οποία η κυβέρνηση δεσμεύτηκε ότι δεν θα πάρει πίσω…
Πόσο μάλλον όταν η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί με τη συμφωνία του Γιούρογκρουπ ότι θα πληρώσει όλες τις δόσεις των δανείων που έρχονται, και μάλιστα στην ώρα τους, με αποτέλεσμα ο Γ. Βαρουφάκης να δηλώνει: «Είναι σίγουρο ότι μέσα στον Μάρτιο θα έχουμε αδυναμία πληρωμής της δόσης για το ΔΝΤ και μέσα στον Ιούλιο της δόσης για την ΕΚΤ». Άρα τι; Ξαναλέμε, εντελώς ψυχρά: σε 4 μήνες οι «εταίροι» θα κάνουν ταμείο. Και στο ταμείο αυτό, όποιος νομίζει ότι αυτό που θέλουν οι «θεσμοί» είναι ένας τύπου αστικός εκσυγχρονισμός (οι «βαθιές μεταρρυθμίσεις» που λέει η κυβέρνηση) που δεν τον έκαναν οι προηγούμενοι, θα διαψευστεί οικτρά. Στο «ταμείο» οι εταίροι δεν θα ρωτήσουν πόσα νομοσχέδια ψηφίστηκαν, αλλά πόσα ήταν τα έσοδα –έτσι συνηθίζουν να κάνουν.
Μήπως σε 4 μήνες θα είναι περισσότερη η στήριξη που απολαμβάνει η κυβέρνηση κι έτσι θα πετύχει καλύτερη συμφωνία; Ε εδώ και οι «θεσμοί» θα κληθούν να παίξουν το ρόλο τους! Αφού η ελληνική κυβέρνηση αποδέχτηκε την επιτροπεία, το επόμενο διάστημα θα αναγκαστεί να μπει στο γνωστό -και ταπεινωτικό- αλισβερίσι να εγκριθούν από τους «θεσμούς» τα νομοσχέδια, να αλλάζουν οι διατάξεις γιατί δεν τις θέλει η ΕΚΤ και τα σχετικά. Και αυτό το αλισβερίσι θα γίνεται υπό το φόβο της δόσης, των ομολόγων, των δηλώσεων του Ντράγκι και της απειλής του «πιστωτικού γεγονότος». Ήδη πήραμε μια πρόγευση με την μη έγκριση των προτάσεων της κυβέρνησης για τα στελέχη στα ΔΣ των τραπεζών. Όπως και από τα δύο νομοσχέδια που ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε ότι θα κατατεθούν πριν το Γιούρογκρουπ και αυτοδιαψεύστηκε την επόμενη μέρα. Όσο λοιπόν το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» ή το «εθνικό σχέδιο συμφωνίας» (όπως το ονόμασε τώρα ο Τσίπρας) θα ξηλώνεται ή θα απομειώνεται υπό την επιτροπεία των «θεσμών», οι ιδιωτικοποιήσεις θα προχωράνε, η ανεργία και η φτώχεια θα παραμένει, τόσο η κυβέρνηση θα γίνεται και πιο ανακόλουθη στα μάτια του κόσμου που τη στηρίζει…
Ως τον Ιούνη, που το ίδιο δίλημμα «μνημόνιο ή χρεοκοπία» θα ξανατεθεί από τους αξιότιμους «εταίρους» με χειρότερους όρους, μιας και το επιχείρημά τους θα εμπλουτιστεί: «Εφαρμόσατε την πολιτική σας για 4 μήνες και δεν έφερε έσοδα. Τώρα ή θα κάνετε αυτό που λέμε εμείς ή θα χρεοκοπήσετε». Τότε ποια ακριβώς θα είναι η μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη; Αν βαδίσουμε στο δρόμο του μέιλ Βαρουφάκη και στο «πάση θυσία στο ευρώ (όπως μετονομάστηκε πλέον το «καμιά θυσία για το ευρώ»), καμία.
Οπότε, αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν έχει σκοπό, μέσα στους επόμενους 4 μήνες, τουλάχιστον να δημεύσει μερικές περιουσίες και τραπεζικούς λογαριασμούς για να βρει τα δις που θα λείπουν από τα κρατικά ταμεία (βάζοντας φυλακή όσους καταλήστευσαν δημόσιο πλούτο όλα αυτά τα χρόνια) ή να διαγράψει το μεγαλύτερο μέρος του χρέους, όπως έλεγε -και αυτά όμως μονομερείς ενέργειες θα θεωρηθούν, γιατί η Τρόικα κατεξοχήν υπερασπίζεται αυτούς που μας λήστευαν όλα αυτά τα χρόνια- τότε ο χρόνος θα μετράει εις βάρος μας. Γιατί δεν θα χουμε κανένα «χαρτί» στη διαπραγμάτευση. Απλά, ψυχρά, υπολογιστικά.
Ο μόνος τρόπος να λειτουργήσει υπέρ μας αυτό το τετράμηνο είναι να αλλάξουμε ρότα: σε αυτό το χρόνο να προετοιμαστούμε για τη ρήξη με τους εταίρους, την έξοδο από την ευρωζώνη και την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Το «καλό» της διαπραγμάτευσης ήταν πως έδειξε ότι, ακόμη και με τις καλύτερες προθέσεις και τις καλύτερες θέσεις εκκίνησης, το πολύ να επιστρέψεις με ένα μνημόνιο που απλώς θα περιέχει και κάνα μέτρο για να μην πεθαίνει κόσμος στο δρόμο –και μόνο αυτό.
Ούτε παραγωγική ανασυγκρότηση, ούτε επανεκκίνηση της οικονομίας, ούτε έξοδο από την κρίση. Γιατί το Μνημόνιο στην πραγματικότητα δεν είναι οι δόσεις και το χρέος. Είναι το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, οι ιδιωτικοποιήσεις, η μετατροπή της χώρας σε μια μεγάλη Ειδική Οικονομική Ζώνη με φτηνό εργατικό δυναμικό: από αυτά οι πιστωτές μας θα κερδίσουν -τελικά- πολύ περισσότερα. Το παράδειγμα της Ανατολικής Γερμανίας είναι εύγλωττο και πολύ κοντινό.
Οι συνθήκες έχουν ωριμάσει και έχουμε μπροστά μας ένα τετράμηνο για να αποκτήσουμε πραγματικό όπλο στο τραπέζι. Όπλο απαλλαγής από την ουσία του Μνημονίου και την απειλή του «πιστωτικού επεισοδίου». Απλά, ψυχρά, υπολογιστικά. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί κανείς σε τέσσερις μήνες να πει ότι δεν ήξερε τι θα αντιμετωπίσει…
* Η Δέσποινα Κουτσούμπα είναι μέλος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, περιφερειακή σύμβουλος Αττικής και συνδικαλίστρια στο υπουργείο Πολιτισμού