Τα τελευταία εικοσιτετράωρα εμφανίζονται ρεπορτάζ τα οποία κάνουν λόγο για τις ουρές στα τμήματα Μητρώου των Δ.Ο.Υ. Αρκετά εξ' αυτών ρίπτουν την ευθύνη στους φορολογούμενους οι οποίοι πήγαν την τελευταία στιγμή, συνάδοντας με τις δηλώσεις που έκανε την περασμένη Παρασκευή ο γγ Δημοσίων Εσόδων κ. Θεοχάρης: «θα πρέπει κάποια στιγμή να μάθουμε να μην περιμένουμε την τελευταία ημέρα».
Όντως, είναι πολλοί αυτοί που σήμερα φωνάζουν «λήγει η προθεσμία μου», πλην όμως ουρές στα Μητρώα για τους κλειδάριθμους υπάρχουνε από τον Ιούνιο. Ως εκ τούτου, και χτες ο πολίτης «απλώς ταλαιπωρούταν», και χθες στην ουρά τον συντρόφευε το συναίσθημα της κούρασης και ίσως του χαμένου μεροκάματου και, εν τέλει, η σκέψη του ότι «σήμερα έχει τεράστια ουρά, θα έρθω αύριο που ίσως να είναι καλύτερα». Η μόνη διαφορά Σήμερα είναι ότι ο πολίτης έχει τα τρία πρώτα, την ταλαιπωρία, την κούραση και ίσως το χαμένο μεροκάματο, αλλά δεν έχει το «αύριο ίσως να είναι καλύτερα». Τη θέση του έχει πάρει η απελπισία του «λήγει η προθεσμία».
Είτε ο πολίτης πήγαινε πριν ένα μήνα, είτε τώρα, η ουρά εκεί θα ήτανε. Δεν θα ήτανε όμως εκεί η ουρά εάν πήγαινε πριν από δύο ή και περισσότερους μήνες, όντως. Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί δεν προσήλθε ο φορολογούμενος για κωδικούς πριν από 3-4 μήνες;
Σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος υπόχρεοι σε ηλεκτρονική υποβολή δήλωσης είναι μόνο όσοι είναι επιχειρηματίες-επιτηδευματίες: “Με τη χρήση σύγχρονων ηλεκτρονικών μεθόδων και δικτυακών υποδομών γίνεται υποχρεωτικά η υποβολή από κάθε υπόχρεο που ασκεί επιχείρηση ή επάγγελμα, καθώς και από κάθε άλλο υπόχρεο του οποίου η δήλωση υποβάλλεται από εξουσιοδοτημένο λογιστή στον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, που είναι αρμόδιος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 63.” Η συντριπτική πλειοψηφία από αυτούς έχει κωδικούς διότι συναλλάσσεται συνέχεια εδώ και χρόνια για πληθώρα θεμάτων μέσω διαδικτύου με το κράτος.
Από που πηγάζει η υποχρέωση να υποβάλουν όλοι φέτος μέσω διαδικτύου; Αυτή η υποχρέωση πηγάζει από μια εγκύκλιο από τα τέλη Μαΐου: “1. Οι ετήσιες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος οικονομικού έτους 2013, των υπόχρεων της παραγράφου 1 του άρθρου 61 του ΚΦΕ υποβάλλονται υποχρεωτικά, με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου.”
Είναι λοιπόν προφανές το τι συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία των ουρών από τον Ιούνιο και μετά. Ένας σώφρων φορολογούμενος που θα αναρωτιόταν τον Απρίλιο εάν χρειάζεται κλειδάριθμο, θα λάμβανε ως μόνη και αληθή απάντηση πως “φημολογείται ότι θα χρειαστεί, δεν υπάρχει κανένας νόμος που να σε υποχρεώνει, πάντως δεν είναι κακή ιδέα να έχεις κλειδάριθμο”. Δεν ήταν κακή ιδέα, όπως χιλιάδες πράγματα δεν είναι κακές ιδέες, δεν ήταν όμως υποχρέωση.
Πέρυσι κατέστη υποχρεωτική η υποβολή δηλώσεων για το 2012 πάλι με συγκεκριμένη εγκύκλιο (η οποία είχε εφαρμογή αποκλειστικά για τις περσινές δηλώσεις): “1. Οι ετήσιες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος οικονομικού έτους 2012, των υπόχρεων των περιπτώσεων α', δ', ε', στ', ζ', η', θ', και ι' της παραγράφου 1 του άρθρου 61 του ΚΦΕ (εισόδημα από ακίνητα, γεωργικό εισόδημα, εισόδημα από εκμίσθωση ή δωρεάν παραχώρηση γεωργικής γης, εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, εισόδημα από αλλοδαπή κλπ,), όταν το ετήσιο συνολικό ατομικό εισόδημα τους, που φορολογείται με τις γενικές διατάξεις, υπερβαίνει τις 12.000 ευρώ, υποβάλλονται υποχρεωτικά, με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου.
Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται οι υπόχρεοι που αποκτούν εισοδήματα από συντάξεις, εκτός κι αν αποκτούν και εισοδήματα της παραγράφου 2 του παρόντος (όσοι ασκούν ατομική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα και όσοι μετέχουν σε νομικά πρόσωπα της παραγρ. 4 του άρθρου 2 του ΚΦΕ). Οι τελευταίοι μπορούν να υποβάλουν την δήλωση φορολογίας εισοδήματος τους, είτε σε έντυπη μορφή στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ., είτε προαιρετικά με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου.”
Μετάφραση: Υπέβαλαν όλοι οι υπόχρεοι πλην των περισσοτέρων συνταξιούχων και όσων είχαν χαμηλά εισοδήματα (μισθοί, αγρότες και εκμεταλλευτές ακινήτων). Σε αυτούς είχαν αποσταλεί ταχυδρομικώς εγκαίρως κλειδάριθμοι..
Φέτος κωδικούς για πρώτη φορά χρειάζονται οι συνταξιούχοι, όσοι έχουν χαμηλά εισοδήματα και όσοι υποχρεούνται να κάνουν δήλωση για πρώτη φορά. Σε αυτούς όμως δεν εστάλησαν εξ' αρχής κωδικοί μέσω ταχυδρομείου. Υπήρξε μια περίοδος ασάφειας κατά την οποία αρχίσαν να δημιουργούνται οι ουρές και κάπου στις 10 Ιουνίου ανακοινώθηκε ότι θα σταλούν σε κάποιους και “μπείτε στο ίντερνετ για να δείτε αν θα λάβετε”.
Και πάλι όμως κλειδάριθμοι δεν βγήκαν για όλους. Βγήκαν, κατά πως φαίνεται, για όσους είχαν κάνει δήλωση πέρυσι, αλλά δεν ήταν υποχρεωμένοι να τη κάνουν διαδικτυακά. Όλοι οι υπόλοιποι (άνεργοι, άεργοι, πρόσφατα χήρες, πρόσφατα διαζευγμένες, χαμηλόμισθοι, χαμηλοσυνταξιούχοι) που μέχρι πέρυσι δεν ήταν υπόχρεοι σε υποβολή ατομικής δήλωσης γενικώς, κατά πως φαίνεται, έπρεπε να προσέλθουν υποχρεωτικά στις ΔΟΥ.
Σαφώς και μέσα στις ουρές υπάρχουν άνθρωποι που έχασαν τους κλειδάριθμους που τους έστειλαν πέρυσι. Σαφώς και μέσα στις ουρές υπάρχουν άνθρωποι που είχαν πάρει κωδικούς στο μακρινό παρελθόν (ή τους είχε πάρει για λογαριασμό τους κάποιος τρίτος και δεν τους τους είχε δώσει). Τέτοιες περιπτώσεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Ως εκ τούτου εσαεί θα προσέρχεται κόσμος στις ΔΟΥ για επανέκδοση κωδικών και εσαεί θα αντιλαμβάνεται ότι δεν βρίσκει τους κωδικούς του όταν θα ετοιμάζεται να υποβάλει την δήλωσή του. Φέτος όμως αυτοί οι φορολογούμενοι συντροφεύονται από τους πάρα πολλούς που έμαθαν ότι είναι υποχρεωτική η δήλωση μέσω διαδικτύου στα τέλη Μαΐου και έκτοτε έχουν γεμίσει τις ουρές στα τμήματα Μητρώου των Δ.Ο.Υ.
Εξυπακούεται ότι το τμήμα Μητρώου δεν έχει ως αποκλειστική ενασχόληση τους κλειδάριθμους, αλλά και τις διακοπές επιχειρήσεων και τις αλλαγές στα ατομικά στοιχεία φορολογουμένων και τις διαγραφές φορολογουμένων λόγω θανάτου. Οι δε τελευταίες πρέπει να προηγηθούν της υποχρεωτικά χειρόγραφης υποβολής της φορολογικής δήλωσης: “3. Οι δηλώσεις των αποβιωσάντων υποβάλλονται αποκλειστικά χειρόγραφα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ.. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ενημέρωση του τμήματος Μητρώου της Δ.Ο.Υ του αποβιώσαντος πριν από την υποβολή της δήλωσης.”
Τέλος, και προς ανάδειξη του ότι μερικά πράγματα πιστεύουμε ότι είναι διαχρονικά (όπως λχ το ποιός υποβάλει δήλωση υποχρεωτικά μέσω ίντερνετ) αλλά στη πραγματικότητα ισχύουν για συγκεκριμένες χρονιές: Η μη υποχρέωση αναγραφής των τόκων των καταθέσων εάν είναι κάτω από 250 ευρώ δεν είναι μια διαχρονική απαλλαγή. Παράγραφος 6 άρθρου 62 Ν.2238/1994 Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος “Ειδικά, για τα εισοδήματα της παραγράφου 1 του άρθρου 12 του Κ.Φ.Ε. του οικονομικού έτους 2013 δεν υφίσταται υποχρέωση δήλωσής τους, εφόσον το συνολικό καθαρό ποσό αυτών δεν υπερβαίνει τα διακόσια πενήντα (250) ευρώ.”.
Προφανώς και εν κατακλείδι, η μέγιστη ευθύνη βαρύνει αυτούς που έκαναν το σχεδιασμό της μεθόδου υποβολής των φετινών δηλώσεων, που χαρακτηρίζεται από απουσία πρόνοιας και διαρκή δημοσίευση εγκυκλίων την τελευταία στιγμή.