Νέος Ποινικός Κώδικας: Στη φυλακή ακόμη και για συκοφαντική δυσφήμιση – Πολίτες πρώτης κατηγορίας οι αστυνομικοί – «Χτίζεται ήδη νέα φυλακή στον Ασπρόπυργο»

Το νομοσχέδιο για τον νέο Ποινικό Κώδικα (ευθύνης Φλωρίδη) ψηφίζεται αυτή την ώρα στη Βουλή και αναμένεται να περάσει με τις γαλάζιες ψήφους, παρά τις αντιδράσεις από ολόκληρο τον νομικό επιστημονικό, επαγγελματικό κόσμο αλλά και ενώσεις δικηγόρων και επιστημόνων – όχι μόνο ποινικών – αλλά ολόκληρο τον κλάδο της νομικής επιστήμης.

Όπως λέει ο δικηγόρος Γιώργος Βλάχος στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Press», είναι «ένα νομοσχέδιο το οποίο εισάγει μία φιλοσοφία στον Ποινικό Κώδικα και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που ανήκει σε πολλές εκατονταετίες πίσω. Αντιστοιχεί σε μία φιλοσοφία που έχει στο κέντρο της τη φυλακή και όχι τον φιλελεύθερο σωφρονισμό, που δεν έχει στο κέντρο της και ως σκοπό της τον περιορισμό της εγκληματικής δραστηριότητας, αλλά έχει την ποινική καταστολή, τη διεύρυνση των διώξεων, αλλά και δευτερευόντως, έχει μία εισπρακτική λογική. Είναι ένα έκτρωμα που γυρίζει το Κράτος Δικαίου πολλά χρόνια πίσω».

Πίσω από τα κάγκελα για ένα απλό πλημμέλημα – «Για συκοφαντική δυσφήμιση, για χρέη, για αντίσταση κατά της αρχής»

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο μπορεί να οδηγήσει πολίτες πίσω από τα κάγκελα της φυλακής για το πιο απλό πλημμέλημα. Και αυτό, γιατί η βασική αλλαγή αφορά στο ζήτημα της αναστολής των ποινών. Μέχρι στιγμής, πολλές ποινές των δικαστηρίων δεν εκτίονται. Δεν μπαίνει κάποιος στη φυλακή, αλλά η εκτέλεση της ποινής αναστέλλεται για κάποια χρόνια έτσι ώστε ο παραβάτης να σωφρονιστεί.

«Αυτή η δυνατότητα σήμερα περιορίζεται. Το χρονικό όριο για την αναστολή ήταν τα τρία χρόνια. Τώρα κατεβαίνει στον ένα χρόνο. Δηλαδή ποινές οι οποίες υπερβαίνουν τους 12 μήνες, κατά κανόνα – και είναι ελάχιστες οι εξαιρέσεις οι οποίες αντιβαίνουν αυτόν τον κανόνα – κάποιος θα πηγαίνει φυλακή για αδικήματα για τα οποία ήταν αδιανόητο επί δεκαετίες ότι κάποιος θα βρισκόταν πίσω από τα κάγκελα της φυλακής. Σε πολύ μεγάλο βαθμό ποινές που επιβάλλονται από τροχαία αδικήματα, σωματικές βλάβες – λιγότερο ή περισσότερο σημαντικές -, χρέη προς το Δημόσιο – μεγαλύτερου ή και μικρότερου ποσού – και άλλα όμως τα οποία δεν είναι προβεβλημένα. Όπως για παράδειγμα το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης. Πλέον μπορεί κάποιος να μπαίνει φυλακή. Δηλαδή, μία απλή περίπτωση μίας υπόθεσης που δεν θα έπρεπε καν να βρίσκεται στα ποινικά δικαστήρια αλλά είναι υπόθεση αστικής φύσης μεταξύ δύο προσώπων, πλέον ο κατηγορούμενος αν καταδικαστεί θα μπορεί να μπαίνει στη φυλακή, ενώ δεν είναι αυτό που λέμε “εγκληματίας”, απλά μπορεί να του έφυγε λίγο παραπάνω η γλώσσα», εξηγεί.

Ακούγοντας τα παραπάνω δεν θα μπορούσαμε να μη συσχετίσουμε τα SLAPPS, τις εξοντωτικές και εκδικητικές διώξεις σε βάρος δημοσιογράφων. Θυμίσαμε στον δικηγόρο ότι στην Ελλάδα οι περιπτώσεις δημοσιογράφων που μηνύονται για συκοφαντική δυσφήμιση είτε από πολιτικά, είτε από επιχειρηματικά πρόσωπα με πρόσφατο παράδειγμα την εξοντωτική αγωγή με διεκδίκηση εκατομμυρίων από τον επικεφαλής του πρωθυπουργικού γραφείου και ανιψιό του Πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη σε βάρος της Εφημερίδας των Συντακτών και των Reporters United μετά τις αποκαλύψεις για την εμπλοκή του στο σκάνδαλο των υποκλοπών.

Και ρωτήσαμε: «Με τον νέο Ποινικό Κώδικα υπάρχει πιθανότητα οι συνάδελφοι να βρεθούν στη φυλακή;».

«Όχι πιθανότητα, βεβαιότητα. Αν δηλαδή καταδικαστεί ο δημοσιογράφος που κατηγορείται για συκοφαντική δυσφήμιση κατά ενός πολιτικού προσώπου π.χ., η ποινή του κατά πάσα πιθανότητα, θα είναι μεγαλύτερη από ένα έτος. Επομένως θα μπει στη φυλακή. Για ένα μικρό διάστημα; Ναι. Πάντως θα μπει», απάντησε.

«Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι διάφορες κατηγορίες σε διάφορα αδικήματα των διαδηλωτών. Είτε είναι αθώοι, είτε ένοχοι. Όπως για παράδειγμα το αδίκημα γνωστό ως “αντίσταση κατά της αρχής” που λέγεται πλέον “βία κατά υπαλλήλου“, για απόπειρες σωματικών βλαβών που συνήθως κατηγορούν οι άντρες των ΜΑΤ ότι τους προκάλεσαν ή προσπάθησαν να τους προκαλέσουν οι διαδηλωτές», λέει. Δηλαδή, σε ένα πλήρως ρεαλιστικό σενάριο, αν πραγματοποιηθεί αναίτια προσαγωγή διαδηλωτή, και εκείνος αντιδράσει για την αναίτια προσαγωγή του με αποτέλεσμα να του ασκηθεί δίωξη για βία κατά υπαλλήλου, τότε κινδυνεύει να βρεθεί στη φυλακή.

Οι αστυνομικοί που προανακριτικά είδαν εγκλήματα, και στο δικαστήριο «δεν είδαν, δεν άκουσαν» δεν θα χρειάζεται πια να καταθέτουν

Μάλιστα, ο νέος Ποινικός Κώδικας, φροντίζει να διευκολύνει τη φυλάκισή του, καθώς πλέον οι αστυνομικοί που κατά την προανακριτική διαδικασία περιγράφουν με μεγάλη γλαφυρότητα τα γεγονότα σε «copy – paste» καταθέσεις σε βάρος διαδηλωτών, και στη συνέχεια κατά την ακροαματική διαδικασία εμφανίζονται για να καταθέσουν εν τέλει ότι «δε θυμούνται, δεν είδαν και δεν άκουσαν» με αποτέλεσμα το κατηγορητήριο να καταρρέει, πλέον δεν θα υποχρεούνται να παρευρεθούν στο δικαστήριο, ενώπιον του δικαστή, και θα εκλαμβάνεται η πρώτη τους κατάθεση ως βέβαιη, ως πραγματικότητα.

«Εξυψώνει τους αστυνομικούς ως πολίτες πρώτης κατηγορίας, θέτει τον λόγο τους πάνω από το λόγο του κατηγορούμενου»

«Είναι και μία άλλη διάταξη η οποία έχει προταθεί και θα ψηφιστεί και έχει προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων ιδίως από τον χώρο των δικηγόρων, και δεν άλλαξε καθόλου κατά τις συζητήσεις πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διαβούλευση. Η διάταξη λέει ότι οι αστυνομικοί που καταθέτουν προανακριτικά δηλαδή πριν μία υπόθεση φτάσει στο ακροατήριο με ένορκες μαρτυρίες τους, δεν είναι υποχρεωμένοι να καλούνται ενώπιον του ακροατηρίου για να εξεταστούν ως μάρτυρες κατηγορίας».

»Στις περιπτώσεις των πλημμελημάτων καθόλου, και στις περιπτώσεις των κακουργημάτων μόνο μετά από αίτηση που θα πρέπει να κάνει ο δικηγόρος του κατηγορούμενου στον εισαγγελέα τουλάχιστον πέντε ημέρες πριν το ακροατήριο, και αν το αποφασίσει ο εισαγγελέας. Έχει πολλές προεκτάσεις αυτό. Η πιο σημαντική δικαιοπολιτική προέκτασή της είναι ότι εξυψώνει τους αστυνομικούς ως πολίτες πρώτης κατηγορίας. Θέτει κατά κανόνα τον λόγο τους, πάνω από τον λόγο του κατηγορούμενου. Αυτό από πολλές πλευρές του Ποινικού Δικαίου, και του Δικαίου γενικότερα, της δημοκρατικής και φιλελεύθερης κοινωνίας, είναι αδιανόητο. Δεύτερον, είναι τόσο συχνό το φαινόμενο να είναι copy – paste οι καταθέσεις τους προανακρτικά, ιδίως σε περιπτώσεις διαδηλωτών, αγωνιστών, προσφύγων – των λεγόμενων διακινητών που είναι στην πραγματικότητα πρόσφυγες και κατηγορούνται ως διακινητές και ευτυχώς το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουμε δει πολύ σημαντικές αθωωτικές αποφάσεις το τελευταίο διάστημα. Τους καθιστά λοιπόν υπεράνω του πολίτη, υπεράνω του κατηγορούμενου. Η δικαστική πρακτική των τελευταίων χρόνων ήταν θετικά προκατειλημμένοι προς τους αστυνομικούς. Ο δικαστής αναρωτιέται, είναι δυνατόν, ένα δημόσιο πρόσωπο να λέει ψέματα;», είπε.

Αναρωτηθήκαμε σε ποιον κόσμο ζουν οι δικαστές. «Οι δικαστές στην Ελλάδα δυστυχώς ή ευτυχώς έχουν τόσο φόρτο εργασίας και τόσος ο περιορισμός της κοινωνικής τους δραστηριότητας, είτε θεσμικά, είτε από την ίδια την πραγματικότητα που πολλές φορές ιδρυματοποιούνται. Για τους εισαγγελείς ισχύει ακόμα περισσότερο. Αυτό είναι γενικότερα ένα θέμα κοινωνικοπολιτικό για να αλλάξει. Δηλαδή αν κάποιος είναι κατ’ επάγγελμα δικαστής με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο μπαίνει σε μία συγκεκριμένη ψυχολογία. Εξαρτάται βέβαια και από τον άνθρωπο», αναφέρει.

Αυξάνονται τα τιμολόγια των χρηματικών ποινών και τα έτη έκτισης 

Ακόμη και για τις χρηματικές ποινές, τις εξαγοράσιμες, το τιμολόγιο έχει αυξηθεί: «Και τα ανώτατα όρια και τα κατώτατα όρια έχουν αυξηθεί. Όπως επίσης αυξάνονται και οι ίδιες οι ποινές. Τα ανώτατα και κατώτατα όρια και για πλημμελήματα και κακουργήματα αυξάνονται. Το ανώτατο όριο των 15 ετών για τα κακουργήματα καταργήθηκε και ξαναγίνεται 20. Αντίστοιχα αυξάνεται και το χρονικό όριο των ποινών για τις εφέσιμες ποινές. Άλλη πολύ σημαντική διάταξη που βρίσκεται στο νομοσχέδιο αυτό. Δεν θα μπορείς να προσφύγεις στο δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας – θεμελιώδες δικαίωμα εκατονταετιών αλλά και διατυπωμένο και στο Σύνταγμά μας και στον χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου της Ευρώπης και του ΟΗΕ – στο ποινικό δικαστήριο. Υπήρχε ένας περιορισμός ο οποίος επιτρέπεται από το Σύνταγμα: ότι οι ποινές στα πλημμελήματα πχ κάτω από δύο μήνες δεν είναι εφέσιμες. Φυσικά αυτές οι ποινές δεν ήταν εκτιτέες ούτως ή άλλως. Τώρα όμως για να έχεις δικαίωμα να κάνεις έφεση στο πλημμέλημα πρέπει η ποινή σου να είναι από 5 μήνες και πάνω ενώ ήταν 2. Αντίστοιχα στο κακούργημα.

Οι άλλες… «τηλεοπτικές διατάξεις» – Πώς ο δικαστής θα καταδικάζει τη σκέψη

Ο δικηγόρος χαρακτηρίζει άλλες διατάξεις του νέου Ποινικού Κώδικα, «τηλεοπτικές διατάξεις». Παρατηρούμε δηλαδή, ότι ο νόμος γίνεται χαλαρότερος όσον αφορά στις ευθύνες της πολιτείας για αντιπυρικά έργα, λόγου χάριν, ενώ αντιθέτως, γίνεται αμείλικτος για τον εμπρηστή, ακόμη και αν η πράξη τελέστηκε εξ αμελείας, με δήμευση για παράδειγμα της περιουσίας του. Ακόμη, ο νόμος για τον εμπρησμό δασών, πρόκειται να αυστηροποιηθεί τυποποιώντας ως έγκλημα τις προπαρασκευαστικές πράξεις. Ουσιαστικά δηλαδή, ποινικοποιεί τη σκέψη του εν δυνάμει εμπρηστή, και όχι την πράξη. Με απλά λόγια, αν κάποιος πολίτης έχει στην κατοχή του ύποπτο αριθμό αναπτήρων, λόγου χάριν, ο δικαστής θα μπορεί να τον καταδικάσει για εγκλήματα που αφορούν στον εμπρησμό, όχι επειδή τέλεσε την πράξη, αλλά επειδή έτσι έκρινε ο δικαστής ότι ο κατηγορούμενος σκέφτηκε. Φυσικά τα παραπάνω, ικανοποιούν τις ορέξεις που ανοίγουν τα ίδια τα μέσα ενημέρωσης που σε κάθε πυρκαγιά εξαπολύεται ένα ασύστολο κυνήγι εμπρηστών, ένα κυνηγητό κεφαλών, χωρίς να αναζητούνται οι πραγματικές ευθύνες.

«Τηλεοπτικές διατάξεις. Εξυπηρετούν πολύ περισσότερο έναν ηθικό διάλογο παρά την ουσία του πράγματος. Ειδικά στο ζήτημα του εμπρησμού, στο αδίκημα που προβλέπεται της παράλειψης μέτρων πυροπροστασίας, δηλαδή το αδίκημα που αφορά τους κρατικούς παράγοντες σε σχέση με τις πυρκαγιές, ούτε αυξάνονται οι ποινές, αλλά γίνονται και πιο δύσκολες οι προϋποθέσεις τέλεσης του αδικήματος. Γενικά το θέμα του εμπρησμού δασών ως ποινικό αδίκημα και των προϋποθέσεων του ή ακόμα και των προπαρασκευαστικών πράξεων που θεωρεί ο νέος νόμος και τυποποιεί ως εγκλήματα έχει πάρα πολλά νομικά προβλήματα. Δηλαδή, αν βρεθείς με ένα μπιτόνι πετρέλαιο σπίτι σου, το οποίο μπορεί να το έχεις για να το βάζεις στην σόμπα σου και μένεις κοντά σε δάσος, ενδεχομένως να κατηγορηθείς για προπαρασκευαστικές ενέργειες εμπρησμού δασών», εξηγεί.

Αγνοείται ο νομοθέτης

Δικηγόροι και ποινικολόγοι βρίσκονται ακόμα μπροστά σε ένα γρίφο. Ποιος συνέταξε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο; Ποια επιτροπή; Ποιος είναι, τέλος πάντων, ο νομοθέτης και με ποιο σκεπτικό συντάσσει ένα νομοσχέδιο που έχει στο κέντρο του την τιμωρία; Ο νομοθέτης ακόμα αγνοείται. «Δεν ξέρουμε ποιος είναι. Την πολιτική ευθύνη την έχει ο υπουργός. Δεν ξέρουμε ποια είναι τα πρόσωπα τα οποία το έχουν συντάξει», επιβεβαιώνει ο κ. Βλάχος.

Χτίζουν ήδη νέες φυλακές στον Ασπρόπυργο

Αναπόφευκτη ερώτηση είναι με ποιο τρόπο θα διαχειριστεί η πολιτεία τους υπεράριθμους φυλακισμένους, δεδομένου ότι οι ελληνικές φυλακές είναι ήδη υπερπλήρεις και ελλιπείς σε βασικές παροχές. «Απ’ ότι ξέρω ετοιμάζονται να ανεγερθούν νέες φυλακές για πλημμελήματα στην περιοχή του Ασπρόπυργου. Από εκεί και έπειτα δεν είναι απίθανο όπως και στο εξωτερικό και ιδίως στις ΗΠΑ, έτσι και στην Ελλάδα, και το θέμα της φυλάκισης και του σωφρονισμού, να αποκρατικοποιηθεί σιγά σιγά. Δεν υπάρχει όμως καταγεγραμμένη τέτοια πρόθεση προς το παρόν. Αυτό που ξέρω είναι ότι χτίζονται νέες κρατικές φυλακές στον Ασπρόπυργο», αναφέρει.

«Στόχος να καταπνιγεί οποιαδήποτε μορφή αντίστασης»

Ο Γιώργος Βλάχος δίνει μία αισιόδοξη νότα μέσα σε αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα: «Έχω εμπιστοσύνη στους δικηγόρους υπερασπιστές. Έχω εμπιστοσύνη στο κίνημα που έχει σηκωθεί ενάντια στην ψήφιση αλλά και στην αποτροπή εφαρμογής των διατάξεων. Πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της έχει μάθει εδώ και χρόνια σε ένα φιλελεύθερο Κράτος Δικαίου το οποίο θα το υπερασπιστεί στην πορεία του χρόνου. Νομίζω ότι αυτός ο Ποινικός Κώδικας δεν θα μακροημερεύσει. Αυτή η φιλοσοφία δεν θα μακροημερεύσει».

Καταλήγοντας σημειώνει ότι πραγματικός στόχος του νέου Ποινικού Κώδικα είναι να καταπνιγεί το κίνημα και κάθε μορφή αντίδρασης, είτε μέσω της ποινικοποίησης των αγωνιστών είτε μέσω των διώξεων των στομάτων που ενοχλούν (βλ. ερευνητών δημοσιογράφων). «Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος. Είτε νόμιμα, μέσω της ψήφισης ενός νόμου, είτε παράνομα μέσω των παράνομων παρακολουθήσεων».