Πριν κλείσει η Βουλή για τις καλοκαιρινές διακοπές αναμένεται η ψήφιση νομοσχεδίου που υπόσχεται προσιτά ενοίκια σε ευάλωτους πολίτες, ενώ στην πραγματικότητα δίνει σε «επενδυτές» πρόσβαση σε δημόσια γη για ανέγερση ή ανακατασκευή υφιστάμενων κατοικιών, με το 30% αυτών να προορίζεται για «κοινωνική κατοικία» και το 70% προς εμπορική χρήση από τον ιδιώτη. Οι δικαιούχοι, αφού χτενιστούν με βάση εισοδηματικά κριτήρια, αν επιλεχθούν θα χάνουν το στεγαστικό επίδομα, ενώ το μίσθωμα θα ορίζεται με βάση τον μέσο μισθό και όχι το εισόδημά τους. Η «κοινωνική πολιτική» μετατρέπεται σε deal για το real estate, με ανοιχτά ερωτήματα ως προς την πραγματική ωφέλεια για τις ευάλωτες ομάδες.

Το προσεχές διάστημα θα ψηφιστεί στη Βουλή το νομοσχέδιο για την Κοινωνική Αντιπαροχή. Η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου είπε στην ΕΡΤ ότι «η κοινωνική αντιπαροχή σημαίνει ότι το δημόσιο αξιοποιεί επιτέλους την λιμνάζουσα περιουσία του, δίνοντας την με διαγωνιστικές διαδικασίες σε έναν επενδυτή ο οποίος φτιάχνει διαμερίσματα σε αυτήν. Κάποια από αυτά τα δίνει σε αγοραίες τιμές και κάποια από αυτά είναι υποχρεωμένος να τα δώσει πίσω στο Δημόσιο που τα δίνει με κοινωνικό μίσθωμα σε ευάλωτα νοικοκυριά. Την ψήφιση του νομοσχεδίου την αναμένουμε πριν κλείσει η Βουλή για το καλοκαίρι και ελπίζουμε με το εμβληματικό έργο της ΧΡΩΠΕΙ να ξεκινήσουμε από το τέλος του καλοκαιριού και μετά».

Σύμφωνα με το protothema.gr, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το Ελληνικό Δημόσιο θα διαθέτει ακίνητα -είτε προς ανέγερση νέων σύγχρονων οικοδομών είτε για ανακατασκευή υφιστάμενων- με τη ρητή προϋπόθεση ότι, αφού το δημόσιο δίνει τη γη, τουλάχιστον το 30% των παραγόμενων κατοικιών θα διατίθεται ως κοινωνική κατοικία σε πολίτες με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια.

Το υπόλοιπο 70% θα διατίθεται για… εμπορικούς σκοπούς, πράγμα που το υπουργείο κρίνει ως «κίνητρο» για την προσέλκυση των «επενδυτών».

Σύμφωνα με πληροφορίες του ΘΕΜΑτος, το σκεπτικό της κυβέρνησης είναι το μίσθωμα να είναι «προσιτό», δηλαδή να μην ξεπερνά το 30% του μέσου μισθού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ετήσια έκθεση της ΕΡΓΑΝΗ για το 2024 αναφέρει ότι ο μέσος μισθός στην Ελλάδα το 2024 ανέρχεται στα 1342 ευρώ μεικτά, άρα σύμφωνα με τις πληροφορίες της εφημερίδας, η κοινωνική κατοικία θα κοστίζει έως και 402 ευρώ.

Την επιλογή των δικαιούχων αναλαμβάνει ο ΟΠΕΚΑ με κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία θα καθορίζονται με υπουργική απόφαση. Πάντως, οι δικαιούχοι άπαξ και ενταχθούν θα σταματήσουν πλέον να λαμβάνουν στεγαστικό επίδομα το οποίο πιθανόν σήμερα να λαμβάνουν, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για το αν η «κοινωνική κατοικία» είναι όντως συμφέρουσα επιλογή, δεδομένου ότι το κόστος του σπιτιού υπολογίζεται με βάση τον μέσο μισθό, χωρίς τα ευάλωτα νοικοκυριά να μπορούν σε περίπτωση ένταξης να λαμβάνουν το σχετικό επίδομα.

Το νομοσχέδιο επίσης, φέρεται να δίνει τη δυνατότητα εξαγοράς μετά από δέκα χρόνια «συνεπούς μίσθωσης». Όπως αναφέρει η εφημερίδα, το άρθρο 5Β αναφέρει:

«…Επιτρέπεται η σύναψη συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά της οριζόντιας ιδιοκτησίας από τους δικαιούχους… μετά την παρέλευση τουλάχιστον δεκαετίας από την αρχική σύμβαση μίσθωσης…».

Η Δόμνα Μιχαηλίδου, μιλώντας στο Πρώτο Θέμα είπε: «Πέραν των κριτηρίων για την οικονομική ευαλωτότητα των νοικοκυριών, αυτό που σκεφτόμαστε είναι τρόπους μέσα από αυτό το πρόγραμμα να μοριοδοτήσουμε και να βοηθήσουμε κυρίως οικογένειες με παιδιά. Με το “Σπίτι μου I” επικεντρωθήκαμε στα νεαρά ζευγάρια, με το “Σπίτι μου II” ανοίξαμε τη βεντάλια έως την ηλικία των 50 ετών, τώρα θέλουμε να βοηθήσουμε οικογένειες με παιδιά ώστε να έχουν τη σιγουριά και να νιώσουν πιο ασφαλείς εάν θέλουν να μεγαλώσουν την οικογένειά τους», προσθέτει.

Είπε ακόμη ότι «η επιλογή των δικαιούχων θα γίνεται κεντρικά μέσα από σχετική ψηφιακή πλατφόρμα που θα παρακολουθεί όλο το πρόγραμμα, τις αιτήσεις κ.ο.κ. και ότι ουδεμία εμπλοκή θα έχουν οι ανάδοχοι, ασχέτως εάν τελικά γίνουν και διαχειριστές των κτιρίων με βάση την επιλογή που δίνει το νομοσχέδιο».

«Είναι ένα δίκαιο deal το Δημόσιο να βάζει τη γη ή το ακίνητο»

Στο πλαίσιο του διαγωνισμού, για κάθε ακίνητο θα προσδιορίζεται ρητά το ελάχιστο ποσοστό των κατοικιών που θα περιέρχονται στην κυριότητα του Δημοσίου ή του αρμόδιου φορέα ή Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Το ποσοστό αυτό θα ξεκινά από 30%, ωστόσο δύναται να αυξάνεται, ανάλογα με την αντικειμενική αξία του ακινήτου, τις υφιστάμενες χρήσεις και λοιπούς τεχνικούς ή πολεοδομικούς παράγοντες.

Παράλληλα, το Δημόσιο διατηρεί τη δυνατότητα ανάθεσης στον ανάδοχο της διαχείρισης των ιδιοκτησιών του, γεγονός που περιλαμβάνει την εκμίσθωση των κοινωνικών κατοικιών για λογαριασμό του Δημοσίου, την είσπραξη και απόδοση των μισθωμάτων και των κοινόχρηστων χρεώσεων προς τους δικαιούχους, καθώς και την παροχή υπηρεσιών συντήρησης και επισκευών στο σύνολο των οριζόντιων ή κάθετων ιδιοκτησιών που ανήκουν στο Δημόσιο.

Ως αντάλλαγμα, ο ιδιώτης ανάδοχος θα λαμβάνει κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή το συμφωνημένο ποσοστό των ανεγερθεισών οριζόντιων ιδιοκτησιών, μαζί με το αντίστοιχο εξ αδιαιρέτου ποσοστό επί του οικοπέδου. Παράλληλα, θα έχει τη δυνατότητα εμπορικής διάθεσης στην αγορά των κατοικιών που δεν εντάσσονται στο πλαίσιο της κοινωνικής στέγασης, εξασφαλίζοντας έτσι την απόσβεση της επένδυσής του. Επιπλέον, σε περίπτωση ανάληψης της διαχείρισης των δημόσιων ιδιοκτησιών, θα προβλέπεται και η καταβολή σχετικής αμοιβής στον ανάδοχο.

«Η νέα διάταξη δίνει μεγαλύτερη ευχέρεια και ευελιξία στο πλαίσιο της κοινωνικής αντιπαροχής ώστε να γίνει πιο ελκυστικό για την προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών κατασκευαστών», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος.

«Αυτό που λείπει σήμερα στην Ελλάδα είναι μια αγορά πιο μακροπρόθεσμων επενδυτών-developers που υπάρχουν σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες και οι οποίοι αντιμετωπίζουν ως ειδικό προϊόν την κοινωνική-προσιτή κατοικία, που έχει σαφώς μικρότερα περιθώρια κερδοφορίας, έχει όμως μια σίγουρη μακροπρόθεσμη απόδοση», συνεχίζει ο κ. Σκέρτσος.

«Είναι ένα δίκαιο deal το Δημόσιο να βάζει τη γη ή το ακίνητο, εάν υπάρχει δομημένο, και αυτοί τα χρήματα για την κατασκευή. Και έπειτα ανάλογα με την αποτίμηση που θα γίνεται ad hoc για κάθε ακίνητο θα διαμορφώνεται μια συμφωνία ως προς την κατανομή της κυριότητας μεταξύ του κράτους ή του δήμου, γιατί στο σχέδιο συμμετέχουν και οι δήμοι, και του ιδιώτη κατασκευαστή. Από εκεί και πέρα υπάρχει και ο δρόμος τού να αναλάβουν τη διαχείριση ολόκληρου του κτιρίου».

Όπως αναφέρει η εφημερίδα, υπάρχει ήδη μία πρώτη λίστα ακινήτων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν.

  • Πρώην βιομηχανικό συγκρότημα ΧΡΩΠΕΙ, ιδιοκτησίας ΕΟΦ, στη λεωφόρο Πειραιώς 62 στον Πειραιά, εμβαδού 17.893 τ.μ., το οποίο περιλαμβάνει διατηρητέα κτίρια. Μάλιστα, στο νομοσχέδιο υπάρχει ρητή διάταξη που αναφέρει τη μεταβίβαση του ακινήτου στο Δημόσιο προκειμένου να τρέξει άμεσα η διαδικασία δημιουργίας «κοινωνικών κατοικιών».
  • Δύο οικόπεδα του ΕΦΚΑ στην Αργυρούπολη, επί της λ. Κύπρου, συνολικής έκτασης 2.375 τ.μ.
  • Το πρώην εργοστάσιο Ανατόλια στη Νέα Ιωνία με κτίρια 18.000 τ.μ., το οποίο είναι ιδιοκτησίας ΕΤΑΔ, και το ιστορικό ΥΦΑΝΕΤ στην Τούμπα Θεσσαλονίκης, εμβαδού 19.500 τ.μ., το οποίο σήμερα βρίσκεται σε καθεστώς κατάληψης.

Στην ίδια κατηγορία, της ταχύτερης αξιοποίησής τους, εντάσσονται επίσης μία σειρά από ακίνητα στα μεγάλα αστικά κέντρα, και όχι μόνο, καθώς και 378 οικόπεδα της Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών ανά την Ελλάδα, για τα οποία υπήρξε πρόσφατα αναλυτική καταγραφή ανά νομό με τη βοήθεια της KPMG.

Μεταξύ αυτών είναι:

  • εννέα ακίνητα στον Δήμο Αθηναίων με άθροισμα εμβαδού ακινήτων 3.490 τ.μ.,
  • πέντε ακίνητα στον Δήμο Θεσσαλονίκης με άθροισμα εμβαδού ακινήτων 7.661 τ.μ.,
  • ενώ περισσότερα ακίνητα έχουν εντοπιστεί στις Κυκλάδες (81 με συνολικό εμβαδόν 231.838 τ.μ.),
  • στη Λευκάδα (36 με 32.576 τ.μ.) και το Βόρειο Αιγαίο.

Σε επίπεδο οικοπέδων τα περισσότερα έχουν καταγραφεί:

στη Σαντορίνη, 57 (47 στον Δήμο Θήρας και 10 στον Δήμο Οίας).

  • Κιλκίς 32,
  • Καβάλα 25,
  • Ξάνθη 21,
  • Σέρρες 12,
  • Δήμος Θερμαϊκού 12,
  • Δήμος Μεγαρέων 12,
  • Ιωάννινα 11
  • Τα ακίνητα της ΕΤΑΔ

Το κύριο σκέλος του σχεδίου αφορά τη διαχείριση 36.000 ακινήτων, τα οποία αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό διαδικασία εκκαθάρισης από την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), θυγατρική του Υπερταμείου. Ένα μέρος αυτών προορίζεται για τη δημιουργία κοινωνικών κατοικιών, στο πλαίσιο του προγράμματος «κοινωνικής αντιπαροχής». Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ο τεχνικός και νομικός έλεγχος του συνόλου των ακινήτων, με στόχο έως το τέλος του έτους να έχουν αξιολογηθεί και κατηγοριοποιηθεί 10.000 έως 12.000 από αυτά, να έχουν αποτιμηθεί τουλάχιστον 6.500, καθώς και να προχωρήσουν άμεσα ενέργειες ωρίμανσης για περίπου 1.000 ακίνητα. Το έργο αυτό υλοποιείται με τη συμμετοχή εννέα εξειδικευμένων εταιρικών σχημάτων που επιλέχθηκαν μέσω διεθνούς διαγωνιστικής διαδικασίας και τελεί υπό την εποπτεία διαχειριστή έργου (Project Manager).

«Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να έχουμε μεικτές χρήσεις όπου θα υπάρχει συμβίωση, συνύπαρξη ιδιοκτητών, ενοικιαστών κ.ο.κ., αλλά και πολιτών που κρίνονται ως δικαιούχοι μιας τέτοιας πολιτικής. Και αυτό προϋποθέτει ότι φτιάχνεις σύγχρονα κτίρια, σύγχρονες κατασκευές με καλή συντήρηση, με μακροπρόθεσμα συμβόλαια διαχείρισης και συντήρησης και γι’ αυτό λέω ότι προϋποθέτει και ένα άλλο mindset από την πλευρά της αγοράς, που θα μπει σε αυτή τη διαδικασία με μακροπρόθεσμο πλάνο επενδύσεων», σχολιάζει ο κ. Σκέρτσος.

«Το μοντέλο θα μπορούσε να λειτουργήσει και στα Πανεπιστήμια»

Όπως ανέφερε ο Άκης Σκέρτσος, «το μοντέλο μπορεί να λειτουργήσει και στην περίπτωση των πανεπιστημίων, όπου επίσης η στέγαση των φοιτητών αποτελεί μείζον ζήτημα, καλώντας τις διοικήσεις των πανεπιστημίων να υποδείξουν χώρους από την ακίνητη περιουσία τους».

«Τώρα με την ένταση του ανταγωνισμού που θα προκύψει και από τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα έχουν έναν λόγο παραπάνω και τα δημόσια πανεπιστήμια να γίνουν πιο ελκυστικά και να προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες και επιλογές στους φοιτητές, οι οποίοι θα καλούνται να επιλέξουν μεταξύ της ευκολίας τού να πάνε σε ένα μη κρατικό στην πόλη τους ή σε ένα δημόσιο που σίγουρα θα είναι δωρεάν, αλλά πρέπει να έχει και κάποια ακόμα πράγματα για το στεγαστικό πρόβλημα και για τους φοιτητές. Αρα και οι πρυτανικές αρχές πρέπει να κινητοποιηθούν και να αξιοποιήσουν τη δική τους αδρανή περιουσία», σημειώνει.