Επιμέλεια: Κατερίνα Κουτσελάκη
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1922 και την ίδια χρονιά, ένα μήνα πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, η οικογένεια του μετεγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Σημαντικές ήταν οι επιρροές από το οικογενειακό του περιβάλλον. Ο πατέρας του, είχε λατρεία για τη μόρφωση, ήταν άθεος και αντιβασιλικός. Η μητέρα του, είχε ιδιαίτερη μόρφωση, λάτρευε τη μουσική. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης άρχισε να διαβάζει φιλοσοφία από την ηλικία των 11-12 ετών, ενώ πρωτοήρθε σε επαφή με την μαρξιστική σκέψη σε ηλικία 13 ετών, οπότε και γεννήθηκε και το ενδιαφέρον του τόσο για την σκέψη όσο και για την πολιτική.
Τελείωσε το Γυμνάσιο στα 15, βαθύτατα επηρεασμένος από τις αναγνώσεις του. Ανήλικος ακόμα, συμμετείχε σε παράνομη κομμουνιστική οργάνωση και φυλακίστηκε από τη δικτατορία του Μεταξά. Όταν αφέθηκε ελεύθερος, γράφτηκε επισήμως στο ΚΚΕ, το 1941, αλλά η παραμονή του ήταν πολύ σύντομη. Εγκατέλειψε το ΚΚΕ και εντάχθηκε στην τροτσκιστική ομάδα του Σπύρου Στίνα, του οποίου ήταν τεράστιος θαυμαστής. Το 1945 έφυγε με το θρυλικό, νεοζηλανδέζικο πλοίο «Ματαρόα», με προορισμό το Παρίσι κι εκεί εγκαταστάθηκε για την υπόλοιπη ζωή του.
Έκτοτε θα ερχόταν στην Ελλάδα για προσωρινή διαμονή, κυρίως τα καλοκαίρια, στην αγαπημένη του Τήνο. Στο Παρίσι δημιούργησε την ομάδα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» και εξέδιδε το ομότιτλο περιοδικό μέχρι το 1965. Έπειτα ήρθε ο Μάης του 1968. Ο Καστοριάδης έκανε την αυτοκριτική του: «η ιδέα που είχαμε, ότι το κοινό του περιοδικού ήταν απλώς παθητικοί καταναλωτές, δεν ήταν σωστή». Το 1970 απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα και μπορούσε πλέον να εκδίδει τα κείμενά του επώνυμα. Μέχρι τότε αναγκαζόταν να χρησιμοποιεί ψευδώνυμα….
Το τραγούδι του Ρασούλη για τον Καστοριάδη
Το 1994 ο Μανώλης Ρασούλης έγραψε τραγούδι για τον Κορνήλιο Καστοριάδη με τίτλο, «Μου είπαν πως σε είδανε με τον Καστοριάδη». Σκόπευε να το του το στείλει στο Παρίσι, αλλά δεν το έκανε ποτέ. Το τραγούδι κυκλοφόρησε σε CD single 1999, δύο χρόνια μετά το θάνατο του φιλοσόφου….
Σκέψεις του Καστοριάδη
Για την παιδεία
Ο κεντρικός λόγος της παιδείας σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι αναμφισβήτητος. […] Και δεν μιλώ για την παιδεία που παρέχει το «υπουργείο Παιδείας»…. Η παιδεία αρχίζει με τη γέννηση του ανθρώπου και τελειώνει με τον θάνατό του. Συντελείται παντού και πάντα. Οι τοίχοι της πόλης, τα βιβλία, τα θεάματα, τα γεγονότα εκπαιδεύουν τους πολίτες —σήμερα δε κατά κύριο λόγο «παρεκπαιδεύουν».
«Η Άνοδος της Ασημαντότητας»…
Για την πολιτική ζωή των Ελλήνων
Στο μέτρο που μπορώ να ξέρω κάτι, είναι ότι η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού τελειώνει περίπου το 404 π.Χ. Μιλώ για την πραγματική πολιτική ζωή του λαού ως αυτόνομου παράγοντα. Δεν μιλώ για μάχες, για αυτοκράτορες, για Μεγαλέξανδρους και Βασίλειους Βουλγαροκτόνους. Μετά τον πέμπτο π.Χ. αιώνα και την αυτοκυβέρνηση του λαού στις δημοκρατικές πόλεις, η ελληνική ελευθερία πεθαίνει. Οι ελληνικές πόλεις γίνονται υποχείριες των βασιλέων της Μακεδονίας.
«Η Πολιτική Ζωή στην Ελλάδα»
Για τις πολιτικές ευθύνες του ελληνικού λαού
Μπορείτε να μου εξηγήσετε εσείς, γιατί οι Έλληνες, που σκοτώνονταν εννέα χρόνια για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, θέλησαν αμέσως μετά ένα βασιλιά; Και γιατί, αφού έδιωξαν τον Όθωνα, έφεραν τον Γεώργιο; Και γιατί μετά ζητούσαν «ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά»; Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε; Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν;… Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα. Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός – όπως και κάθε λαός – είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.
«Η Πολιτική Ζωή στην Ελλάδα»
«Εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;»
Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντάς μου καζούρα στο Παρίσι το 1956: «Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του. Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;». -Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στο χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι.
«Η Πολιτική Ζωή στην Ελλάδα»…