του Κώστα Εφήμερου

Τα Video Lottery Terminals (VLT) είναι τα γνωστά μας «φρουτάκια» ή «κουλοχέρηδες». Αυτό το αθώο ηλεκτρονικό παιχνίδι που στην πιάτσα του τζόγου είναι γνωστό ως το crack cocain αφού οι έρευνες σε όλες τις χώρες τα αξιολογούν ως τα πιο εθιστικά τυχερά παιχνίδια. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Υγείας πάνω από τους μισούς που θα παίξουν VLT θα εθιστούν τελικά στο παιχνίδι, ενώ ο Σύνδεσμος Ψυχολόγων της Μεγάλης Βρετανίας συμπληρώνουν ότι «ενώ στις περιπτώσεις στοιχηματικού τζόγου σε αθλήματα, άλογα ή άλλα παιχνίδια ικανοτήτων (όπως το πόκερ) μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες μέχρι να αναπτυχθεί παθολογική εξάρτηση στην περίπτωση των VLTs το τραγικό αυτό ταξίδι μπορεί να ολοκληρωθεί σε λιγότερο από έναν χρόνο».

Θα θέλατε ένα «νόμιμο καζίνο» σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο; Να υπάρχουν 2-3 τέτοια στη διαδρομή των παιδιών σας από το σχολείο μέχρι το σπίτι; Πριν απαντήσετε συνυπολογίστε και την έκθεση του πανεπιστημίου Yale, σύμφωνα με την οποία «ένας στους πέντε παθολογικά εθισμένους με τον τζόγο θα επιχειρήσει να αυτοκτονήσει, ποσοστό που είναι το υψηλότερο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη εθιστική διαταραχή». Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιπλέον αναφέρει ότι το 77,5% όσων παρουσιάζουν εθισμό στον τζόγο διαγιγνώσκονται επίσης και με ψυχικές διαταραχές σε κάποιο σημείο της ζωής τους ενώ το 25% από αυτούς θα καταλήξουν σε βαριά κατάθλιψη. Τα ποσοστά αυτοκτονιών σχετικών με τον τζόγο ξεπερνάνε ακόμα και αυτά της σεξουαλικής κακοποίησης ενώ εντυπωσιακό είναι και το στοιχείο της «ισότητας» του εθισμού στα VLTs  αφού τα στοιχεία παρουσιάζουν αντίστοιχα ποσοστά σε άνδρες και γυναίκες.

Τα ποσοστά αυτοκτονιών σχετικών με τον τζόγο ξεπερνάνε ακόμα και αυτά της σεξουαλικής κακοποίησηςΝομίζω ότι αυτά είναι αρκετά προκειμένου να εδραιώσουμε μια βάση κατανόησης: Ο τζόγος είναι επικίνδυνος, τα VLT είναι τα πλέον εθιστικά τυχερά παιχνίδια εξαιτίας της ευκολίας και της ταχύτητάς τους, το 50% όσων παίζουν τελικά εθίζονται, ένας στους τέσσερις από αυτούς θα καταλήξουν σε κατάθλιψη, ένας στους πέντε θα επιχειρήσουν να αυτοκτονήσουν… Απλά πράγματα.

Μνημόνιο με τον πόνο του άλλου

Το καλοκαίρι του 2ου μνημονιακού έτους (2011) έρχεται στα θερινά τμήματα ο Νόμος -Πλαίσιο 4002 για την αγορά τυχερών παιγνίων. Σε αυτό υπάρχει και ένα άρθρο για την αποκλειστική αδειοδότηση του ΟΠΑΠ για την εμπορική διαχείριση 35.000 μηχανημάτων VLT. Έναντι 560 εκατομμυρίων ευρώ ο ΟΠΑΠ αναλαμβάνει την διάθεση 16.500 VLT μέσω δικού του δικτύου και άλλων 18.500 μέσω ιδιωτικών δικτύων.

Τα κέντρα με τυχερά παιχνίδια διπλασιάζουν τα συμπτώματα εθισμού στον τζόγο σε απόσταση 70 χιλιομέτρωνΗ μετατροπή της Ελλάδας σε ένα απέραντο καζίνο είναι μνημονιακή υποχρέωση και υπάρχει ήδη από το πρώτο μνημόνιο. Παρά τη διεθνή εμπειρία η ελληνική κυβέρνηση για να δικαιολογήσει την έγκριση των VLT βασίστηκε σε μια «έκθεση» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών με τον επικό τίτλο: «Η μετατροπή της μη ελεγχόμενης αγοράς τυχερών παιγνίων τύπου VLT σε φορολογήσιμες, Εποπτευόμενες, Παραγωγικές Επιχειρήσεις & σε Κοινωνικά Υπεύθυνη Ψυχαγωγία». Στην προβληματική έρευνα που παρουσίασε το TPP τον Αύγουστο του 2015 το βασικό επιχείρημα είναι ότι η δημιουργία ενός νόμιμου πλαισίου θα ανάγκαζε τους ιδιοκτήτες παράνομων καζίνο να μετατρέψουν τις επιχειρήσεις τους σε νόμιμες, δημιουργώντας έτσι μια φορολογική βάση. Από την έκθεση λείπει τελείως το 2ο συνθετικό του τίτλου της περί «κοινωνικά υπεύθυνης ψυχαγωγίας» και αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο αφού φαίνεται δεν βρέθηκε επιστήμονας να υπογράψει ένα έγγραφο που θα υποστήριζε ότι η μετατροπή των παράνομων καζίνο (τα οποία βρίσκονται κρυμμένα σε όλες τις περιοχές της χώρας και περιβάλλονται από την αίσθηση του υποκόσμου) σε νόμιμα μαγαζιά με βιτρίνες και φωτεινές επιγραφές κοντά σε σχολεία θα έχει ως αποτέλεσμα την «κοινωνικά υπεύθυνη ψυχαγωγία». Αντίθετα η έκθεση του Κέντρου Ερευνών της Σκοτίας σε σχέση με τον κοινωνικό αντίκτυπο του τζόγου εξηγεί ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά: Τα κέντρα με τυχερά παιχνίδια διπλασιάζουν τα συμπτώματα εθισμού στον τζόγο σε απόσταση 70 χιλιομέτρων και τα ποσοστά αυτά αυξάνονται σε περιοχές που υπάρχει φτώχεια, ανεργία, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και προβλήματα στην εύρεση κατοικίας. Συνθήκες δηλαδή που ευδοκιμούν στην Ελλάδα της κρίσης.

Η φράση «απέραντο καζίνο» που περιγράφει τόσο εύγλωττα την κατάσταση ανήκει στον Αλέξη Τσίπρα που τον Απρίλιο του 2011 έλεγε από τη θέση της αντιπολίτευσης:

«Μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης και παρά τις έντονες αντιδράσεις, τόσο των βουλευτών όσο και της ελληνικής κοινωνίας, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να επαναφέρει μετά το Πάσχα το νομοσχέδιο για τα φρουτάκια. Θα μετατρέψουν τη χώρα σε ένα απέραντο καζίνο με πρόσχημα ότι θα υπάρχουν κάποια φορολογικά έσοδα αλλά τα μόνα έσοδα που θα αυξηθούν στην πραγματικότητα θα είναι των «γνωστών αγνώστων μεγαλοεπιχειρηματιών»

Υπάρχει λίστα με όλα τα παράνομα καζίνο της Ελλάδας με αρκετά ενδιαφέρουσες μάλιστα σημειώσεις, όπως π.χ. ποιος ολιγάρχης ελέγχει το κάθε ένα από αυτάΟ Αλέξης Τσίπρας είχε κάθε δίκιο να υποστηρίζει ότι τα φρουτάκια δεν φέρνουν πραγματικά φορολογικά έσοδα παρά μόνο εξυπηρετούν τους «γνωστούς-αγνώστους» μεγαλοεπιχειρηματίες. Αφενός γιατί ο κύκλος των φορολογικών εσόδων είναι κλειστού τύπου. Δηλαδή τα έσοδα από την φορολόγηση του τζίρου των παιχτών χάνονται από τα φορολογητέα έσοδα των παικτών γιατί η οικονομική καταστροφή που επιφέρει ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια κάνει αδύνατη την πληρωμή των φόρων των ίδιων των παιχτών. Φόροι μάλιστα που λόγω συντελεστών και συστήματος τεκμηρίων μπορεί να είναι αρκετά περισσότεροι από τα φορολογικά έσοδα του τζόγου. Αφετέρου όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας, τα οποία προέρχονται από διαρροή εντός του υπολογιστικού συστήματος του ΟΠΑΠ και έχουμε ήδη επιβεβαιώσει την αυθεντικότητά τους, υπάρχει λίστα με όλα τα παράνομα καζίνο της Ελλάδας με αρκετά ενδιαφέρουσες μάλιστα σημειώσεις, όπως π.χ. ποιος ολιγάρχης ελέγχει το κάθε ένα από αυτά. Τα στοιχεία αυτά είχαν κατατεθεί σε εισαγγελέα ήδη από πέρυσι το καλοκαίρι και θα κάνω ακόμα μια προσπάθεια να τα καταθέσω εκ νέου τις επόμενες ημέρες. Έτσι όχι μόνο καταρρίπτεται το επιχείρημα της πρόχειρης και εντελώς επιφανειακής έκθεσης του ΟΠΑ, αφού είναι πλέον σαφές ότι τα παράνομα καζίνο δεν κλείνουν εξαιτίας της ολιγωρίας του ελληνικού κράτους (και των διασυνδέσεων που έχουν οι ιδιοκτήτες τους με την αστυνομία πιθανολογούμε) αλλά, επιπλέον, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι όντως μέρος αυτών λειτουργούν για τα συμφέροντα των «γνωστών-αγνώστων μεγαλοεπιχειρηματιών», όπως έλεγε ο Τσίπρας v.1.

Η επιπλοκή που τώρα λύνει η κυβέρνηση

Τον Μάρτιο του 2012 η ΕΕΕΠ στέλνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση το πλαίσιο και τις τεχνικές προδιαγραφές για τα VLT. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα παρακάτω:

  • Την υποχρέωση τα VLTs να αποδίδουν το 80% του τζίρου τους
  • Να έχουν minimum χρέωση ανά παιχνίδι το 0,1€ και ανώτατο τα 2€
  • Να μπορούν να παίξουν μόνο παίχτες που έχουν εκδώσει μοναδική κάρτα παίχτη που θα περιλαμβάνει και το ΑΦΜ του.
  • Το όριο ηλικίας να είναι τα 21 έτη.
  • Ο κάθε χώρος που θα υιοθετεί VLTs να μην έχει πάνω από 25 τερματικά.
  • Το 30% του τζίρου κάθε μηχανήματος να αποδίδεται αυτόματα στο δημόσιο
  • Το ημερήσιο ανώτατο όριο που μπορεί να χάσει ένας παίχτης να είναι τα 500€ και σε περίπτωση που το φτάσει να αποκλείεται για 24 ώρες.
  • Το ωράριο των καταστημάτων να είναι από τις 9 το πρωί έως τις 2 τα χαράματα τις καθημερινές και έως τις 4 τα σαββατοκύριακα.

Υπό αυτό το ρυθμιστικό πλαίσιο ο Δημήτρης Μελισσανίδης καταθέτει προσφορά και αγοράζει τον κερδοφόρο ΟΠΑΠ τον Μάιο του 2013. Λίγες ημέρες μετά την ανάληψη της επιχείρησης από τον επιχειρηματία ξεκινάει και η συζήτηση για την εύρεση ιδιωτικών δικτύων διάθεσης των VLT για τα οποία εκδηλώνουν ενδιαφέρον οι Κοπελούζος, Βαρδινογιάννης, Φέσσας, κ.λπ. ενώ στις λίστες που έχουμε στα χέρια μας βλέπουμε και το όνομα του Φουρλή. Ταυτόχρονα με τις συζητήσεις ξεκινάνε όμως και οι πιέσεις προκειμένου να αρθούν μερικοί περιορισμοί για την εγκατάσταση των παιχνιδιών, με πρώτη και κύρια την αναγραφή του ΑΦΜ στην κάρτα παίχτη και το όριο που μπορεί να χάσει ένας παίχτης.

Η άρνηση της προηγούμενης διοίκηση της ΕΕΕΠ να αλλάξει το ρυθμιστικό πλαίσιο όπως το ήθελε ο ΟΠΑΠ έφτασε σε σημείο ρήξης όταν ο Μελισσανίδης ανακοίνωσε ότι παγώνει την ανάπτυξη των VLT. Αυτή η εξέλιξη δημιούργησε έντονα προβλήματα και πιέσεις από την Τροίκα και προκάλεσε την παρέμβαση του ίδιου του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Τσίπρα, Γιάννη Δραγασάκη. Το επιχείρημα της κυβέρνησης ήταν και τότε αντίστοιχο με αυτό που έφερε στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου η Όλγα Γεροβασίλη όταν ανακοινώθηκε η απόφαση του ΣτΕ. Σύμφωνα με non paper που κυκλοφορούσε λίγο μετά την ψήφιση του 3ου μνημονίου από το Μαξίμου «τα 300 εκατομμύρια που έχουν προϋπολογιστεί ως έσοδα από την λειτουργία των VLT θα λείψουν από τον κοινωνικό προϋπολογισμό και θα χρειαστεί να καλυφθούν από τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες». Η ντροπή δεν είναι γενικά το δυνατό σημείο του Αλέξη Τσίπρα v.2.

Η σύγκρουση κυβέρνησης και ΕΕΕΠ που πέρασε και από τα ΜΜΕ με διαρροή πληροφοριών εκατέρωθεν και ντροπιαστικές για τη δημοσιογραφία καμπάνιες σπίλωσης κατέληξε τελικά στην αντικατάσταση των διαφωνούντων της ανεξάρτητης αρχής, μεταξύ των οποίων και του Προέδρου της, Αντώνη Στεργιώτη.

Έτσι με λιγότερες αντιστάσεις η νέα ΕΕΕΠ μαθαίνουμε σήμερα ότι προχώρησε στην «διόρθωση του πλαισίου» για τους ηλεκτρονικούς κουλοχέρηδες. Και δεν θα το πιστέψετε, η διόρθωση που γίνεται πάντα με τον γνώμονα την καλύτερη εμπειρία και ασφάλεια του παίκτη τελικά ενσωματώνει τις αλλαγές που ήθελε ο ΟΠΑΠ.

Έτσι για παράδειγμα διαβάζουμε ότι «η έκδοση της κάρτας προϋποθέτει την πλήρη ταυτοποίηση του παίκτη και χωρίς αυτήν είναι αδύνατη η συμμετοχή του. Η ατομική κάρτα περιλαμβάνει τα προσωπικά στοιχεία και τα όρια που θέτει ο παίκτης, και ως εκ τούτου παρέχει τη δυνατότητα στην Ε.Ε.Ε.Π. να παρεμβαίνει άμεσα και αποτελεσματικά για τη διασφάλιση της προστασίας των παικτών και των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων». Η ταυτοποίηση που προηγουμένως ανέφερε τη ρητή αναγραφή του ΑΦΜ των παικτών τώρα έχει εξαφανιστεί.

Ο ίδιος ο παίχτης αν αρχίσει να εθίζεται θα πατάει ένα κουμπί και θα σταματάει να παίζει. Πρόκειται για ψυχολογικό και λογικό παράδοξοΣε άλλο σημείο διαβάζουμε ότι «με τις προσαρμοσμένες και πολλαπλές επιλογές υποχρεωτικού αυτοπεριορισμού,  και συγκεκριμένα με οκτώ (8) δυνητικά όρια, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό,  δίνεται η δυνατότητα να καλυφθούν οι διαφορετικές ανάγκες που προκύπτουν για παίκτες διακριτών κατηγοριών και με διαφορετικά επιμέρους χαρακτηριστικά. Με την εγγραφή τους όλοι οι παίκτες υποχρεούνται να θέσουν συγκεκριμένα όρια για την προστασία τους, τόσο χρονικά, όσο και ποσοτικά (χρηματικά).Με αυτόν τον τρόπο προωθείται μια διαδικασία εκπαίδευσης του παίκτη στις αρχές του υπεύθυνου παιχνιδιού. Επιπλέον, ο παίκτης θα έχει τη δυνατότητα να επανακαθορίζει τα συγκεκριμένα όρια. […] Παρέχεται η δυνατότητα σε κάθε παίκτη να διακόπτει την παικτική συνεδρία και να αποκλείει κάθε νέα παικτική συνεδρία μέχρι το τέλος της ίδιας ημέρας, με το πάτημα ενός κουμπιού, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο μια μη χρονοβόρα και άμεση δυνατότητα αυτοαποκλεισμού.».

Με άλλα λόγια δεν υπάρχει κανένας λόγος να φοβάστε. Ο ίδιος ο παίχτης αν αρχίσει να εθίζεται θα πατάει ένα κουμπί και θα σταματάει να παίζει. Πρόκειται για ψυχολογικό και λογικό παράδοξο.

Αυτό που ξέρουν όμως όλοι στον χώρο του παράνομου τζόγου είναι ότι ο εθισμός είναι ανίκητος και ότι τα υποτιθέμενα 8 όρια τα οποία μπορούν να θέσουν οι παίχτες προκειμένου να αυτοπεριοριστούν είναι ένα ανέκδοτο. Μια πολύ απλή τακτική για να παρακαμφθεί το όριο παιγνίων είναι για παράδειγμα ο πολλαπλασιασμός: ο παίχτης συμφωνεί με τον ιδιοκτήτη του καζίνο ότι θα παίξει x10 ή x100 και άρα για κάθε 1 ευρώ θα παίζει με 10 ή 100 αντίστοιχα και στο τέλος του παιχνιδιού πληρώνει τη χασούρα ή παραλαμβάνει τα κέρδη από τον ιδιοκτήτη.

Τι πρέπει να κάνουμε

Είναι σαφές ότι η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα το 2011 ισχύει πλέον μόνο ως προς την ουσία της και δεν έχει καμία εφαρμοστική αξία. Η ελληνική κυβέρνηση έχει βρει τον τρόπο να εξασφαλίσει ότι τα φορολογικά έσοδα από τη νομιμοποίηση των κουλοχέρηδων δεν θα αναζητηθούν στις παρούσες κοινωνικές ευαίσθητες ομάδες… αλλά θα εισπραχθούν από την καινούρια γενιά εθισμένων που θα δημιουργήσουμε τον επόμενο χρόνο.

Αυτή τη στιγμή πρέπει όλοι οι γονείς να ενημερωθούν και να ενημερώσουν, ιδίως τα παιδιά που βρίσκονται σε προεφηβική ηλικίαΟ ψυχολόγος Βασίλης Γεωργίου, με εμπειρία σε περιπτώσεις εθισμού στον τζόγο, μας έλεγε σήμερα ότι η ταχύτητα με την οποία μπορεί να εθιστεί κάποιος στα VLT είναι αντιστρόφως ανάλογη με το χρόνο που χρειάζεται μια απεξάρτηση από αυτά. Ο ίδιος απέναντι στην διαφαινόμενη δυστοπία με τα μικρά καζίνο σε κάθε γειτονιά προειδοποιεί:

«Στην Ελλάδα της κρίσης η εκπαίδευση των πολιτών στους κινδύνους του τζόγου είναι ελλιπέστατη. Η οικονομική κρίση και η έξαρση της φτώχειας, σε συνδυασμό με την έλλειψη ελπίδας λειτουργεί ως καύσιμο στη μηχανή του τζόγου. Τα τυχερά παιχνίδια δεν είναι καθόλου τυχερά, ιδίως για τους παίχτες. Αυτή τη στιγμή πρέπει όλοι οι γονείς να ενημερωθούν και να ενημερώσουν, ιδίως τα παιδιά που βρίσκονται σε προεφηβική ηλικία, για τους κινδύνους του εθισμού. Τα VLT είναι φαινομενικά ακίνδυνα και στην αρχή οι νέοι παίχτες τα θεωρούν απολαυστικά και οι μεγαλύτεροι αγχολυτικά. Κανείς δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα τους. Τα VLT δεν είναι προθάλαμος για τα εθιστικά παιχνίδια του τζόγου. Είναι τα ίδια τα πλέον εθιστικά και έχουν οδηγήσει σε καταστροφή ολόκληρων οικογενειών».

Για αυτό το λόγο το ThePressProject θα ξεκινήσει μια καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών για τους κινδύνους και τους τρόπους αντιμετώπισης του εθισμού στα ηλεκτρονικά τυχερά παιχνίδια. Μείνετε συντονισμένοι.