Κουλτούρα βιασμού ως υπερθέαμα
Ακόμη και η αποχώρηση των χορηγών, είναι σημαντική, αλλά δεν ανακόπτει την κίνηση προς το χειρότερο: μακροπρόθεσμα, διαφημιστές και διαφημιζόμενοι ξέρουν ότι η πρόκληση είναι πάντα καλοδεχούμενη, ακόμη και το φλερτ με τα πρόστιμα.
Και τι να κάνουμε λοιπόν, να αδιαφορήσουμε; Αυτό φαίνεται να συνιστούν όσοι παραπονούνται ότι η ευθύνη βαραίνει αυτούς που κάθονται και βλέπουν αυτά τα σκουπίδια. Πάντα η φιλελεύθερη απάντηση στα παράπονά μας για τη μαζική κουλτούρα είναι “ας μην τα βλέπετε”. Δεν τα βλέπουμε. Μας νοιάζει όμως τι βλέπει γενικά ο κόσμος, και ενώ δεν μπορούμε να τον εμποδίσουμε να κάνει το μυαλό του πουρέ βλέποντας Big Brother, αυτό μας αφορά άμεσα όταν γίνεται κανάλι διαφήμισης της κουλτούρας του βιασμού.
Αυτό το τελευταίο είναι αποκλειστικά και μόνο ευθύνη του καναλιού. Ας το πάρουμε από την αρχή.
Ένα καλογυμνασμένο νεαρό αγόρι με περιποιημένο μούσι και εγκληματική τοξική αρρενωπότητα δήλωσε κάποια στιγμή σε παρέα με τους φίλους του ότι “αν δεν αδειάσει το πακέτο πέφτει βιασμός”. Ακολούθησε τεράστια κατακραυγή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η παραγωγή με τη συνήθη πομπώδη και αφελή θεατρικότητα απέπεμψε τον παίκτη νουθετώντας τον ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι εγκληματικές και δεν έχουν καμία θέση στο παιχνίδι.
Οι πιο οξυδερκείς σχολιαστές είχαν διαβλέψει από χθες την ουσία του προβλήματος, που είναι βεβαίως πρωτίστως το κανάλι και δευτερευόντως ο συγκεκριμένος παίκτης.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτές οι απόψεις σαν του παίχτη που αποπέμφθηκε είναι όχι μόνο υπαρκτές, αλλά και μαχητικά παρούσες στον δημόσιο διάλογο στην κοινωνία μας.
Το είδαμε στην περίπτωση των σχολίων που συσσωρεύτηκαν στο διαδίκτυο εναντίον της Ελένης Τοπαλούδη και που έδειχναν τα επίπεδα μισογυνισμού που κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα έως και υπερήφανα γύρω μας.
Η πρώτη απλή διαπίστωση πού δείχνει την αποφασιστική ευθύνη που φέρει το κανάλι είναι πως οι παίκτες έχουν επιλεγεί περίπου ως επιθεωρησιακοί τύποι, δηλαδή ως καρικατούρες ανθρώπινης προσωπικότητας που εκπροσωπούν όλο τον φασιστικό βόρβορο της κοινωνίας μας, με τις απόψεις του, το καμάρι του και την αλαζονεία του, και μαζί και τα δυνητικά θύματα αυτών των απόψεων.
Όλοι αυτοί κλειδώνονται σε ένα δωμάτιο για να δούμε τι θα γίνει. Δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να καταλάβουμε ότι το πρώτο που συμβαίνει σε αυτή την περίπτωση είναι ότι διαφημίζονται αυτές οι απόψεις και δεύτερον ότι η αντιπαράθεση μαζί τους γίνεται θέαμα.
Ότι το κανάλι λειτουργεί ακριβώς με αυτά τα κριτήρια προωθώντας αυτές τις απόψεις και προσποιούμενο ότι τις αποδοκιμάζει ως μέρος του θεατρικού παιχνιδιού που δημιουργεί τζέρτζελο είναι κάτι που προκύπτει και από τον τρόπο με τον οποίον λειτουργούν αντίστοιχα τηλεπαιχνίδια στο εξωτερικό.
Σε αντίστοιχο ισπανικό τηλεπαιχνίδι όπου έβαλαν μία γυναίκα να παρακολουθήσει τη στιγμή κατά την οποίαν κάποιος κάνει σεξ μαζί της την ώρα που εκείνη κοιμάται, στη Νιγηρία επίσης το 2017 όπου είχαν αντίστοιχο σκάνδαλο, όλα αυτά είναι μέρος του παιχνιδιού.
Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό που προέχει είναι η μετατροπή του εγκλήματος σε θέαμα, η παρέλαση των ιδεών της “κουλτούρας βιασμού” σε ένα πλαίσιο αναλαφρης μάτσο κουβεντούλας.
Με αυτό τον τρόπο το κανάλι ξέρει ότι θα ερεθίσει τα αντανακλαστικά ενός κομματιού της κοινωνίας που παραμένει ευαίσθητο απέναντι στη χυδαιότητα, σε αυτό που ονομάζουμε κουλτούρα βιασμού, αλλά ταυτοχρόνως, ας μη γελιόμαστε, ξέρει πολύ καλά ότι θα προκαλέσει ικανοποίηση σε όλο το φάσμα των ανθρώπων που υπερασπίζονται τον νεαρό και τη δήλωση του.
Είμαι της άποψης ότι όπως συμβαίνει ακριβώς με τις υποτίθεται αντιπολεμικές αιμοσταγείς ταινίες δείχνουν νεαρά παλικάρια που πολεμούν ηρωικά για την πατρίδα τους αλλά τι κρίμα να σκοτώνονται, το ζήτημα είναι το ίδιο: προέχει η σαδιστική ικανοποίηση για το ότι κάποιος εξέφρασε το όνειρο του άντρα βιαστή: να αδειάζει ή να βιάζει.
Η δεύτερη εμπειρία που έχουμε από αυτό, εκτός από το πώς λειτουργούν αντίστοιχα τηλεπαιχνίδια στο εξωτερικό, είναι το πώς λειτούργησαν τα τηλεοπτικά κανάλια την περίοδο της ανόδου της Χρυσής Αυγής.
Όλοι γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά ότι τα χάχανα ανάμεσα στα οποία εμφανίζονταν οι φασίστες στα κανάλια για να μας πουν τις απόψεις τους για το τάνγκο και τη heavy metal ήταν σημαντικότατο όχημα με το οποίο εξαπλωνόταν ο φασισμός μέσα στην κοινωνία.
Τι κάνουμε λοιπόν;
Όσο κι αν είμαστε παγιδευμένοι στο να αποτελούμε τον σκηνοθετημένο αντίποδα του αυτοαποκαλούμενου βιαστή, είναι λογικό να αντιδρούμε.
Και μετά, με κάθε τρόπο να προωθούμε ό,τι δεν είναι σκουπίδι. Ο διάχυτος σχετικισμός της εποχής δεν επιτρέπει πολλά πολλά με το γούστο του κοινού. Θεωρεί ανεπίτρεπτο ελιτισμό να σνομπάρει τη μαζική κουλτούρα. Είμαστε όμως εδώ πέρα από αυτό. Κάθε διαφήμιση αυτών των απόψεων είναι συνενοχή στα εγκλήματά τους.
Να λοιπόν τι χρειαζόμαστε: να τιμωρηθεί πρωτίστως το κανάλι, να εξαφανιστεί ο παίχτης (σκέφτομαι ήδη τις συνεντεύξεις όπου θα μας εξηγεί από πόσο καλή οικογένεια είναι), και να υπερασπιζόμαστε κάθε στιγμή της ζωής μας ότι τα κορμιά των κακοποιημένων γυναικών δεν είναι αντικείμενο κουβεντούλας για τηλεθέαση.
Μιλώ αυτή την στιγμή αποκλειστικά για το κανάλι: η ιδέα ότι βάζω τον βόθρο αυτών των ιδεών στο τσίρκο της τηλεόρασης και παρακολουθώ τα αποτελέσματα, είναι συνενοχή στις συνέπειες αυτού του λόγου. Και οι συνέπειες αυτού του λόγου είναι οι κλεμμένες ζωές του Ζακ, της Ελένης και αμέτρητων άλλων.