Κρίση και διαδίκτυο
crisis-mme
Κρίση και διαδίκτυο
Γράφει ο Νίκος Σμυρναίος
Tο ερώτημα για το πως θα χρηματοδοτηθεί η ανεξάρτητη επαγγελματική δημοσιογραφία παραμένει ανοιχτό.
Κρίση και διαδίκτυο
Γράφει ο Νίκος Σμυρναίος
Από το 2007 τα παραδοσιακά ΜΜΕ περνούν μια από τις χειρότερες κρίσεις της ιστορίας τους σε διεθνές επίπεδο. Στις μεγάλες αγορές των ΗΠΑ και της Ευρώπης η οικονομική κρίση έφερε σημαντική μείωση της διαφημιστικής δαπάνης. Παράλληλα ο τύπος και κυρίως οι καθημερινές πολιτικές εφημερίδες υποφέρουν από διαρκή πτώση των πωλήσεων. Στην Ελλάδα η κρίση στον χώρο των ΜΜΕ άρχισε να γίνεται αισθητή το 2008 και πλέον έχει λάβει διαστάσεις χιονοστιβάδας: καθίζηση της διαφήμισης και της κυκλοφορίας, μεγάλες ζημιές και αθρόες απολύσεις στα συγκροτήματα ΜΜΕ.
Οι λόγοι που εξηγούν αυτή την κατάσταση στην Ελλάδα είναι συγκυριακοί – όπως η οικονομική κρίση – αλλά και δομικοί. Για παράδειγμα η διαγώνια συγκέντρωση που θριάμβευσε τις τελευταίες δύο δεκαετίες στη χώρα επέτρεψε σε επιχειρηματίες να συντηρούν για χρόνια ζημιογόνα ΜΜΕ με σκοπό την άσκηση πίεσης στην πολιτική εξουσία, τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και εν τέλει την εξυπηρέτηση αλλότριων σκοπών. Το σκάσιμο της Ελληνικής « φούσκας » μοιραία λοιπόν επέφερε εκατόμβη στο χώρο.
Πλέον, τα παραδοσιακά εκδοτικά συγκροτήματα βλέπουν ως μόνη σανίδα σωτηρίας τους το διαδίκτυο. Η ιδέα αυτή όμως, πέρα από τον τεχνολογικό ντετερμινισμό που τη χαρακτηρίζει, αγνοεί κάποια βασικά προβλήματα οικονομικής και κοινωνικής φύσης.
Το διαδίκτυο αποτελεί πεδίο διαφημιστικού υπερανταγωνισμού και όχι ολιγοπωλίου όπως η τηλεόραση και ο τύπος. Αυτό σημάνει ότι, σε μια μικρή αγορά όπως η Ελλάδα, εκατοντάδες ιστότοποι ανταγωνίζονται για την προσοχή του (μικρού σχετικά) κοινού και για την διαφημιστική δαπάνη που αυτή συνεπάγεται. Το μοντέλο που κερδίζει τη μάχη της επισκεψιμότητας είναι αυτό του copy-paste και της σκανδαλολογίας (χαμηλό κόστος/πολλά κλικ) στο οποίο ειδικεύονται pure-players και ψευδοblogs. Παράλληλα για να φτάσουν στο κοινό οι παραγωγοί περιεχομένου εξαρτώνται όλο και περισσότερο από ενδιάμεσους όπως η Google, η Apple και το Facebook που κρατούν για τον εαυτό τους τη μερίδα του λέοντος της διαφημιστικής υπεραξίας.
Την ίδια στιγμή το διαδικτυακό κοινό, έχοντας καλύψει την ανάγκη του για βασική ενημέρωση και ψυχαγωγία, αρνείται να πληρώσει για επιγραμμικά κακέκτυπα εφημερίδων και καναλιών. Αντίθετα, οι ίδιοι οι χρήστες συμμετέχουν στην παραγωγή και κυρίως στη διάδοση της πληροφορίας μέσω συμμετοχικών εργαλείων και διαδικασιών. Στο διαδίκτυο ο πλουραλισμός και η καινοτομία στην ενημέρωση, με όλες τις αντιθέσεις τους, προέρχονται από τα κάτω και όχι από τα γραφεία υψηλόβαθμων στελεχών συγκροτημάτων επικοινωνίας. Όμως το ερώτημα για το πως θα χρηματοδοτηθεί η ανεξάρτητη επαγγελματική δημοσιογραφία παραμένει ανοιχτό.
Ο Νίκος Σμυρναίος είναι λέκτορας στις επιστήμες της πληροφορίας & επικοινωνίας στο πανεπιστήμιο Toulouse 3
** Η παρέμβαση δημοσιεύθηκε στο "Παρόν" στη στήλη "Τυπολογίες" στις 8 Μαΐου
Γράφει ο Νίκος Σμυρναίος
Από το 2007 τα παραδοσιακά ΜΜΕ περνούν μια από τις χειρότερες κρίσεις της ιστορίας τους σε διεθνές επίπεδο. Στις μεγάλες αγορές των ΗΠΑ και της Ευρώπης η οικονομική κρίση έφερε σημαντική μείωση της διαφημιστικής δαπάνης. Παράλληλα ο τύπος και κυρίως οι καθημερινές πολιτικές εφημερίδες υποφέρουν από διαρκή πτώση των πωλήσεων. Στην Ελλάδα η κρίση στον χώρο των ΜΜΕ άρχισε να γίνεται αισθητή το 2008 και πλέον έχει λάβει διαστάσεις χιονοστιβάδας: καθίζηση της διαφήμισης και της κυκλοφορίας, μεγάλες ζημιές και αθρόες απολύσεις στα συγκροτήματα ΜΜΕ.
Οι λόγοι που εξηγούν αυτή την κατάσταση στην Ελλάδα είναι συγκυριακοί – όπως η οικονομική κρίση – αλλά και δομικοί. Για παράδειγμα η διαγώνια συγκέντρωση που θριάμβευσε τις τελευταίες δύο δεκαετίες στη χώρα επέτρεψε σε επιχειρηματίες να συντηρούν για χρόνια ζημιογόνα ΜΜΕ με σκοπό την άσκηση πίεσης στην πολιτική εξουσία, τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και εν τέλει την εξυπηρέτηση αλλότριων σκοπών. Το σκάσιμο της Ελληνικής « φούσκας » μοιραία λοιπόν επέφερε εκατόμβη στο χώρο.
Πλέον, τα παραδοσιακά εκδοτικά συγκροτήματα βλέπουν ως μόνη σανίδα σωτηρίας τους το διαδίκτυο. Η ιδέα αυτή όμως, πέρα από τον τεχνολογικό ντετερμινισμό που τη χαρακτηρίζει, αγνοεί κάποια βασικά προβλήματα οικονομικής και κοινωνικής φύσης.
Το διαδίκτυο αποτελεί πεδίο διαφημιστικού υπερανταγωνισμού και όχι ολιγοπωλίου όπως η τηλεόραση και ο τύπος. Αυτό σημάνει ότι, σε μια μικρή αγορά όπως η Ελλάδα, εκατοντάδες ιστότοποι ανταγωνίζονται για την προσοχή του (μικρού σχετικά) κοινού και για την διαφημιστική δαπάνη που αυτή συνεπάγεται. Το μοντέλο που κερδίζει τη μάχη της επισκεψιμότητας είναι αυτό του copy-paste και της σκανδαλολογίας (χαμηλό κόστος/πολλά κλικ) στο οποίο ειδικεύονται pure-players και ψευδοblogs. Παράλληλα για να φτάσουν στο κοινό οι παραγωγοί περιεχομένου εξαρτώνται όλο και περισσότερο από ενδιάμεσους όπως η Google, η Apple και το Facebook που κρατούν για τον εαυτό τους τη μερίδα του λέοντος της διαφημιστικής υπεραξίας.
Την ίδια στιγμή το διαδικτυακό κοινό, έχοντας καλύψει την ανάγκη του για βασική ενημέρωση και ψυχαγωγία, αρνείται να πληρώσει για επιγραμμικά κακέκτυπα εφημερίδων και καναλιών. Αντίθετα, οι ίδιοι οι χρήστες συμμετέχουν στην παραγωγή και κυρίως στη διάδοση της πληροφορίας μέσω συμμετοχικών εργαλείων και διαδικασιών. Στο διαδίκτυο ο πλουραλισμός και η καινοτομία στην ενημέρωση, με όλες τις αντιθέσεις τους, προέρχονται από τα κάτω και όχι από τα γραφεία υψηλόβαθμων στελεχών συγκροτημάτων επικοινωνίας. Όμως το ερώτημα για το πως θα χρηματοδοτηθεί η ανεξάρτητη επαγγελματική δημοσιογραφία παραμένει ανοιχτό.
Ο Νίκος Σμυρναίος είναι λέκτορας στις επιστήμες της πληροφορίας & επικοινωνίας στο πανεπιστήμιο Toulouse 3
** Η παρέμβαση δημοσιεύθηκε στο "Παρόν" στη στήλη "Τυπολογίες" στις 8 Μαΐου