Πράξη τις προεκλογικές υποσχέσεις για «αλλαγές στο κράτος και τους θεσμούς για να μην ξανάρθει η Αριστερά στην εξουσία» κάνει ο υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης με το νομό για τις εκλογές στην τοπική αυτοδιοίκηση που εξαϋλώνει την όποια απλή αναλογική εξασφάλιζε ο νόμος Σκουρλέτη, ο οποίος έτσι κι αλλιώς μπήκε στον πάγο με την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας στην κυβέρνηση το καλοκαίρι του 2019.
Το νομοσχέδιο κατατέθηκε μόλις το απόγευμα της Τρίτης στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, και με fast track διαδικασίες εγκρίθηκε μέσα σε λιγότερο από ένα 24ωρο, με τους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας να το υπερψηφίζουν μαζί με αυτούς του Κινήματος Αλλαγής και των βουλευτών του Βελόπουλου. Το νομοσχέδιο καταψήφισαν στην επιτροπή η αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25, με τη συζήτηση να συνεχίζεται επί των άρθρων, και στη συνέχεια να αναμένεται η εισαγωγή του στην Ολομέλεια της Βουλής.
«Το παρόν σχέδιο νόμου επιδιώκει την επαναφορά σε γενικές γραμμές του μηχανισμού κατανομής εδρών που ίσχυε πριν το 2019, για τη διαμόρφωση ενός εκλογικού συστήματος που θα ευνοεί τη συνεπή υλοποίηση του προγραμματικού λόγου του εκλεγέντος δημάρχου και περιφερειάρχη, αντίστοιχα, μέσω της διασφάλισης της αναγκαίας πλειοψηφίας στο δημοτικό και περιφερειακό συμβούλιο» αναφέρεται μεταξύ άλλων στο νομοσχέδιο, μην κρύβοντας την πρόθεση να αποκαθηλώσει την όποια αλλαγή επήλθε με την τελευταία εκλογική μεταρρύθμιση.
Σύμφωνα με τις βασικές αλλαγές, ο νόμος Βορίδη εξασφαλίζει πως οι περιφερειακές και δημοτικές αρχές θα εκλέγονται με πλειοψηφία του 43% συν μία ψήφο, και μάλιστα από την πρώτη Κυριακή, με τον νικητή να ανακηρύσσεται σε παντοδύναμο τοπικό άρχοντα, που θα ελέγχει τα 3/5 των μελών του συμβουλίου, δημοτικού ή περιφερειακού.
Παράλληλα, με την επαναφορά του πλαφόν του 3% για την είσοδο ενός συνδυασμού στο δημοτικό συμβούλιο επανέρχεται ένα πρώτης τάξεως εμπόδιο σε πλήθος μικρών πολιτικών συνδυασμών. Ακόμα, προβλέπεται οι εκλογές για τις περιφέρειες και τους δήμους να γίνονται ανά πενταετία και όχι ανά τετραετία, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα., αρχής γενομένης από τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου του 2023.
Ακόμα, μεταξύ των διατάξεων του νομοσχεδίου, περιλαμβάνεται αυτή που προβλέπει την εκλογή συμβουλίων ή προέδρων δημοτικών κοινοτήτων ανά την επικράτεια χωρίς εξαιρέσεις, και πιο συγκεκριμένα, σε κοινότητες πληθυσμού μικρότερου των 300 κατοίκων, ο κάθε συνδυασμός δύναται να έχει παραπάνω από έναν υποψήφιο πρόεδρο, ενώ πρόεδρος εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς από τον πρώτο γύρο, ανεξαρτήτως συνδυασμού.
Επιπροσθέτως, κατά τις ανακοινώσεις του υπουργείου Εσωτερικών, προβλέπεται:
- Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του.
- Τίθεται καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.
- Ο αριθμός των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, καθώς και των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθορίζεται με βάση συγκεκριμένες πληθυσμιακές κλίμακες. Προβλέπεται λελογισμένη μείωση του αριθμού των μελών τους, με στόχο τον εξορθολογισμό, χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία των ΟΤΑ. Σημειώνεται, δε, ότι μετά τη δημόσια διαβούλευση, αφουγκραζόμενοι τις ανησυχίες που εξεφράσθησαν, επήλθαν στοχευμένες παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, δήμος που αποτελείται από περισσότερες από έξι (6) δημοτικές ενότητες και έχει πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, δικαιούται αυξημένου αριθμού μελών δημοτικού συμβουλίου.
- Εξορθολογίζεται και συστηματικοποιείται το πλαίσιο κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβιβάστων, λαμβανομένων υπόψιν και παρατηρήσεων που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.
- Επαναδιατυπώνονται με σαφήνεια και πληρότητα δικονομικές διατάξεις που αφορούν στην εκδίκαση διαφορών που σχετίζονται με τις εκλογές ΟΤΑ.
- Για τη διεξαγωγή των εκλογών δημοτικών και περιφερειακών αρχών λαμβάνεται υπόψιν ο μόνιμος πληθυσμός, όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής.
- Τέλος και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ισχύοντα, ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας».
Επιπλέον, καταργούνται τα πρόσθετα κριτήρια που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την εγγραφή των ενδιαφερομένων στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού (χρόνος διαμονής εντός της ελληνικής επικράτειας, υποβολή φορολογικής δήλωσης κατά την οριζόμενη έννοια), ενώ καταργείται ακόμα και η Ειδική Διακομματική Επιτροπή, στην οποία έχει ανατεθεί το έργο εξέτασης ενστάσεων επί απορριπτικών αποφάσεων εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, ο έλεγχος συγκεκριμένων αιτήσεων κατόπιν αιτήματος μέλους ή μελών της Επιτροπής καθώς και o δειγματοληπτικός έλεγχος των αιτήσεων που έγιναν αποδεκτές. Επίσης, για την αποδοχή ή την απόρριψη της αίτησης εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού, διεύθυνση Εκλογών του υπουργείου Εσωτερικών.
Διαβάστε αναλυτικά το νομοσχέδιο Βορίδη:
Από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ως μια πρώτη αντίδραση, τέθηκαν τρία ερωτήματα, μέσω κοινής δήλωσης του τομεάρχη Εσωτερικών Κώστα Ζαχαριάδη και του αναπληρωτή τομεάρχη τοπικής αυτοδιοίκησης Μιλτιάδη Χατζηγιαννάκη, οι οποίοι αφού χαρακτηρίζουν ειρωνικά «τρομερή» τη μεταρρύθμιση, διερωτώνται:
- «Πώς είναι δυνατόν να παρουσιάζεται ως καινοτομία η επιστροφή στο εκλογικό σύστημα της ΝΔ το 2006 με μικρές διαφοροποιήσεις;
- Πώς είναι δυνατόν να συζητάμε εκλογικό σύστημα χωρίς να έχουμε συζητήσει την αναδιάταξη των αρμοδιοτήτων για τους ΟΤΑ που τόσες φορές έχει εξαγγελθεί;
- Σε ποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα υπάρχει ανάλογο εκλογικό σύστημα για την τοπική αυτοδιοίκηση;».
«Η Αυτοδιοίκηση, είναι κατά κύριο λόγο Δημοκρατία και συμμετοχή. Και τα δυο με το νομοσχέδιο που έφερε η κυβέρνηση εχθές, προσπαθεί να τα συρρικνώσει, αποδεικνύοντας ότι έχει δυσανεξία στη Δημοκρατία» σχολίασε από την πλευρά του ο πρώην υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Πάνος Σκουρλέτης, μιλώντας στο ρ/σ «Στο Κόκκινο».
«Το πρώτο που έκανε η Νέα Δημοκρατία όταν εκλέχθηκε κυβέρνηση, ήταν να φέρει τέτοιες αλλαγές στο νόμο για την Αυτοδιοίκηση που ουσιαστικά τον καθιστούσαν ανενεργό, καθώς η λογική της απλής αναλογικής είναι να δημιουργήσει προϋποθέσεις σύγκλισης και συνεργασίας ανάμεσα στις παρατάξεις. Ήρθε η Νέα Δημοκρατία τότε και όπου υπήρχαν μειοψηφίες γύρω από το δήμαρχο, του έδωσε τέτοιες αρμοδιότητες ώστε να υποκαταστήσει τη δημοκρατική λειτουργία των δημοτικών συμβουλίων» δήλωσε ακόμα ο ίδιος.