Luigi Mangione: Ένας τεχνοκράτης σε ρόλο βιτζιλάντε στην Ήρεμη Δύση

Αυτές οι πράξεις ατομικής υπεράσπισης των κοινωνικών υποθέσεων χαίρουν προστασίας ορισμένες φορές μέχρι και από το ίδιο το Σύνταγμα των ΗΠΑ, αρκεί, φυσικά, να μην γίνονται εις βάρος του κεφαλαίου και των θεματοφυλάκων του.

Με άλλα λόγια, στις ΗΠΑ έχεις τη δυνατότητα να μετατραπείς σε  έναν αυτόκλητο σερίφη και να πυροβολείς ή να συλλαμβάνεις όποιον θεωρείς ότι καταπατά την ατομική ιδιοκτησία σου ή ότι διαβάλλει με κάποιον τρόπο τις κοινωνικές δομές της εκάστοτε πολιτείας με την προϋπόθεση ότι ο φερόμενος εγκληματίας βρίσκεται κοντά σου ταξικά και όχι σε κάποια ανώτερη ταξική βαθμίδα. Ένας καλός πολίτης μπορεί να φλερτάρει πάντα με τον ρόλο του Σερίφη του Νότιγχαμ αλλά ποτέ με εκείνον του Ρομπέν των Δασών.

Στην περίπτωση του Luigi Mangione, του υπόπτου για τη δολοφονία του διευθύνοντα συμβούλου της ασφαλιστικής εταιρίας υπηρεσιών υγείας, UnitedHealthcare, Brian Thomson, εντοπίζεται ένα κράμα και των δύο κλασικών ηρώων της βρετανικής λογοτεχνίας. Όπως, μάλλον, συμβαίνει και σε κάθε αυτόκλητο εκδικητή που αποφασίζει να πάρει τον νόμο στα χέρια του και να στρέψει την κάννη του όπλου του εναντίον των ισχυρών του συστήματος.

Ο τεχνοκράτης πήρε τ’όπλο του

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν ήδη κυκλοφορήσει από τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία, ο 26 ετών Luigi Mangione και φερόμενος ως δολοφόνος του Thomson είναι ένα παιδί μιας ευκατάστατης οικονομικά οικογένειας από τη Βαλτιμόρη που σε όλη του ζωή φοίτησε στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, συναντώντας, μάλλον, ελάχιστες δυσκολίες στην δική του προσωπική κοινωνική ανέλιξη. Ένας άριστος μαθητής ιδιωτικού σχολείου που γρήγορα μετατράπηκε σε άριστο φοιτητή ενός Ivy League πανεπιστημίου, συγκεκριμένα του Harvard, όπου και σπούδασε πληροφορική και προγραμματισμό.

Ο ύποπτος για τη δολοφονία του -αυτοδημιούργητου κατά τα άλλα- Brian Thomson δεν είναι κάποιος προλετάριος, κάποιο σπλάχνο της εργατικής τάξης που ένιωσε στο πετσί του τι σημαίνει ταξική ψαλίδα και το πως είναι να πετιέσαι έξω από ένα σύστημα υγείας που προορίζεται μόνο για τους προνομιούχους, καθώς είναι και ο ίδιος ένας προνομιούχος. Ένας άνθρωπος που θα μπορούσε αρκετά εύκολα να μετατραπεί σε ένα από εκείνα τα «παράσιτα» -όπως αποκαλεί τον Thomson- που λυμαίνονται το δημόσιο και ιδιωτικό χρήμα και διαχωρίζουν τους ανθρώπους σε πολίτες πολλαπλών κατηγοριών και κατώτερων θεών.

Για εκείνους, λοιπόν, που ψάχνουν να βρουν έναν «Joker» στα πρότυπα της ταινίας του Todd Phillips, πολύ λυπόμαστε αλλά θα σας δυσαρεστήσουμε. Αν και το μέγεθος της ταύτισης με φανταστικά πρόσωπα που έχει λάβει ο Mangione στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αποτελεί έναν ενδιαφέροντα δείκτη για τη βαθύτητα με την οποία η ποπ κουλτούρα έχει εντρυφήσει ακόμα και σε σοβαρές πολιτικές αναλύσεις.

Στην περίπτωση του Mangione μάλλον έχουμε να κάνουμε με έναν τεχνοκράτη που αποφάσισε να γίνει προδότης της τάξης του και να στρέψει τις γνώσεις και μετέπειτα το όπλο που εκτύπωσε σε 3D εκτυπωτή εναντίον εκείνων που διαβάλλουν τις κοινωνικές δομές, εναντίον όσων αφήνουν χιλιάδες ασθενείς χωρίς περίθαλψη και τους καταδικάζουν σε αργούς και βασανιστικούς θανάτους εξαιτίας ενός από τα χειρότερα συστήματα υγείας του πλανήτη.

Σε αντίθεση με άλλους πιστολέρο, ο Mangione δεν στράφηκε ούτε εναντίον ενός Προέδρου των ΗΠΑ, ούτε ενός γνωστού τραγουδοποιού για να κλέψει λίγη από τη φήμη του, ούτε και αποφάσισε πως είναι καλή ιδέα να σκορπίσει τον θάνατο σε κάποιο σχολείο ή σε κάποια εθνική γιορτή για να εκδικηθεί τους συμμαθητές και τους συμπολίτες του για δικούς του προσωπικούς λόγους. Οι λόγοι που όπλισαν το χέρι του Luigi Mangione ήταν αμιγώς πολιτικοί λόγοι.

Από την άλλη, όπως όλα δείχνουν μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να ανήκει σε κάποια εξτρεμιστική πολιτική οργάνωση, σε έναν επαναστατικό πυρήνα ή να είναι θιασώτης κάποιας συγκεκριμένης πολιτικής θέσης που περιλαμβάνει ως μέσο πάλης τον ένοπλο αγώνα. Αν τα αποσπάσματα που δημοσιεύονται σε διάφορες γωνιές του διαδικτύου και αυτοαποκαλούνται ως το «Μανιφέστο» του είναι πραγματικά, θα μπορούσε να πει κανείς χαριτολογώντας πως δεν φτιάχνουν πια τους «τρομοκράτες» όπως παλιά, και αντίστοιχα ούτε και τα πολιτικά «μανιφέστα».

Για μια τόσο πολιτική πράξη, δεν υπάρχει τίποτα το αμιγώς πολιτικό στα υποτιθέμενα γραπτά του εκτός από το μίσος που νιώθει ο Mangione για την αστική τάξη και κυρίως για εκείνο το κομμάτι της που διαχειρίζεται το υγειονομικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι θεωρητικές του εμπνεύσεις δεν είναι ούτε οι αναρχικοί ή οι κομμουνιστές του 19^ου αιώνα, ούτε οι αυτονομιστές ή οι ένοπλοι στρατοί του 20^ου αιώνα, αλλά τα κείμενα της γιατρού Elisabeth Rosenthal και τα ντοκιμαντέρ του Michael Moore. Κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα έχει ακούσει ποτέ τα ονόματα της Ulrike Meinhof και του Andreas Baader, του Errico Malatesta ή του Buenaventura Durruti.

Δεν είναι ένας σεσημασμένος «τρομοκράτης», δεν έχει κάποιον ύποπτο πολιτικό φάκελο στην ασφάλεια, δεν είναι ακτιβιστής, δεν φαίνεται να συμμετείχε σε κάποιες διαδηλώσεις πρόσφατα, δεν είναι πολιτικός αντιφρονούντας, αντιεξουσιαστής ή κάποιος βολικός κατάσκοπος, για την ακρίβεια, δεν φαίνεται να έχει απολύτως καμία πολιτική θέση εκτός των αφηρημένων εννοιών της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ισότητας, αξίες που λίγο-πολύ έχουν αρκετοί άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο με τον έναν ή άλλον τρόπο.

Κατά μια εντελώς αστεία σύμπτωση, σε μια προσπάθεια ανατομίας της περσόνας του Luigi Mangione, έχει δημοσιευθεί η λίστα βιβλίων του σε μια διαδικτυακή ιστοσελίδα για βιβλιόφιλους η οποία αν είναι όντως πραγματική, τότε η Ayn Rand κονταροχτυπιέται με τον David Foster Wallace και ο βομβιστής περιβαλλοντολόγος μαθηματικός “Unabomber” Ted Kaczynski με τη βιογραφία του Oppenheimer. Η αλήθεια είναι πως ο πήχης ήταν ήδη χαμηλά για το θεωρητικό υπόβαθρο ενός white collar Αμερικανού έστω και «προοδευτικού» με την ευρεία έννοια, οπότε και οι προσδοκίες για το επίπεδο των αναγνώσεών του -αν εξαιρέσουμε τον Wallace που προστίθεται σε αυτές τις λίστες αμιγώς λόγω πρεστίζ και ποτέ κανένας δεν έχει διαβάσει βιβλίο του- ήταν εξαρχής χαμηλές.

Σε κάθε περίπτωση, η δημοσιοποίηση τέτοιων δεδομένων ενισχύει τον μύθο που κατασκευάζεται στις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή για τον Mangione, τον μύθο ενός απλού ανθρώπου, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες και δόγματα, ενός αυτόνομου δρώντος υποκειμένου με μια υποτιθέμενη καθαρή συνείδηση που αποποιήθηκε τα ταξικά του προνόμια και αποφάσισε να δράσει ως ένας «σκοτεινός ιππότης» χωρίς στολή, ρίχνοντας τις σφαίρες του εναντίον ενός μισητού πάμπλουτου «παράσιτου».

Για όλους έχει ο μπαξές από τον Luigi Mangione, και αυτά τα ψηφιακά αποτυπώματα που σχεδόν εμμονικά βγαίνουν στην επιφάνεια σε διάφορες ιστοσελίδες προσπαθώντας να εξηγήσουν την προσωπικότητά του σε συνδυασμό με τα προσωπικά του βιώματα είναι στα πρότυπα όλων εκείνων των κομβικών σημείων που χαρακτηρίζουν την αντιπέρα όχθη του δυτικού καπιταλισμού.

Ένας βιτζιλάντε που παίρνει τον νόμο στα χέρια του και τιμωρεί έναν εχθρό του λαού, ένας Σερίφης του Νότιγχαμ που ντύνεται για λίγο τα ρούχα του Ρομπέν των Δασών και σκοτώνει έναν CEO με πολλά κρίματα στις πλάτες του μπορεί να μετατραπεί σε πρότυπο ενός νέου ήρωα της εποχής. Αν ο Mangione ήταν μέλος μιας πολιτικής οργάνωσης θα χαρακτηριζόταν με συνοπτικές διαδικασίες ως «τρομοκράτης» και ως ένας ακόμα «εχθρός του λαού» που γρήγορα θα στραφεί και εναντίον του απλού κόσμου. Τώρα τα κοινωνικά μέσα τον χαρακτηρίζουν, έστω και δειλά ακόμα μέσα από σωρεία memes και φωτογραφιών αλληλεγγύης, ως «ήρωα».

Με άλλα λόγια, μπορούμε εύκολα να ταυτιστούμε με τον Luigi Mangione και να τον δικαιολογήσουμε, να φτιάξουμε έναν μύθο για αυτόν ο οποίος θα διαχυθεί με ταχύτητα φωτός στα μεσαία στρώματα πολύ πιο εύκολα από το αν ήταν ένας γκετοποιημένος και περιθωριοποιημένος φτωχοδιάβολος σε ρόλο εκδικητή της τάξης του. Ποιος δεν μισεί τους CEO, σωστά; Ακόμα και οι CEO μισούν τους άλλους CEO.

Φυσικά, στο άπλετο σύμπαν του κεφαλαίου, ένας CEO λιγότερο-ή ένα γουρούνι λιγότερο όπως θα έλεγε και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης- δεν είναι κάτι που έχει και μεγάλη σημασία. Το σύστημα δεν απειλείται εγγενώς, και κάποιο άλλο κάθαρμα θα βρει τρόπο να ανέβει στην κενή θέση του εκλιπόντος μέχρι να ξεχαστεί το ζήτημα και κάποια άλλη περσόνα να κατακλύσει το διαδίκτυο και να μετατραπεί σε ένα ευρέως διαδεδομένο meme που θα λατρέψουν οι εκατομμύρια χρήστες των social media.

Κάτι θα μείνει, όμως, από όλη αυτή την ιστορία με τον Luigi Mangione, ακόμα και αν αποδειχθεί πως δεν είναι αυτός ο ένοχος, η δολοφονία του Brian Thomson είναι πέρα για πέρα αληθινή.  Καταρχάς, άνοιξε σε ένα πραγματικό συλλογικό επίπεδο η συζήτηση για το εξαθλιωμένο σύστημα υγείας των ΗΠΑ και όχι μόνο μέσα από πολιτιστικά προϊόντα όπως ταινίες, τηλεοπτικές σειρές ή βιβλία που πραγματεύονται αυτό το θέμα. Χιλιάδες χρήστες του διαδικτύου ένωσαν -έστω και στιγμιαία- τη φωνή τους για το πόσο άδικο και απάνθρωπο είναι το υγειονομικό σύστημα της Αμερικής, διαρρηγνύοντας για λίγο τον σκληρό πυρήνα της ιδιώτευσης και της ατομικότητας όπου σκόπιμα έχει εγκλωβιστεί εδώ και δεκαετίες αυτό το φλέγον ζήτημα. Επί παραδείγματι, μέσα σε μια ημέρα έγινε παγκόσμιο διακύβευμα πως η  UnitedHealthcare -CEO της οποίας υπήρξε ο Thomson- είναι διαβόητη για τις σκληρές πρακτικές της, καθώς απορρίπτει το 32% των αιτήσεων θεραπείας, τις περισσότερες από κάθε άλλη εταιρεία στον τομέα της υγείας.

Δεν παύει, βέβαια, να αποτελεί τραγικό σημείο της εποχής ότι χρειαζόταν μια δολοφονία και ένας αυτόκλητος εκδικητής για να ανοίξει ευρέως αυτή η συζήτηση και όχι μέσα από ουσιαστικές πολιτικές ζυμώσεις. Ακόμα χειρότερα, ότι περιμένουμε κάποιους «Ρομπέν των Δασών» να παρουσιαστούν ως σωτήρες της τάξης μας.

Ταυτόχρονα, όμως, η απειλή ότι στο κοντινό μέλλον μπορεί να βρεθεί κάποιος άλλος άνθρωπος που θα επιλέξει να γίνει “copycat killer” όπως λένε στα Αμερικάνικα, δηλαδή να αντιγράψει τον Luigi Mangione και την εκδικητική πράξη του, αποτελεί μια πραγματική απειλή και έτσι ο φόβος έχει αλλάξει, έστω και για λίγο, πλευρά.

Τι καλύτερο από μερικούς CEO αιματοβαμμένων πολυεθνικών εταιρειών που δεν κοιμούνται πια ήσυχα τα βράδια; Ασφαλισμένοι που έχουν πρόσβαση σε ικανοποιητική περίθαλψη, και δεν αμείβονται με 350 φορές μικρότερο μισθό από του διευθυντή τους.