του Kemal Dervis* για το Project Syndicate
Αφού υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομίας, Βιομηχανίας και Ψηφιακής Πολιτικής υπό τον γάλλο πρόεδρο, Φρανσουά Ολάντ, ξεκίνησε το δικό του πολιτικό κίνημα, το «Εμπρός!», και είναι υποψήφιος για την προεδρία ως ανεξάρτητος. Ο Μακρόν είναι μόλις 39 χρονών και δεν έχει υπάρξει ποτέ πολιτικός κάποιου κόμματος. Μόλις πριν από τρεις μήνες, λίγοι παρατηρητές του έδιναν κάποια πιθανότητα νίκης. Γρήγορα όμως, συγκέντρωσε μια ισχυρή ομάδα και έχει κερδίσει την υποστήριξη των νέων ψηφοφόρων.
Ο Μακρόν συγκεντρώνει περίπου ένα ποσοστό 20% σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις για τον πρώτο γύρο των εκλογών του Απριλίου. Αυτό δεν φαίνεται αρκετό για να προχωρήσει στον δεύτερο γύρο των εκλογών τον Μάιο, όπου οι δύο κορυφαίοι υποψήφιοι θα δώσουν μάχη για τη νίκη.
Οι πιο ισχυροί για τον πρώτο γύρο είναι η Λε Πεν, που κυμαίνεται γύρω στο 27% σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, και ο Φρανσουά Φιγιόν, που υπηρέτησε ως πρωθυπουργός υπό τον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί. Η υποψηφιότητα όμως του Φιγιόν είναι τώρα υπό αμφισβήτηση, μετά τις κατηγορίες ότι είχε προσλάβει τη γυναίκα του και τα παιδιά του σε εικονικές θέσεις όταν ήταν μέλος της Εθνικής Συνέλευσης. Την ίδια στιγμή, ο αριστερός υποψήφιος, ο Μπενουά Χαμόν, έχει σημειώσει άνοδο στις δημοσκοπήσεις από όταν νίκησε στις εσωτερικές εκλογές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, και τώρα πλησιάζει το 20%.
Παρόλο που ο Μακρόν έχει τοποθετηθεί εναντίον της παλιάς αριστεράς και της παλιάς δεξιάς, δεν είναι ούτε δεξιός ή αριστερός λαϊκιστής, ούτε ένας παραδοσιακός κεντρώος. Προέρχεται συναισθηματικά και πνευματικά από την αριστερά, αλλά απορρίπτει τις παραδοσιακές «πολιτικές τάξεις».
Ο Μακρόν αγωνίζεται για ψήφους από όλα τα μέρη της κοινωνίας. Έχει προσελκύσει τους εργαζόμενους που αισθάνονται προδομένοι από το «σύστημα» και απειλούνται από την παγκοσμιοποίηση και τις νέες τεχνολογίες, τους δασκάλους και τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι οι υπηρεσίες της δημόσιας εκπαίδευσης και υγείας χρειάζονται ισχυρές μεταρρυθμίσεις για να διατηρήσουν την κοινωνική αλληλεγγύη που υποστήριζαν στο παρελθόν. Αλλά επιδιώκει επίσης την υποστήριξη από φορείς καινοτομίας και επιχειρηματίες, οι οποίοι θέλουν ένα πιο ελεύθερο κανονιστικό περιβάλλον και καλύτερη πρόσβασή σε πόρους.
Δεν έχει ακόμα διαμορφώσει ένα πλήρες πρόγραμμα. Ο Ζαν Πισάνι-Φέρι όμως, ένας από τους καλύτερους πολιτικούς οικονομολόγους στη Γαλλία, παραιτήθηκε πρόσφατα από τη θέση του διευθυντή της ομάδας France Stratégie, για να γίνει ο διευθυντής προγράμματος του Μακρόν. Μέχρι στιγμής, ο Μακρόν έχει δώσει έμφαση σε ένα είδος κοινωνικής αλληλεγγύης που θα κάνει την κοινωνική ασφάλεια καθολική και με δυνατότητα μεταφοράς, ενώ υποστηρίζει ένα πιο προληπτικό είδος υγειονομικής περίθαλψης. Τέτοιες κοινωνικές πολιτικές τις θεωρεί συμπληρωματικές και όχι αντίθετες με τα μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης και κάνει έκκληση για μεγαλύτερη στήριξη προς τις καινοτόμες επιχειρήσεις.
Σε αντίθεση με άλλους, η εκστρατεία του Μακρόν θα έχει θετικό πρόσημο. Πιθανόν να αποφύγει υβριστικές επιθέσεις σε άλλους υποψηφίους και θα υποστηρίξει ότι η Γαλλία έχει περισσότερα να κερδίσει από συνεργατικές μεταρρυθμίσεις παρά από το να κηρύσσει τον πόλεμο σε «ειδικούς», στον Τύπο, στους κατόχους του κεφαλαίου, τους συνδικαλιστές, τους μετανάστες και άλλες ειδικές ομάδες.
Ο Μακρόν είναι συνεπώς μια ανατροπή για τους σημερινούς λαϊκιστές. Χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που στηρίζονται σε γεγονότα και απευθύνοντας εκκλήσεις σε ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες, προσπαθεί να εκσυγχρονίσει και να ανανεώσει την αριστερά- το «σπίτι» του- όπως και τα κόμματα της δεξιάς. Και είναι ένας θερμός υποστηρικτής της Ευρώπης, που υποστηρίζει τις προτάσεις για τη σύσταση ενός υπουργείου Οικονομικών της Ευρωζώνης.
Στη σημερινή Ευρώπη, υπάρχουν χώρες που θέλουν να συσχετιστούν στενότερα με το ευρώ, καθώς και χώρες που επιθυμούν μια πιο χαλαρή συνεργατική δομή. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, αφήνει την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά μπορεί να θέλει να διατηρήσει μια ευρωπαϊκή εταιρική σχέση, όπως περιγράφεται από μια ομάδα από ισχυρούς Ευρωπαίους. Μια τέτοια προσέγγιση μοιάζει με αυτό που περιγράφηκε προηγουμένως ως «δύο Ευρώπες σε μία».
Ο Μακρόν οραματίζεται μια πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη που θα βασίζεται στην αρχή της επικουρικότητας. Ο ίδιος τάσσεται υπέρ της τοπικής λήψης αποφάσεων όποτε αυτό είναι εφικτό και αποτελεσματικό, αλλά επίσης υποστηρίζει τη λήψη αποφάσεων και σε ένα εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο.
Το σημαντικό είναι οι διαδικασίες να είναι ευέλικτες και να επιτρέπουν τη συμμετοχή των πολιτών. Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι ο διαμοιρασμός της κυριαρχίας θα καταστήσει την Ευρώπη πιο ισχυρή, ενδυναμώνοντας έτσι τους πολίτες της. Επίσης βλέπει την παγκοσμιοποίηση ως κάτι καλό, αλλά αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να ρυθμίζεται μέσω σταθερών, αποτελεσματικών διεθνών συμφωνιών και οργανισμών.
Οι δημοσκοπήσεις σήμερα παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις, λόγω του σκανδάλου του Φιγιόν και ενός κύματος υποστήριξης υπέρ του Χαμόν μεταξύ των ψηφοφόρων της αριστεράς εκτός του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Αλλά αν ο Μακρόν μπορέσει να περάσει στον δεύτερο γύρο, θα αποτελέσει μεγαλύτερη απειλή για την Λε Πεν από ότι ένας καθαρά αριστερός υποψήφιος. Θα μπορούσε να είναι αυτός που θα ανατρέψει τα σχέδια του Διεθνούς Εθνικισμού.
Μάλιστα, μια νίκη του Μακρόν θα μπορούσε να φέρει μια αντίθετη τάση από τον λαϊκισμό που μαστίζει τον κόσμο, δίνοντας ελπίδα σε όλους όσους υποστηρίζουν την αριστερά ή τη δεξιά, αλλά ανησυχούν για τον λαϊκισμό και τον υπερ-εθνικισμό. Η εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι μια νίκη της Λε Πεν και ένα ακόμα βήμα προς τα πίσω, προς τη δεκαετία του ‘30, όταν πάρα πολλές χώρες γύρισαν την πλάτη τους στη διεθνή συνεργασία και στις συλλογικές λύσεις για κοινά προβλήματα.
Μετά το δημοψήφισμα για το Brexit του Ηνωμένου Βασιλείου και τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016, οι γαλλικές προεδρικές εκλογές μπορούν να λειτουργήσουν τώρα ως ένα σημείο καμπής. Υπάρχει ακόμα καιρός μέχρι τον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας στα τέλη του Απριλίου και έχουμε μάθει να περιμένουμε εκπλήξεις και να μην πιστεύουμε πολύ στις αρχικές δημοσκοπήσεις. Αλλά φαίνεται ότι περισσότερο ο ασυνήθιστος υποψήφιος Μακρόν, παρά οι εκκεντρικοί λαϊκιστικές στους οποίους έχουμε συνηθίσει, θα μπορούσε να κερδίσει.
*Ο Kemal Dervis, πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας και πρώην Διευθυντής του Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ, είναι αντιπρόεδρος στο Ινστιτούτου Brookings
Το TPP είναι ο επίσημος συνεργάτης του Project Syndicate στην Ελλάδα