των Θάνου Καμήλαλη και Νεκταρίας Ψαράκη
Στην εκδήλωση, που μεταδόθηκε ζωντανά από το TPP, μίλησαν τρεις Κούρδοι πρόσφυγες που έπεσαν θύματα των επαναπροωθήσεων. Οι υποθέσεις τους έχουν επιπλέον ενδιαφέρον, καθώς λόγω της εθνικότητάς τους κινδύνευαν σοβαρά με φυλάκιση και στην Τουρκία, που έχει χαρακτηριστεί ως «ασφαλής τρίτη χώρα».
Ακολουθούν οι μαρτυρίες των τριών προσφύγων:
Μαρτυρία 1η:
«Μετανάστευσα από την Τουρκία για πολιτικούς λόγους, επειδή είμαι Κούρδος πολιτικός πρόσφυγας. Προσπάθησα να περάσω στην Ευρώπη διότι αν έμενα στην Τουρκία θα φυλακιζόμουν ισόβια, καθώς έχω φυλακιστεί και στο παρελθόν. Πέρασα τα σύνορα από την Τουρκία στην Ελλάδα ωστόσο εντοπίστηκα από Έλληνες στρατιώτες αλλά και «συμμορίες». Οδηγηθήκαμε σε έναν σταθμό συνοριοφυλακής, όπου μας κράτησαν για δύο ώρες έως ότου έρθουν να μας ανακοινώσουν ότι θα μας γυρίσουν πίσω στην Τουρκία. Με έβαλαν σε ένα κλειστό φορτηγάκι, μαζί με περίπου άλλα 15 άτομα και με πήγαν στον ποταμό Έβρο. Όταν φτάσαμε οι στρατιώτες μας «ξεφόρτωσαν» στα σύνορα και μας ανάγκασαν να διασχίσουμε τον ποταμό Έβρο για να γυρίσουμε πίσω στην Τουρκία. Φοβήθηκα πάρα πολύ επειδή οι Τούρκοι στρατιώτες της άλλης πλευράς θα με έπιαναν και θα φυλακιζόμουν ισόβια. Ήδη, στον σταθμό συνοριοφυλακής, μας έκλεψαν όλα τα υπάρχοντά μας, όπως προσωπικά έγγραφα και κινητά τηλέφωνα, ενώ μας χτύπησαν όλους. Στα σύνορα περίμεναν και άλλα άτομα τα οποία θα επαναπροωθούνταν και τα οποία είχαν χτυπηθεί βάναυσα.
Προσπάθησα να έρθω στην Ευρώπη ξανά. Αυτή τη φορά, μόλις περάσαμε τα σύνορα κρυφτήκαμε στο δάσος έως ότου φτάσουμε σε μία ασφαλή περιοχή μακριά από τα σύνορα για να μην επαναπροωθηθούμε ξανά. Σκεφτήκαμε ότι θα ήταν καλή ιδέα να φτάσουμε σε κάποια πόλη, όπως ας πούμε στη Θεσσαλονίκη ή στην Αθήνα. Όμως πιαστήκαμε από τις αρχές ξανά. Μεταφερθήκαμε σε ένα αστυνομικό τμήμα και μας είπαν ότι θα μας στείλουν πίσω στην Τουρκία ξανά. Καταφέραμε ωστόσο να βρούμε έναν δικηγόρο που αν δεν ήταν εκείνος θα είχαμε επαναπροωθηθεί και πάλι. Κρατηθήκαμε για 5 ημέρες σε ένα camp και στη συνέχεια μας ελευθέρωσαν».
Μαρτυρία 2η
«Είμαι επίσης Κούρδος πρόσφυγας από την Τουρκία και βίωσα κι εγώ τα pushbacks από την Ελλάδα. Κι εμείς επιχειρήσαμε να περάσουμε από τον ποταμό Έβρο στην Ελλάδα. Αντιμετωπίσαμε κάποιες δυσκολίες στην πορεία. Καταστράφηκε η βάρκα μας και κοντέψαμε να πνιγούμε. Πήγα οικειοθελώς σε ένα αστυνομικό τμήμα για να εγγραφώ. Με έβαλαν σε ένα όχημα και μου είπαν ότι θα με επαναπροωθήσουν. Για την ακρίβεια, έφτασα το πρωί στο αστυνομικό τμήμα και με έβαλαν σε ένα κελί σε πολύ άσχημες συνθήκες. Δεν υπήρχε ούτε τουαλέτα, ούτε νερό, ούτε και φαγητό. Μας κράτησαν εκεί ως το βράδυ. Ήμασταν ένα γκρουπ από 120 άτομα και οι αστυνομικοί μας φώναζαν έναν έναν να βγούμε από τα κελιά. Ήταν άνθρωποι από το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, το Αφγανιστάν και αλλού. Οι αστυνομικοί κρατούσαν μεταλλικές και ξύλινες ράβδους και μας χτύπησαν όλους. Μετά από αυτό μας έκλεψαν ότι είχαμε πάνω μας. Τα κινητά τηλέφωνα, τις ταυτότητές μας, τα χρήματά μας και τις τσάντες μας. Μάλιστα, έκλεψαν και τα παπούτσια των μεταναστών από το Αφγανιστάν το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές. Μόνο σε εμένα και τον φίλο μου επέτρεψαν να φοράμε τα παπούτσια μας.
Μας πήγαν στα σύνορα όπου και κατάλαβα ότι βρισκόμαστε σε ένα μέρος κοντά στον ποταμό από το οποίο πραγματοποιούνται τα pushbacks. Όσο βρισκόμασταν καθοδόν ο οδηγός του βαν φρέναρε και γκάζωνε απότομα σε ανυποψίαστο χρόνο με αποτέλεσμα να είμαστε ιδιαίτερα ανήσυχοι. Ξαφνικά σταμάτησαν το όχημα, μας κατέβασαν, μας έβαλαν σε μία σειρά και μας έδειραν ξανά έναν έναν με τις ράβδους. Όταν φτάσαμε στον ποταμό ήμασταν εκεί περίπου 220 άτομα. Μας χώρισαν σε ομάδες 20 ατόμων και μας έβαλαν σε βάρκες και μας ανάγκασαν να περάσουμε απέναντι στην Τουρκία, όπου θα ερχόμουν αντιμέτωπος με 18 χρόνια φυλάκισης, επομένως έπρεπε να κρύβομαι από τις τουρκικές αρχές. Βρήκα έναν τρόπο να φτάσω στην Κωνσταντινούπολη. Φυσικά χωρίς λεφτά και ρούχα. Όταν κατάφερα να ξαναέρθω στην Ελλάδα πλήρωσα πολλά λεφτά για να βρω έναν δικηγόρο ώστε να αποφύγω το Pushback. Ξαναπήγα μόνος μου στο αστυνομικό τμήμα, αλλά αυτή τη φορά με δικηγόρο. Αυτά έχω ζήσει. Η Τουρκία δεν είναι καθόλου ασφαλής χώρα και τα pushbacks θα πρέπει να σταματήσουν».
Μαρτυρία 3η
«Είμαι Ιρανός Κούρδος και έπρεπε να εγκαταλείψω τη χώρα που έζησα και μεγάλωσα για πολιτικούς λόγους. Βίωσα τα Pushbacks 11 φορές. Κάθε φορά έζησα διαφορετικά πράγματα. Σε χτυπούν, σου παίρνουν το κινητό, τα ρούχα καμιά φορά, για να μην το ξανακάνεις. Όποιος περνάει από τα σύνορα και φτάνει στην Ελλάδα έχει δικαίωμα να ζητάει άσυλο. Θυμάμαι μία φορά με έβαλαν στο πορτ μπαγκάζ για να με επαναπροωθήσουν. Μία άλλη φορά με χτύπησαν τόσο που το πόδι μου ήταν σε κακή κατάσταση. Μία άλλη φορά, αν δεν ήμουν στο σημείο επαναπροώθησης θα είχε πνιγεί στο νερό. Βάζουν στα σύνορα τοίχο. Θα μπορούσαν να κάνουν κάτι καλό για τους μετανάστες με αυτά τα χρήματα που δίνουν για να μην έρθουν»
Οι μαρτυρίες αυτές έρχονται μόλις μία μέρα μετά από μία ακόμα συνταρακτική καταγγελία για το τι συμβαίνει στα ελληνικά σύνορα στον Έβρο, που μάλιστα τεκμηριώνεται και από οπτικοακουστικό υλικό. To διάστημα Φεβρουαρίου – Ιουνίου 2020, η Πάρβιν, μία νεαρή γυναίκα από το Ιράν, προσπάθησε έξι φορές να περάσει τον Έβρο για να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα. Όπως καταγγέλλει, συνελήφθη, κρατήθηκε σε άθλιες συνθήκες και μετά έγινε ακόμα ένα θύμα παράνομων επαναπροωθήσεων. Η Πάρβιν ωστόσο κατάφερε να καταγράψει, με πλήθος οπτικοακουστικού υλικού, ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας της και το διεθνές ερευνητικό κέντρο Forensic Architecture ανέλυσε αυτό το υλικό, επιβεβαιώνοντας τις μαρτυρίες της και ταυτοποιώντας συγκεκριμένα ανεπίσημα κέντρα κράτησης. Δημιουργήθηκε μάλιστα μία ειδική πλατφόρμα, όπου το κέντρο παρουσιάζει όλα τα στοιχεία της έρευνάς του, το τι συνέβη σε κάθε επαναπροώθηση, βήμα προς βήμα, μαζί με το πρωτογενές υλικό στο οποίο αυτή βασίστηκε και το οποίο επαλήθευσε.
«Pushbacks με αφετηρία και από την ενδοχώρα» – «Συμβαίνουν και στα προσφυγικά camps στη μέση της νύχτας»
Η εκδήλωση με τις μαρτυρίες των προσφύγων – θυμάτων πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του τριημέρου δράσης ενάντια στα Pushbacks, που κορυφώθηκε με μία μαζική κινητοποίηση την Κυριακή, στο κέντρο της Αθήνας. «Είναι μία πρωτοβουλία που ξεκίνησε στο Μαρόκο από συγγενείς και φίλους ανθρώπων που χάθηκαν στα σύνορα, όπως τα πρόσφατα ναυάγια στο Αιγαίο. Στο πλαίσιο της διεθνούς ημέρας μνήμης και δράσης, οργανώνονται συγκεντρώσεις σε πολλές χώρες. Από το Μαρόκο, το Καμερούν, την Τυνησία, την Μαυριτανία, τη Νιγηρία και τη Σενεγάλη, διάφορες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, τα Βαλκάνια, από συντρόφους και συντρόφισσες στη Σερβία στη Σλοβενία, την Τουρκία και εδώ» ανέφερε ο Γιώργος Μανιάτης, από την Ανοιχτή Συνέλευση ενάντια στα Pushbacks. Πρόσθεσε στη συνέχεια πως «είναι η ίδια κραυγή για δικαιοσύνη που μας ενώνει με τόσους ανθρώπους στον κόσμο πέρα από κρατικά και κοινωνικά σύνορα. Αυτό είναι το μήνυμα του τριήμερου δράσης ενάντια στις επαναπροωθήσεις και τη συνοριακή βία. Αυτή είναι η κραυγή των οικογενειακών των ανθρώπων που χάθηκαν στα σύνορα»
«Τα pushbacks» εξήγησε «σημαίνουν τη βίαιη, άτυπη απέλαση ενός ατόμου ή μίας ομάδας από την επικράτεια, χωρίς να ακολουθούνται οι νόμιμες διαδικασίες. Δηλαδή, το κράτος καταπατά τους ίδιους του τους νόμους. Τα θύματα των άτυπων επαναπροωθήσεων, στερούνται το δικαίωμα στο άσυλο. Το ελληνικό κράτος εμπλέκεται σε επαναπροωθήσεις ήδη από την δεκαετία του ’90. Τα τελευταία χρόνια όμως γίνεται με τρόπο συστηματικό και καλά οργανωμένο. Αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της πρακτικής είναι και η ποινικοποίηση και κακομεταχείριση όποιας και όποιου γίνεται μάρτυρας ή καταγράφει τέτοιες πρακτικές. Η βία, η αφαίρεση προσωπικών αντικειμένων ή χρημάτων, οι ξυλοδαρμοί, ορισμένες φορές κανονικά οργανωμένα βασανιστήρια, σεξουαλική βία και κράτηση σε άτυπα κρατητήρια είναι όσα υφίστανται άντρες και γυναίκες, ηλικιωμένοι και παιδιά πρόσφυγες. Οι επαναπροωθήσεις, τόσο στην θάλασσα όσο και στον ποταμό Έβρο, γίνονται πάντα με τρόπο που εκθέτει τη ζωή των προσφύγων σε κίνδυνο και συχνά ισοδυναμεί με απόπειρα ανθρωποκτονίας»
Ενώ τόνισε μάλιστα πως «τα Pushbacks δεν περιορίζονται στις συνοριακές περιοχές, αλλά γίνονται και στην ενδοχώρα όπου άνθρωποι κυριολεκτικά απαγάγονται μέσα από προσφυγικά στρατόπεδα, κρατούνται, οδηγούνται στα σύνορα και επαναπροωθούνται. Τα Pushbacks υλοποιούνται από την αστυνομία, τη συνοριοφυλακή και τον στρατό, αλλά πρόσφατα τους συνδράμουν επίσης στρατολογικά ανεξάρτητες ομάδες ατόμων που έχουν προσφυγική προέλευση»
Παράνομες επαναπροωθήσεις που ξεκινούν και από την ενδοχώρα κατήγγειλε και η Παρβάνα Αμίρι, προσφύγισσα, συγγραφέας και δημοσιογράφος, εξηγώντας πως είναι λανθασμένη η εντύπωση ότι συμβαίνουν μόνο στις συνοριακές περιοχές. «Πολλές φορές, συμβαίνουν και στα προσφυγικά camps στη μέση της νύχτας» τόνισε χαρακτηριστικά.
«Έχουμε ωφελούμενους που ήταν είτε αιτούντες άσυλο, είτε αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, κυκλοφορούσαν αμέριμνοι στον δρόμο, απήχθησαν και τους βρήκαμε πίσω στην Τουρκία» είχε τονίσει η Ελένη Τάκου, από τη μη κυβερνητική οργάνωση Human Rights 360, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για την υπόθεση της Πάρβιν.
«Τους είχαν περάσει χειροπέδες και χωρίς κανέναν λόγο τους λήστεψαν»
Για την κατάσταση στο Αιγαίο και πιο ειδικά στη Σάμο, μίλησε στην παρέμβασή του ο δικηγόρος Δημήτρης Χούλης, που ασχολείται συστηματικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο νησί, έχοντας αναδείξει πολλές υποθέσεις επαναπροωθήσεων.
«Στη Σάμο τα pushbacks δεν είναι κάτι καινούριο. Έχουν απασχολήσει και τον τοπικό αλλά και τον διεθνή Τύπο. Τα τελευταία χρόνια γίνονται συχνότερα και πιο βίαια και συγκαλύπτονται από την κυβέρνηση η οποία έχει σκοπό να μην έρχεται κανείς στην Ελλάδα. Αυτό συμβαίνει περίπου δύο χρόνια. Προσπαθούν να περάσουν το μήνυμα ότι οι πρόσφυγες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα και να τους αναγκάσουν να μην έρχονται στην Ελλάδα. To γεγονός ότι δεν πρόκειται για border control φαίνεται και απ’ το γεγονός ότι το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα δεν ενδιαφέρεται για τις βάρκες που πρόκειται να φτάσουν στην Ιταλία, με αποτέλεσμα να μην τις σταματάει. Δεν ενδιαφέρονται αν θα φτάσουν στην Ιταλία ή θα πνιγούν. Μεριμνούν μόνον ώστε οι πρόσφυγες και οι μετανάστες να μην φτάσουν σε ελληνικό έδαφος. Αυτό που κάνουν ουσιαστικά στην Ελλάδα είναι να τους περιμένουν να φτάσουν σε κάποιο ελληνικό νησί, για το οποίο έχουν επίγνωση ποιο θα είναι και στη συνέχεια χρησιμοποιούν άτομα της Ασφάλειας και των Ειδικών Δυνάμεων ώστε να βρουν τους πρόσφυγες και να τους στείλουν πίσω. Αυτή είναι η ειρηνική λύση. Συνήθως, πριν τους στείλουν πίσω, θα τους χτυπήσουν, θα τους εξευτελίσουν μπροστά στα παιδιά τους, θα κακοποιήσουν σεξουαλικά τις γυναίκες αλλά και τους άντρες, χρησιμοποιώντας τα όπλα τους. Έχουμε μαρτυρίες ανθρώπων στους οποίους είχαν περάσει χειροπέδες και χωρίς κανέναν λόγο τους λήστεψαν τα χρήματα».