Το καλοκαίρι του 2019, η βιωσιμότητα της ΔΕΗ ήταν βασικό θέμα συζητήσεων και η κυβέρνηση προχώρησε σε λήψη μέτρων, μεταξύ των οποίων ήταν και αυξήσεις στα τιμολόγια του ρεύματος για τους καταναλωτές. Μεταξύ αυτών, στα μέτρα που εφαρμόστηκαν από τον Σεπτέμβριο ήταν:
- αύξηση της χρέωσης ανά κιλοβατώρα (ανταγωνιστικό σκέλος τιμολογίων) για την ενίσχυση των εσόδων της ΔΕΗ.
- μείωση της έκπτωσης συνέπειας από 10% σε 5% , με υπόσχεση για «θέσπιση ευνοϊκών ρυθμίσεων για τους συνεπείς καταναλωτές»
- εντατικοποίηση των διαδικασιών είσπραξης των οφειλομένων από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι οριζόντιες αυξήσεις τέθηκαν σε εφαρμογή, παρά το γεγονός ότι όπως είχε παραδεχθεί τον Ιούλιο του 2019 ο αρμόδιος υπουργός, Κωστής Χατζηδάκης, τα 800 εκατ. ευρώ από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη ΔΕΗ τα οφείλουν 60.000 άνθρωποι που δεν είναι φτωχοί, αλλά πλούσιοι.
Φαίνεται ότι η σειρά μέτρων έχει φέρει αποτελέσματα στις οικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης, καθώς, από το τέταρτο τρίμηνο του 2019 παρουσιάζει σημαντική λειτουργική κερδοφορία. «Η θετική τάση στην λειτουργική κερδοφορία του ομίλου, η οποία ξεκίνησε από τα αποτελέσματα του τετάρτου τριμήνου 2019, συνεχίστηκε και στο πρώτο τρίμηνο του 2020, με το EBITDA σε επαναλαμβανόμενη βάση να διαμορφώνεται σε 182 εκατ. ευρώ», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ Α.Ε Γ.Στάσσης.
Το ερώτημα πάντως είναι, με τι κόστος και ποιοι πληρώνουν την «εξυγίανση» της επιχείρησης.
Την ίδια ώρα, δύο Ενώσεις Καταναλωτών, η ΕΚΠΟΙΖΩ και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών – Π.ΟΜ.Ε.Κ. “Η Παρέμβαση” καταγγέλλουν ότι «γίνονται το τελευταίο διάστημα αποδέκτες μεγάλου αριθμού παραπόνων-καταγγελιών, αναφορικά με προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές, οι οποίοι αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ρεύματος και απειλούνται με διακοπή. Επίσης, υφίστανται πίεση από τις εισπρακτικές εταιρείες για ληξιπρόθεσμες οφειλές».
Παράλληλα οι δύο Ενώσεις αναφέρονται και σε πρακτικές ιδιωτικών παρόχων ρεύματος, καταγγέλλοντας ότι «έχουν παρατηρηθεί αθέμιτες, αδιαφανείς και καταχρηστικές πρακτικές των προμηθευτών ενέργειας, μέσω νέων προσφορών και συμβολαίων.»
Προσθέτον ότι «η ηλεκτρική ενέργεια ως κοινό αγαθό, ζωτικής σημασίας, είναι αναγκαία και αυτονόητη στην καθημερινή μας ζωή και η διαρκής πρόσβαση σε αυτήν εν μέσω της υγειονομικής κρίσης αποτελεί διακύβευμα της Πολιτείας. Ως εκ τούτου η αγορά ενέργειας θα πρέπει να λειτουργεί προς όφελος του καταναλωτή, ως αγαθό, ζωτικής σημασίας, απαραίτητο και αναντικατάστατο για την καθημερινή επιβίωση».
Ένα παράδειγμα αποκαλύπτει η διεθνιστική – σοσιαλιστική οργάνωση «Ξεκίνημα», που αναφέρεται εκτενώς στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η οικογένεια του Γιάννη Κουκουβή:
«Ο Γιάννης Κουκουβής είναι εργαζόμενος στην ΟΣΥ (οδηγός λεωφορείου) και πατέρας ενός επτάχρονου παιδιού με σοβαρά προβλήματα υγείας, που έχει υποβληθεί σε σειρά χειρουργικών επεμβάσεων. Οι ιατρικές ανάγκες του παιδιού έχουν φέρει την οικογένεια σε οριακό σημείο από οικονομική άποψη. Το σπίτι στο οποίο μένει με ενοίκιο, δεν έχει κεντρική θέρμανση, με αποτέλεσμα τους χειμερινούς μήνες η κατανάλωση ρεύματος να είναι μεγάλη. Μετά τη συσσώρευση ενός μεγάλου χρέους (4.500 ευρώ) ο Γ. Κουκουβής τον περασμένο Γενάρη έκανε διακανονισμό, πληρώνοντας τα 900 ως προκαταβολή και ορίζοντας δόσεις των 200 ευρώ. Όπως ήταν απόλυτα λογικό, κατά τη διάρκεια της καραντίνας ο Γ. Κουκουβής έχασε δύο δόσεις του διακανονισμού.»
«Την προηγούμενη εβδομάδα, πήγε να πληρώσει τις δύο δόσεις (408 ευρώ) ενώ στο μεταξύ είχε ήδη πληρώσει για την τρέχουσα κατανάλωση ρεύματος (άλλα 360 ευρώ). Η απάντηση που πήρε από τον υπάλληλο ήταν πως ο διακανονισμός δεν ισχύει, καθώς οι δύο δόσεις δεν είχαν πληρωθεί στην ώρα τους (δηλαδή τους μήνες της καραντίνας!!). Όπως τον ενημέρωσε, προκειμένου να συνεχίσει να ισχύει ο διακανονισμός, έπρεπε να πληρώσει άλλα 500 ευρώ, δηλαδή σύνολο 900! Πρόκειται βέβαια για ένα ποσό στο οποίο δεν είναι δυνατό να ανταποκριθεί ένας απλός εργαζόμενος. Σε άλλη περίπτωση, δε θα χρειαζόταν να έχει κάνει το διακανονισμό. Παρόλα αυτά, σήμερα Δευτέρα 1/6, το ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του Γ. Κουκουβή διακόπηκε!» καταγγέλλει το «Ξεκίνημα».
Όλα αυτά, ενώ ο Κωστής Χατζηδάκης είχε υποστηρίξει τον Απρίλιο ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν διακοπές ρεύματος για «όσους είναι πραγματικά αδύναμοι»
«Άμεση ανάγκη υιοθέτησης ευνοϊκών ρυθμίσεων»
Για να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα που καταγράφονται για πολλούς καταναλωτές, η ΕΚΠΟΙΖΩ και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών – Π.ΟΜ.Ε.Κ. “Η Παρέμβαση” απέστειλαν επιστολή στα αρμόδια Υπουργεία, στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και στον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), με θέμα την “Άμεση ανάγκη υιοθέτησης ευνοϊκών ρυθμίσεων λόγω της πανδημίας COVID-19 για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στον κλάδο της ενέργειας”. Συγκεκριμένα επισημάνουν στην εν λόγω επιστολή την ανάγκη προστασίας και εξισορρόπησης των δικαιωμάτων των καταναλωτών και ιδιαίτερα των ευάλωτων καταναλωτών ενέργειας που επηρεάζονται από την πανδημία COVID-19 και οι οποίοι χρειάζονται στήριξη λόγω των οικονομικών επιπτώσεων, αβεβαιοτήτων ή των ιδιαίτερα ευάλωτων συνθηκών που δύνανται να βιώνουν.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών – Π.ΟΜ.Ε.Κ. “Η Παρέμβαση”προτείνουν τα εξής μέτρα:
- Τη μη διακοπή ρεύματος από τους προμηθευτές στους ευάλωτες καταναλωτές (άνεργοι/μακροχρόνια άνεργοι, μονογονεϊκές οικογένειες, οικονομικά ασθενείς, άτομα με αναπηρία (ΑMEA), πολυμελείς οικογένειες, χρόνια ασθενείς, ανασφάλιστοι, ηλικιωμένοι, φοιτητές)
- Την παράταση της προθεσμίας εξόφλησης των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος σε 90 ημέρες έως το τέλος του 2020
- Την υιοθέτηση ευνοϊκών διακανονισμών στις ληξιπρόθεσμες οφειλές, αζημίως και ατόκως, ώστε να διευκολυνθούν οι ευάλωτοι καταναλωτές (π.χ. μέσω της δυνατότητας ρύθμισης οφειλής) με την αποπληρωμή του ποσού σε 24 έως 36 δόσεις
- Τη μείωση των τιμολογίων ενέργειας λόγω της πτώσης του κόστους ενέργειας, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μείωση του κόστους των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπών CO2, οι οποίοι έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς
- Τη μείωση του παγίου των λογαριασμών και της επιστροφής του ΦΠΑ έως το τέλος του 2020
- Έκπτωση για όλους τους καταναλωτές που έχουν επιλέξει ή θα επιλέξουν να λαμβάνουν το λογαριασμό τους μόνο ηλεκτρονικά, στα πλαίσια ενίσχυσης της συναλλακτικής συμπεριφοράς των καταναλωτών ως προς τις ηλεκτρονικές συναλλαγές
- Έκπτωση (20%) σε όλες οι κατηγορίες των ευάλωτων πελατών και αυτοί που εντάσσονται στο ΚΟΤ και σε καταναλώσεις πάνω από 2.000 KWh έως το τέλος του 2020
- Τον επαναπροσδιορισμό από την Πολιτεία των προϋποθέσεων ένταξης στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ), μέσω πιο ευνοϊκών ρυθμίσεων των δικαιούχων ως προς τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και τη χορήγηση του Τιμολογίου Υπηρεσιών Αλληλεγγύης και σε άλλες ομάδες καταναλωτών ( π.χ. περιοχές που έχουν πληγεί ιδιαίτερα λόγω της πανδημίας, απόλυση από την εργασία..)
- Ηλεκτρονικές πληρωμές χωρίς προμήθειες από τις τράπεζες
- Έκπτωση συνέπειας στους καταναλωτές
- Οι εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών να είναι πιο ευέλικτες και να τηρούν τη νομοθεσία
- Την ανάγκη ενημέρωσης των καταναλωτών από τους προμηθευτές ενέργειας και την Πολιτεία για θέματα εξοικονόμησης και σωστής χρήσης της ενέργειας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής μέσω μίας μακροπρόθεσμης στρατηγικής
- Οι προμηθευτές ενέργειας να εφαρμόσουν μέτρα στήριξης σε άτομα και οικογένειες που βρίσκονται σε απομόνωση ή έχουν θέματα υγείας ή βιώνουν ιδιαίτερα ευάλωτες συνθήκες και χρειάζονται πρόσθετη βοήθεια
- Οι προμηθευτές να παρέχουν ευέλικτα πακέτα προσφορών που να τηρούν τις αρχές της σύννομης, ίσης μεταχείρισης και διαφάνειας ως προς την παρουσίασή τους, όπως η νομοθεσία ορίζει
- Τη χορήγηση επιδόματος από το Κράτος στις ευάλωτες ομάδες ώστε να καλύψουν και τους λογαριασμούς ενέργειας έως το τέλος του 2020
- Τη συνεχή αξιολόγηση και ανάλογοι συστηματικοί έλεγχοι, ώστε να στηριχθούν όσοι πραγματικά πλήττονται
- Να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ενεργειακός τομέας εξαιτίας της κρίσης του COVID-19
- Την εφαρμογή αρκετά ευέλικτων μηχανισμών που επιτρέπουν στους καταναλωτές, των οποίων το εισόδημα μειώνεται δραστικά, να επωφεληθούν από τα κοινωνικά τιμολόγια ενέργειας
- Το επίπεδο της ενεργειακής φτώχειας στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλό και κατατάσσει την Ελλάδα στην τρίτη θέση μεταξύ των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat 2019:42), χρήζει δε, ιδιαίτερης παρακολούθησης μέσω ενός σχεδίου αντιμετώπισης της ενεργειακής ένδειας, όπως η εφαρμογή προγραμμάτων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμησης ενέργειας
- Την τήρηση από τους προμηθευτές των βασικών αρχών που διέπουν τη διαμόρφωση των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα της κοστοστρέφειας, διαφάνειας, απλότητας και ίσης μεταχείρισης
- Την απόσχιση των χρεώσεων στο λογαριασμό ρεύματος, οι οποίες δεν σχετίζονται με την κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας, καθ’ ότι δεν διευκολύνουν στην κατανόηση των τιμολογίων και τη σύννομη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας από τους καταναλωτές και επιτείνουν την ενεργειακή φτώχεια
- Την υποχρέωση τήρησης από τους προμηθευτές των νέων κατευθυντήριων οδηγιών που δημοσίευσε με απόφασή της η ΡΑΕ (Αριθμ. απόφ. 409/2020) για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων χαμηλής τάσης ως μέτρο διαφάνειας, απλότητας και επαληθευσιμότητας με άμεσα οφέλη στους καταναλωτές
- Να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος του αποκλεισμού με τον εκσυγχρονισμό του δικτύου, τη χρήση ευφυών συστημάτων μέτρησης (έξυπνοι μετρητές)
- Την άμεση λειτουργία ενός αξιόπιστου εργαλείου σύγκρισης τιμών υπό την παρακολούθηση και τον έλεγχο της ΡΑΕ
- Την προώθηση της ανταγωνιστικότητας στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας και της βέλτιστης αξιοποίησης των διαθέσιμων ενεργειακών πόρων (πράσινη ενέργεια)