της Johanna Hanink
Ο γκριζομάλλης γέρος Δήμος, όπως εξηγεί ο αλλαντοπώλης, έχει αναγεννηθεί και τώρα βρίσκεται ξανά στη «στεφανωμένη με μενεξέδες» αρχαία Αθήνα. Οι πόρτες του σπιτιού του Δήμου ανοίγουν τότε, για να αποκαλύψουν τον άνδρα, τη νεανική του λαμπρότητα, τα ξαναζωντανεμένα του μαλλιά, πληθωρικό και ντυμένο σύμφωνα με τη μόδα των Αθηναίων, που νίκησαν τους Πέρσες στη Μάχη του Μαραθώνα, 65 περίπου χρόνια πριν, το 490 π.Χ.
Οι Ιππείς είναι ένα έργο σχετικά με την επαναφορά της δύναμης στην Αθήνα. Ο χαρακτήρας του Δήμου είναι μια προσωποποίηση των αθηναίων πολιτών: ο Δήμος έχει τη σημασία του λαού, όπως στο «Εμείς ο λαός». Αντιστοιχεί στο μισό της λέξης «δημοκρατία».
Η σύγχρονη κληρονομιά της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν ξεκάθαρα στο μυαλό του προέδρου Ομπάμα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Ελλάδα, την περασμένη εβδομάδα, στην τελευταία του περιοδεία ως Πρόεδρος, στο εξωτερικό. Σε παρατηρήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, ο Ομπάμα άρχισε την αναφορά του στις σύγχρονες σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας, σημειώνοντας ότι «οι ιδέες της αρχαίας Ελλάδας ενέπνευσαν τους ιδρυτές της Αμερικής για να επιτύχουν τη δημοκρατία».
Στο πλαίσιο της επίσκεψης, ο Ομπάμα περιόδευσε επίσης στην Ακρόπολη και ένα σύντομο βίντεο από τις σκέψεις του σε αυτό το συμβολικό μέρος, δημοσιεύτηκαν στην επίσημη σελίδα του στο Facebook. Στο βίντεο, σημειώνει ότι, «Είναι εδώ, στην Αθήνα, που τόσες πολλές από τις ιδέες μας για τη δημοκρατία, τις αντιλήψεις μας για την ιδιότητα του πολίτη, τις αντιλήψεις του κράτους-δικαίου άρχισαν να αναπτύσσονται». Εξηγεί επίσης ότι η δική του επίσκεψη εν μέρει εξυπηρετεί και την αποστολή «ενός μηνύματος της συνέχειας που υπάρχει μεταξύ του τι συνέβη εδώ -οι ομιλίες του Περικλή- και μεταξύ του ό,τι έγινε με τους πατέρες-ιδρυτές μας».
Οι Έλληνες γνωρίζουν επίσης ένα-δυο πράγματα για τη δημοκρατία και τις απογοητεύσεις της. Τον Ιούλιο του 2015, περισσότερο από το 60% του ελληνικού εκλογικού σώματος ψήφισε «Όχι» στο να συνεχίσουν να ζουν κάτω από τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ως προϋπόθεση για την οικονομική διάσωση. Όπως και ο Ομπάμα, ο Τσίπρας είδε τον εαυτό του ως ένα μέσο για να σταλεί ένα μήνυμα για τη συνέχεια της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, όταν ζήτησε τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματός του. Αλλά μια εβδομάδα μετά την ψηφοφορία, η κυβέρνησή του συμφώνησε με τις απαιτήσεις των πιστωτών και δέχθηκε το ακόμα πιο σκληρό πακέτο διάσωσης.
Τώρα, ακόμη και η Ακρόπολη -μια προσεκτικά επιμελημένη περιοχή που αντανακλά ένα ρομαντικοποιημένο ευρωπαϊκό όραμα της κλασικής Αθήνας, αλλά παραμένει μια ερειπωμένη πετρώδης σκηνή- φαίνεται λιγότερο ως η κορυφή των ανθρώπινων επιτευγμάτων και περισσότερο σαν μια σκληρή υπενθύμιση της κενότητας της υπόσχεσής της.
Στην πραγματικότητα, είναι περισσότερο από τους Έλληνες του σήμερα- και λιγότερο από τους εξιδανικευμένους αρχαίους Έλληνες- που η αμερικανική Αριστερά προσέχει για να μάθει κάτι για την αντιμετώπιση των δικών μας αποτυχιών στο να «φέρουμε ό,τι είναι καλύτερο για την ανθρωπότητα». Η συνεχιζόμενη κρίση στην Ελλάδα, και μαζί με αυτήν, η εμφάνιση ριζοσπαστικών εθνικιστικών ομάδων όπως η Χρυσή Αυγή, έχει δημιουργήσει έναν εκπληκτικό χείμαρρο εκλεπτυσμένης πολιτιστικής παραγωγής: με το θέατρο και την ποίηση, με νέα κοινωνικά κινήματα και τις μικρού μήκους ιστορίες, με τις πλατφόρμες μέσων ενημέρωσης, με την τέχνη του δρόμου και τα μυθιστορήματα, με μικρές αλλά ουσιαστικές πράξεις καλοσύνης, γενναιοδωρίας και αλληλεγγύης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα λειτουργεί ως μια προειδοποιητική ιστορία για τους κινδύνους της υπερβολικής δαπάνης. Τώρα είναι η ώρα να κοιτάξουμε προς ορισμένες πλευρές της ελληνικής κοινωνίας για να μάθουμε το πώς, εν μέσω των σχεδόν ακατανόητων περιστάσεων, μπορούμε να ανοίξουμε τα μάτια και τις καρδιές μας πιο πολύ, και να συνεχίσουμε.
Και αν η εποχή της ελληνικής αρχαιότητας περιέχει πραγματικά ένα μάθημα για τους Αμερικάνους, θα ήταν καλύτερα να το ψάξουμε στους Ιππείς του Αριστοφάνη παρά στις ομιλίες του Περικλή. Και ποιο είναι αυτό το μάθημα; Δεν είναι η δημοκρατία που είναι κουρασμένη και διαλυμένη. Είναι ο Δήμος.