Μια νύχτα, δεκαεννιά χρόνια

του Δημοσθένη Παπαδάτου – Αναγνωστόπουλου

Το «Ημερολόγιο Φυλακής» κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2009, σε μετάφραση του Δημήτρη Κουφοντίνα. Οι Ροσενκόφ και Ουιδόμπρο, κρατούμενοι μαζί με τον μετέπειτα πρόεδρο της χώρας, Χοσέ Μουχίκα, αφηγούνται: «Μας θεωρούσαν ηγέτες του MLN και συνεπώς […] η στέρηση κάθε δυνατότητας επικοινωνίας με τον έξω κόσμο θα ήταν καθοριστικής σημασία για τη διάλυση όχι μόνο του MLN αλλά και αυτού που εκείνοι ονόμαζαν “υπονόμευση”, δηλαδή την αμφισβήτησή τους από το λαό της Ουρουγουάης».

Η ιστορία των Τουπαμάρος, όπως και η ιστορία της «17Ν», έκλεισε εδώ και πολλά χρόνια· η ειδική μεταχείριση των «ειδικών» κρατούμενων, όχι. Το ελληνικό κράτος δεν είναι, βέβαια, η χούντα της Ουρουγουάης. Αλλά ο βασανισμός των «ειδικών» κρατούμενων, η εξόντωση του Εχθρού γιατί σήκωσε όπλα απέναντι στην εξουσία, είναι παγιωμένη πρακτική. Ο βασανισμός δεν τελείωσε το 2002, με την ανάκριση του ετοιμοθάνατου Σάββα Ξηρού στον Ευαγγελισμό. Ό,τι έγινε τότε, υπό τους κρωγμούς των φιλοκυβερνητικών Μέσων, κι ό,τι συμβαίνει σήμερα, με τον Δημήτρη Κουφοντίνα μέρες τώρα στο νοσοκομείο, αλλά πανταχόθεν κανιβαλιζόμενο, έχει ξανασυμβεί. 

Ο βασανισμός του Ξηρού

Τον Ιούνιο του 2014, οι βουλευτές Βασιλική Κατριβάνου και Τάσος Κουράκης δηλώνουν, επισκεπτόμενοι έναν εξίσου «ειδικό» κρατούμενο: «Την προηγούμενη φορά […] η αναπηρία στον Σάββα Ξηρό ήταν 68% και αργότερα έγινε 70% και 80% και τώρα είναι 93% […] Όσο καιρό παραμένει στη φυλακή με σκλήρυνση κατά πλάκας, με ολική τύφλωση, με βαρύτατη βαρηκοΐα, με πολλά αγγειακά και άλλα προβλήματα, με μια πολυνευροπάθεια, καταλαβαίνουμε ότι αργοπεθαίνει και αυτό δείχνει ότι η πολιτεία εκδικείται και τιμωρεί». Ο Ξηρός μπήκε στη φυλακή με 68% και έφτασε στην ολική αναπηρία. Οι τότε βουλευτές έδειχναν έναν τσακισμένο άνθρωπο. Οι τότε ανθρωποφάγοι –οι ίδιοι με τους σημερινούς– μιλούσαν για «ταύτιση της Αριστεράς με την τρομοκρατία». Στο νοσηρό, στρεψόδικο κλίμα που δημιουργούσαν –και διαιωνίζουν σήμερα–, για να μιλήσεις για δικαιώματα κρατουμένων και «κράτος δικαίου» –δηλαδή για τον αυτοπεριορισμό της κρατικής εξουσίας–, πρέπει τα πράγματα να έχουν φτάσει στο σημείο μηδέν της ύπαρξης: πρέπει να μπορούμε να πούμε για ποσοστά ή για κίνδυνο αναπηρίας, για ζωή σε άμεσο κίνδυνο, για ανήκεστες βλάβες ή επικείμενο θάνατο. Μόνο τότε κάποιος ή κάτι μπορεί να ακουστεί.

Είναι οι αξίες ζήτημα «τάιμινγκ»;

Μια κατ’ όνομα φιλελεύθερη κυβέρνηση ξεχνά τον Ρόναλντ Ντουόρκιν: ««Στερώντας την αξιοπρέπεια του βασανιζομένου, δεν παραβιάζουμε απλώς ένα δικαίωμά του: χάνουμε την ίδια στιγμή τη δική μας αξιοπρέπεια»». Μια κατ’ όνομα χριστιανική κοινωνία αφήνει για αργότερα (για πότε άραγε;) το δίκαιο της συγχώρεσης και της καταλλαγής, επιτρέποντας να θριαμβεύει το δίκαιο της εκδίκησης. Και μια πολύχρωμη Κεντροαριστερά –ευτυχώς, με σημαίνουσες, τιμητικές, ανακουφιστικές εξαιρέσεις– μοιάζει να πιστεύει στα σοβαρά ότι, υποχωρώντας στην κυβερνο-λογική της εξόντωσης του πολιτικού Εχθρού, μη αντιμετωπίζοντας τον ορμπανισμό στο κράτος και τον τραμπισμό στα ΜΜΕ και τμήματα της κοινωνίας, έχει στ’ αλήθεια πιθανότητες να γυρίσει στην κυβέρνηση – για να διοικήσει ποιους μηχανισμούς και να μακροημερεύσει σε ποια κοινωνία; Είναι σε αυτό το σκηνικό –ηθικής, πολιτικής, πολιτειακής ήττας–, που, για πέμπτη φορά σε 19 χρόνια, ο Δημήτρης Κουφοντίνας κάνει μέσο την ίδια του τη ζωή, με αίτημα (απλά) να ισχύσει ο νόμος. Η κατά νόμο επιστροφή στον Κορυδαλλό, ενός κρατούμενου που στερείται τις άδειες που δικαιούται, σημαίνει ότι ο ίδιος μπορεί, τουλάχιστον, να έχει το επισκεπτήριο που δικαιούται. Να γιατί επιμένουν να του αρνούνται τον Κορυδαλλό.

Η άρνηση αυτή, απέναντι σε έναν εξουθενωμένο απεργό πείνας για πέμπτη φορά, στα 63 του, είναι βασανιστήριο με πολιτική σκοπιμότητα: εξωθεί τον Κουφοντίνα στο θάνατο (ή «απλά» επιδιώκει να τον καταδικάσει σε αναπηρία) και διαμηνύει σε όσους οργίζονται με τον βασανισμό ότι πρέπει να εκλιπαρήσουν για να ισχύσει το δίκαιο. Αν «ασχολούμαστε πάλι» με τον Κουφοντίνα, είναι ακριβώς γι’ αυτό: γιατί το ελληνικό κράτος βασανίζει ψυχολογικά, αποδομεί τον («πολυδολοφόνο», «serial killer» κλπ) ηθικά, εξωθεί έναν κρατούμενο σε ανεπίστρεπτη σωματική συντριβή με παραβιάσεις κατ’ εξακολούθηση:

Το διαρκές βασανιστήριο σε βάρος του Κουφοντίνα 

* Με βάση τον σωφρονιστικό κώδικα του 1999, οι ισοβίτες δικαιούνται άδεια ύστερα από 8 χρόνια κράτησης. Κρατούμενος από το 2002, ο Κουφοντίνας παίρνει την πρώτη άδεια μόλις το 2017, έπειτα από δεκαπέντε χρόνια – και για 48 ώρες.

* Η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Ξένη Δημητρίου ζητά την πειθαρχική δίωξη δυο εισαγγελέων που συναίνεσαν στην χορήγηση αδειών τον Νοέμβριο του 2017 και τον Φεβρουάριο του 2018. Υποστηρίζει ότι η άδεια «αντίκειται στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύνταγμα και τις κείμενες διατάξεις [και] θίγει το κύρος της δικαιοσύνης και του εισαγγελικού λειτουργήματος». Αποτέλεσμα, το 2018, στα 60 του, ο Κουφοντίνας ξεκινά δεύτερη απεργία πείνας μέσα σε τρία χρόνια, γιατί η τακτική άδεια που του εξασφαλίζει το άρθρο 52 του Σωφρονιστικού Κώδικα αχρηστεύεται πρακτικά, λόγω του εισαγγελικού «δικαιώματος» στο βέτο.

* Οι πειθαρχικές διώξεις της κ. Δημητρίου έχουν ως αποτέλεσμα οι εισαγγελείς να αυτοεξαιρούνται από την γνωμοδότηση για τα σχετικά αιτήματα: φτάνουμε να μην βρίσκεται εισαγγελέας να εισηγηθεί αν ο Κουφοντίνας μπορεί ή όχι να πάρει την άδεια …που δικαιούται κατά νόμο.

* Μεταμφιέζοντας δήλωση αλληλεγγύης του Κουφοντίνα σε «υποκίνηση στάσης στις φυλακές» (και μολονότι ο ίδιος δεν απασχόλησε ποτέ ως κρατούμενος), το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αξιοποιεί την ανάληψη της ευθύνης για τις φυλακές από το υπουργείο Δικαιοσύνης, και μεθοδεύει, με φωτογραφική διάταξη, εξαίρεση του Κουφοντίνα από τις αγροτικές φυλακές της Κασσαβέτειας (όπου βρίσκεται από το 2018), με σκοπό την επιστροφή του στον Κορυδαλλό.

* Η βίαιη μεταγωγή του Κουφοντίνα από την Κασσαβέτεια στον Δομοκό επιχειρείται να συγκαλυφθεί με ψευδή βεβαίωση, σύμφωνα με την οποία ο ίδιος μεταφέρθηκε, δήθεν, πρώτα στον Κορυδαλλό (όπως θα έπρεπε, με βάση τη φωτογραφική διάταξη εξαίρεσής του). Πρόκειται για εξαίρεση από φωτογραφική διάταξη για να επιδεινωθούν οι όροι κράτησης που θέσπισε μια αμετάκλητη (άρα μη δυνάμενη να επιδεινωθεί) δικαστική απόφαση.

* Η μεταφορά του Κουφοντίνα στον Δομοκό δικαιολογείται με βάση τον COVID-19· αλλά στην Κασσαβέτεια δεν υπάρχει κρούσμα. Στη συνέχεια λέγεται ότι ο Κορυδαλλός είναι φυλακή μόνο για υπόδικους· τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου, τα «Νέα» θυμίζουν την ειδική πτέρυγα του Κορυδαλλού, όπου κρατούνται οι καταδικασμένοι ως μέλη της «17Ν». Παρά την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, η κυβέρνηση διαρρέει ότι ο Κουφοντίνας, απεργός πείνας για πέμπτη φορά στα 63 του από τις 8 Γενάρη, «εκβιάζει» και ζητά «προνομιακή μεταχείριση».

Οι Ουρουγουανοί Ροσενκόφ και Ουιδόμπρο βγήκαν από τη νύχτα όρθιοι. Η νύχτα κρατά για τον Κουφοντίνα σχεδόν 19 χρόνια. Το λέω, λοιπόν, όπως το έθεσε σε πρόσφατη παρέμβαση ο πανεπιστημιακός Αλέξης Μπένος: σε ποια κοινωνία θα μιλήσουμε για τα δικαιώματα οποιουδήποτε, αν η κυβέρνηση αποδείξει ότι δεν δεσμεύεται καν από το δικαίωμα στη ζωή – αν αφήσει τον Κουφοντίνα να πεθάνει ή να μείνει ανάπηρος;