Η αντίδραση απέναντι στο άδικο δεν είναι μιζέρια, είναι βασική ανθρωπιά

“Ο πόλεμος ενάντια στη φαντασία είναι ο μοναδικός που οι καπιταλιστές έχουν όντως καταφέρει να κερδίσουν”

David Graeber, Revolutions in Reverse: Essays on Politics, Violence, Art, and Imagination

Είναι η μιζέρια στάση ζωής;

Έχει καιρό που έχω αποδεχτεί τον εαυτό μου ως μίζερο, ενοχλητικό, party pooper. Είμαι από αυτούς που του δείχνουν ένα βιντεάκι με χαριτωμένα μωρά και ξεκινάει την ανάλυση για το πώς ο αλγόριθμος του Instagram χρησιμοποιεί την ανθρώπινη συναισθηματική σύνδεση για να παγιδεύσει την προσοχή μας με σκοπό το κέρδος. Έχω εδώ και χρόνια σφυρηλατήσει μεθοδικά, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, μία περσόνα που υπάρχει για να γκρινιάζει, να ασκεί κριτική, να μην της αρέσει τίποτα. Έχω επενδύσει χρόνια και κόπο σε αναλυτικά εργαλεία για να το κάνω αυτό με τον πιο ενοχλητικό τρόπο για τα πάντα: κριτική θεωρία, κλιματική δικαιοσύνη, αποανάπτυξη, αντι-καπιταλισμός, αντι-αποικιοκρατία, αντι-ηγεμονία, αντ-ερα στριμμένα. Όλα μου φταίνε!

Και αυτή η μιζέρια είναι το κριτήριο για τις κοινωνικές μου σχέσεις. Είμαι αυτόματα καχύποπτος όταν συναντώ ένα άτομο που μοιάζει βασικά ευχαριστημένο με τη ζωή – δεν πλησιάζω καν σε χώρους που μπορεί να βρεθούν άτομα που αναβλύζουν “θετική ενέργεια” και ενθουσιασμό για οτιδήποτε. Το χιούμορ που ευχαριστιέμαι κινείται στα όρια μεταξύ της υπαρξιακής απόγνωσης και του σαρκασμού της ανθρώπινης ματαιότητας. Και αν καμιά φορά πιάσω τον εαυτό μου να περνάει καλά, διασκεδάζω με την αφέλεια μου, που καταφέρνει ακόμη να μου αποσπά την προσοχή από την γενική παραδοχή ότι όλα είναι χάλια. Απαράδεκτο άτομο γενικά, απορώ πώς έχω ακόμη φίλους.

Ωστόσο, πρόσφατα άρχισα να διαμορφώνω μία άλλη οπτική στην αχαρακτήριστη ιδιοσυγκρασία μου. Από που βγαίνει όλη αυτή η μιζέρια; Είμαι εγώ που απλά τρώγομαι με τα ρούχα μου όλη μέρα ή είναι ο κόσμος που ζούμε όντως τόσο χάλια; Και αν κάθομαι όλη μέρα να γκρινιάζω για όλα όσα είναι λάθος, τί κερδίζω; Μήπως αλλάζει και τίποτα; Και αν δεν αλλάζει, τότε γιατί τρώγομαι; Κι εγώ και τόσοι άλλοι.

Για παράδειγμα, τί τρώγονται όλοι αυτοί οι νοσοκομιακοί και οι εκπαιδευτικοί όλη την ώρα και μου βγαίνουν στους δρόμους; Τί κερδίζουν που ξελαρυγγιάζονται να φωνάζουν κάθε φορά που ο Άδωνις έρχεται επίσκεψη στο νοσοκομείο να εγκαινιάσει την καινούρια καφετιέρα; Τί κάθονται και τρώνε χημικά, ξύλο, προσαγωγές, και δημόσιο εξευτελισμό; Γιατί δεν κρατάνε αυτήν την ενέργεια για να κάνουν καμια δεύτερη δουλειά, τίποτα επενδύσεις, να κάνουν μια καβάντζα τέλος πάντων, αφού η φάση φαίνεται ότι πάει από το κακό στο χειρότερο.

Για να μην μιλήσω για όλα αυτά τα ενοχλητικά άτομα που εδώ και δεκαετίες μας πρίζουν για την κλιματική αλλαγή, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την υπερθέρμανση του πλανήτη και άλλες τέτοιες συνομωσίες Σοβιετοκινέζων πρακτόρων του Σόρος. Τί αλυσοδένονται σε πυρηνικούς αντιδραστήρες και ανεμογεννήτριες. Τί ξεβρακώνονται και πασαλείβονται με πετρέλαιο και κυλιούνται στα πατώματα σαν τα δελφίνια που ξεβράζει νεκρά το κύμα κάθε φορά που κάποιο τάνκερ καταστρέφει ένα οικοσύστημα. Τί μαζεύονται κάθε Παρασκευή και φωνάζουν για την εξαφάνιση του πλανήτη. Ησυχία δεν έχουν τέλος πάντων!

Ε είναι μετά να μην τους χαρακτηρίσεις μίζερους; Μα καμία πίστη τέλος πάντων στην Κυβέρνηση, που νυχθημερόν εργάζεται για να κρατήσει όρθιο το σύστημα υγείας; Καμία εμπιστοσύνη στις αγορές που τόσο καλά καλύπτουν όλες μας τις ανάγκες; Έστω λίγη πίστη σε αυτές τις ιδιοφυίες που έχουν βγάλει δισεκατομμύρια με όλες αυτές τις καταπληκτικές τεχνολογίες που μας λύνουν όλα μας τα προβλήματα; Όλη την ώρα γκρίνια, μιζέρια, απαισιοδοξία. Προφήτες της καταστροφής!

Γιατί μιζέρια είναι να μην αποδέχεσαι ότι αυτός ο κόσμος είναι ο καλύτερος που μπορούμε να φτιάξουμε. Το να έχεις την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να υπάρξει ευημερία που δεν βασίζεται στον πόνο και τη δυστυχία των άλλων. Το να πιστεύουμε ότι, ακόμη και μέσα στην ελεεινή σαπίλα των ημερών μας, έχει νόημα να φωνάζεις για δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ανθρωπιά.

Μιζέρια χωρίς οξυγόνο

Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε αυτήν την μιζέρια να κατακλύζει το διαδίκτυο, τις πλατείες και τους δρόμους σε όλη την Ελλάδα. Προς το παρόν, δεν έχει συγκεκριμένο σχήμα, σχέδιο, χρώμα ή μελωδία. Είναι αγνή, πηχτή μιζέρια που αναβλύζει πλέον ασταμάτητα από τις ανοιχτές πληγές του σώματος της κοινωνίας. Το σύνθημα “Δεν έχω οξυγόνο” ήρθε να την χαρακτηρίσει με τον πιο ταιριαστό τρόπο. Μία ασφυκτική, σιωπηλή, πένθιμη τελετουργία της απόγνωσης. Χωρίς οξυγόνο, την ουσία της ζωής, είναι αδύνατον να υψώσει φωνή, να αρθρώσει λόγο, να έχει αιτήματα. Κι έτσι παραμένει βραχνή, σπαρακτική, μίζερη.

Όμως η τελετουργία είναι η βάση της πίστης. Είναι μία στιγμή στο χρόνο που σπάει την αμείλικτη συνεχή του πορεία από το τίποτα στο άπειρο. Μία αφορμή να μας φέρει κοντά, να νιώσουμε τον κόσμο λιγότερο δεδομένο, που όσο κι αν είναι κατασκευασμένη είναι απόλυτα αληθινή. Γιατί ακόμη και η γκρίνια, όπως και όλα, έχει νόημα όταν γκρινιάζουμε μαζί. Μαζί θυμόμαστε και να αναπνέουμε, για να βρούμε το οξυγόνο που χρειάζονται τα πνευμόνια μας. Το οξυγόνο που χρειάζεται να οξειδώσει τις σάπιες δομές αυτής της κοινωνίας. Το οξυγόνο που χρειάζεται η σπίθα που κρατήσαμε ζωντανή για να δώσει φλόγα. Για να γίνει η μιζέρια φωνή και να αρθρώσει αίτημα πολιτικό.

Γιατί μιζέρια είναι η διαμαρτυρία που δεν διεκδικεί μία καλύτερη ζωή. Και το αίτημα για μία καλύτερη ζωή, όπως και η μιζέρια, είναι καλύτερο όταν είναι κοινό. Δεν είναι απαραίτητα ομοιογενές, ούτε χρειάζεται να συμφωνούμε απόλυτα όλοι και όλες μεταξύ μας. Γι’ αυτό και παραμένει βαθιά πολιτικό, γιατί αφορά τους όρους της κοινής μας ζωής. Είναι πολιτικό ένα αίτημα για μία καλύτερη κοινωνία, χωρίς εκμετάλλευση, όπου οι ανθρώπινες ζωές, η φύση και η κοινωνική ειρήνη δεν μπαίνουν στη ζυγαριά με το κέρδος. Για μία κοινωνία όπου η αντίληψη της κοινής μας ζωής δεν είναι εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Και ένα πολιτικό αίτημα χρειάζεται και ένα πολιτικό σύστημα να το υπηρετεί, και όχι το αντίστροφο. Μία συνάντηση στο δρόμο είναι μία καλή αρχή για να ανοίξουν όλες αυτές οι συζητήσεις.

Να θυμηθούμε ότι μία ζωή που βγάζει νόημα, που έχει ανάσα και πνοή, είναι ένα συλλογικό ζήτημα.
Γκρινιάρηδες όλου του κόσμου ενωθείτε! Δεν έχετε τίποτα να χάσετε παρά όλα όσα προκαλούν τη μιζέρια σας. Ας φωνάξουμε σε όλους τους “ορθολογικούς”, σε όσους επενδύουν στην “σταθερότητα”: Μίζεροι είστε και φαίνεστε! Εμείς θα συνεχίσουμε να ενοχλούμαστε από τα στραβά αυτού του κόσμου.

Όχι γιατί αυτό μας ευχαριστεί, αλλά γιατί πιστεύουμε, με όλη μας την αφέλεια, ότι μπορεί να υπάρξει ένας καλύτερος κόσμος. Και αυτό είναι το μόνο που έχει νόημα.

Και από ό,τι φαίνεται, είμαστε περισσότεροι από ό,τι νομίζουμε.