Οι Σουηδοί ψηφοφόροι πήγαν στις κάλπες την Κυριακή για να εκλέξουν εθνική κυβέρνηση και όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στους Σουηδούς Δημοκράτες (Sweden’s Democrats), ένα άλλοτε μικρό ακροδεξιό κόμμα, που συγκέντρωσε περιπου το 18% των ψήφων. Αυτό συνέβη αφού το 2014 είχαν συγκεντρώσει ποσοστό 12,9%. Τωρα βρισκονται λίγο πίσω από τους Μετριοπαθείς (Moderates), το κεντροδεξιό κόμμα, αλλά πολύ πίσω από τους συνασπισμούς της κεντροαριστεράς και της κεντροδεξιάς, καθένας από τους οποίους συγκεντρώνει περίπου το 40% των ψήφων.

Δημοσιεύτηκε στο theintercept

Ο Mattias Karlsson, ο ηγέτης του κόμματος στη Βουλή, θριαμβολογούσε στη μετεκλογική γιορτή: «Το 2018 είναι για τον συντηρητισμό ότι ήταν το 1968 για την αριστερά» φέρεται να είπε.

Αλλά το αποτέλεσμα ήταν πολύ χαμηλότερο από αυτό που ήλπιζε το κόμμα, που είναι γνωστό για την αντιμεταναστευτική του ρητορική, με τους αξιωματούχους του να κομπάζουν ότι 1 στους 4 ψηφοφόρους θα διάλεγε αυτούς. Αυτό δεν συνέβη, και η σχετικά ισχνή άνοδος των 5 ποσοστιαίων μονάδων θέτει σε αμφισβήτηση την επικρατούσα  άποψη ότι οι αντιμεταναστευτικές πολιτικές είναι αναπόφευκτα σε άνοδο στην Ευρώπη.

Πολλοί αναλυτές είχαν παρατηρήσει ότι οι Σουηδοί Δημοκράτες δημαγωγούσαν σχετικά με τη μεγάλη εισροή προσφύγων στη Σουηδία σε μια προσπάθεια να κερδίσουν πολιτική υποστήριξη. Το κόμμα έθεσε τρία ζητήματα: ότι η μετανάστευση αυξάνει την εγκληματικότητα, ότι αυξάνει τις οικονομικές πιέσεις στη χώρα και ότι οι μετανάστες, που είναι κατά κύριο λόγο Μουσουλμάνοι, υπονομεύουν τον κοσμικό χαρακτήρα και την εθνική ενότητα της χώρας.

Ενώ δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι πρόσφυγες είναι υπεύθυνοι για σημαντική αύξηση στην εγκληματικότητα γενικά, υπήρξε έντονη κάλυψη από τα Μέσα σε βίαιες πράξεις από μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων και επιθέσεων με χειροβομβίδες.

Αυτές οι επιθέσεις, μαζί με τα παράπονα για οικονομικές και πολιτισμικές πιέσεις, βοήθησαν στο να μετατοπιστεί το ευρύτερο πολιτικό φάσμα της Σουηδίας προς τα δεξιά. Για παράδειγμα, οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες, το κεντροαριστερό κόμμα της χώρας, στην προεκλογική τους εκστρατεία τάχθηκαν υπέρ της  μείωσης των προσφύγων που λαμβάνουν άσυλο. Τόσο τα κεντροδεξιά όσο και τα κεντροαριστερά κόμματα μετακινήθηκαν προς τα δεξιά στο ζήτημα της μετανάστευσης, υπό την πίεση των Σουηδών Δημοκρατών.

Εάν όμως η άνοδος των Σουηδών Δημοκρατών οφειλόταν λιγότερο στην μετανάστευση  και περισσότερο στην αυξανόμενη ανισότητα, που προκαλείται από τη λιτότητα και τα οικονομικά σοκ;

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε τον προηγούμενο μήνα, πέντε Σουηδοί επιστήμονες εξέτασαν τους παράγοντες πίσω από την άνοδο των Σουηδών Δημοκρατών από ένα περιθωριακό κόμμα το 2002 στο τρίτο κόμμα της Σουηδίας το 2014.

Εξέτασαν όχι μόνο τους ψηφοφόρους που υποστήριξαν τους Σουηδούς Δημοκράτες αλλά και τους πολιτικούς που εξέλεξαν.

Κάτι που κάνει ελκυστικούς τους Σουηδούς Δημοκράτες είναι το ότι παρουσιάζονται ως αντισυστημικοί. Οι ερευνητές βρήκαν ότι πάνω από το 96% των εκλεγμένων πολιτικών στελεχών του κόμματος από το 1982 δεν είχαν εκλεγεί ποτέ με κανένα άλλο κόμμα.

Τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι ερευνητές για τους πολιτικούς των Σουηδών Δημοκρατών που είναι εκλεγμένοι στην τοπική αυτοδιοίκηση δείχνουν ότι είναι σημαντικά φτωχότεροι από τους πολιτικούς άλλων κομμάτων:

Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι «οι πολιτικοί των  Σουηδών Δημοκρατών ξεχωρίζουν υπερεκπροσωπώντας ομάδες  χαμηλού εισοδήματος και υποεκπροσωπώντας ομάδες υψηλού εισοδήματος».

Τι γίνεται όμως με τους ψηφοφόρους τους; Οι ερευνητές τούς κατέταξαν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους ενσωματωμένους (insiders) με σταθερή εργασία και τους αποκλεισμένους (outsiders) χωρίς σταθερή ή χωρίς καθόλου εργασία. Η πρώτη κατηγορία χωρίζεται επίσης σε «ευάλωτους ενσωματωμένους»,  των οποίων η εργασία κινδυνεύει από την αυτοματοποίηση και σε «ασφαλείς ενσωματωμένους» που δεν αντιμετωπίζουν αυτόν τον κίνδυνο.

Οι ερευνητές στη συνέχεια εξετάζουν πώς επηρεάστηκε η ψήφος τους από δύο μεγάλα οικονομικά σοκ.

Το πρώτο σοκ ξεκίνησε το 2006, όταν οι Σοσιαλδημοκράτες έχασαν την εξουσία από έναν κεντροδεξιό συνασπισμό που εφάρμοσε φοροαπαλλαγές και μέτρα λιτότητας. Το δεύτερο σοκ ήταν η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008.

Τα αποτελέσματα της έρευνας «υποδεικνύουν έντονα ότι οι Σουηδοί Δημοκράτες κέρδισαν περισσότερους ψήφους σε δήμους όπου οι αποκλεισμένοι αντιμετώπισαν την μεγαλύτερη μείωση στα εισοδήματα τους σε σχέση με τους ενσωματωμένους, και όπου υπήρχε μια μεγαλύτερη μερίδα από ευάλωτους ενσωματωμένους που κινδύνευσαν να χάσουν τη δουλειά τους στην οικονομική  ύφεση. Οι συσχετισμοί είναι στατιστικά ακριβείς και ποσοτικά σημαντικοί». Αυτή η τάση είναι παρούσα και στα εκλογικά αποτελέσματα δήμων στις βουλευτικές εκλογές και στις δημοτικές εκλογές.

Αλλά τι γίνεται με τη μετανάστευση, το βασικό θέμα των Σουηδών Δημοκρατών; Οι ερευνητές παρατηρούν ότι «η ανάλυση δεν δείχνει συσχετισμό μεταξύ απευθείας έκθεσης στη μετανάστευση και υποστήριξης της άκρας δεξιάς». Στην πραγματικότητα «η άνοδος των Σουηδών Δημοκρατών την περίοδο 2002-2014 συμπίπτει  με μια αυξημένη ανοχή στη μετανάστευση από τον μέσο Σουηδό».

Η έρευνα βρίσκει ότι «δεν υπάρχει σημαντικός συσχετισμός του ποσοστού  μεταναστών σε ένα δήμο και της ψήφου στους Σουηδούς Δημοκράτες, αν συμπεριληφθούν και τα μεγέθη των ομάδων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Επιπλέον, ο συσχετισμός αυτών των μεγεθών και των ποσοστών ψήφων στους Σουηδούς Δημοκράτες δεν επηρεάζεται από το αν θα συμπεριληφθεί η μετανάστευση ή όχι».

Σχετικά με την ομάδα των αποκλεισμένων, χρησιμοποιούν αποτελέσματα έρευνας για να δείξουν ότι περίπου το 50% των αποκλεισμένων πίστευε εδώ και καιρό ότι η Σουηδία θα έπρεπε να δέχεται λιγότερους πρόσφυγες, όμως το νούμερο αυτό παρέμεινε σχεδόν το ίδιο µε το πέρασµα του χρόνου. Στους ενσωματωμένους, το ποσοστό που πίστευε ότι η Σουηδία έπρεπε να δεέχεται λιγότερους πρόσφυγες μειώθηκε σημαντικά από τα μέσα του ’90 και μέχρι το 2014.

Επισημαίνουν ότι δεν αποκλείουν εντελώς το ενδεχόμενο ότι η μετανάστευση μπορεί να συνεισφέρει στην εκλογική δύναμη ενός κόμματος. «Θα μπορούσαμε εύκολα να σκεφτούμε μια έμμεση σύνδεση ανάμεσα στα οικονομικά αποτελέσματα και τη στάση απέναντι στο μεταναστευτικό, και / ή την ανάδειξη της μεταναστευτικής πολιτικής στις αποφάσεις των ψηφοφόρων», γράφουν. «Αυτό που ίσως είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι οι οικονομικές πιέσεις μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους πιο δεκτικούς σε πολιτικά μηνύματα που υπογραμμίζουν το δημοσιονομικό κόστος της μετανάστευσης και τη λανθάνουσα αναδιανομή από ξένους σε ντόπιους περιορίζοντάς την»

Με άλλα λόγια, δεν είναι ότι οι  ψηφοφόροι των Σουηδών Δημοκρατών απεχθάνονται τους μετανάστες, αλλά όταν ένα κόμμα δαιμονοποιεί τους μετανάστες, αυτό μπορεί να εκληφθεί ως μήνυμα ότι το κόμμα τουλάχιστον αναγνωρίζει το βασικό πρόβλημα – την οικονομική αποτελμάτωση. Δείγματα αυτού του φαινομένου είναι εμφανή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Richard Ojeda, ένας Δημοκρατικός γερουσιαστής στη Δυτική Βιρτζίνια, υποστήριζε τον  Ντόναλντ Τραμπ το 2016, επισημαίνοντας ότι τουλάχιστον εκείνος μίλαγε για την επιστροφή θέσεων εργασίας στη Δυτική Βιρτζίνια, ακόμα κι αν στο πίσω μέρος του μυαλού του δεν πίστευε ότι θα το κατάφερνε. «Τουλάχιστον λέει κάτι. Ξέρεις, κανείς δεν μιλάει για τη Δυτική Βιρτζίνια. Κανείς δε λέει να βοηθήσει τη Δυτική Βιρτζίνια», εξήγησε.

Ρωτήσαμε τον Olle Folke, του πανεπιστημίου της Ουψάλα, που είναι ένας από αυτούς που συμμετείχαν  στην έρευνα, για το ποιες είναι οι επιπτώσεις της. Ποια πολιτικά διδάγματα θα μπορούσαν να πάρουν τα αντίπαλα κόμματα από αυτή την έρευνα;

Τα ευρήματα είπε «Μας βοηθούν να καταλάβουμε την κινητοποίηση [του κόμματος]».

Όσο για το ποιες συμβουλές θα μπορούσε να δώσει στα άλλα κόμματα, υπέδειξε την επιτυχία των Σουηδών Δημοκρατών στην στρατολόγηση «αποκλεισμένων» υποψηφίων, κάτι που τους ξεχωρίζει από τα άλλα κόμματα.

«Νομίζω μια γενική σύσταση θα ήταν να βρεθούν τρόποι να ενσωματωθούν στην πολιτική άνθρωποι που είναι περιθωριοποιημένοι οικονομικά», είπε.

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνονται και από τα αποτελέσματα των exit polls σχετικά με τη σύνθεση των ψηφοφόρων των Σουηδών Δημοκρατών. Μια δημοσκόπηση ανέφερε ότι το 19% των υποστηρικτών τους προέρχεται από άτομα που είχαν υποστηρίξει τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες το 2014 – και αυτοί αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα πέρα από τους δηλωμένους υποστηρικτές των Σουηδών Δημοκρατών.


Την ίδια στιγμή, οι Σοσιαλδημοκράτες είχαν το χειρότερο αποτέλεσμα τους εδώ και έναν αιώνα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα αφορούσε την περίοδο πριν το 2014, πριν η Σουηδία δεσμευτεί να υποδεχτεί μέχρι και 190.000 νέους πρόσφυγες. Είναι πιθανό το θέμα της μετανάστευσης να έγινε πιο σημαντικό τα τελευταία χρόνια από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια της αρχικής ανόδου του κόμματος. Αλλά το γεγονός ότι το κόμμα γνώρισε μόνο μια σχετική άνοδο σε αυτήν την περίοδο (ΣτΜ μετά το 2014), παρ' όλο που η προβολή του βασικού θέματός του αυξήθηκε εκθετικά, δείχνει ότι, αντίθετα με την επικρατούσα άποψη, το θέμα της μετανάστευσης δεν είναι τόσο σημαντικό για τους ψηφοφόρους.

Αυτό που δείχνει η έρευνα είναι ότι η αρχική άνοδος των Σουηδών Δημοκρατών συνδέεται περισσότερο με την αύξηση της κοινωνικής ανισότητας παρά με την αύξηση της μετανάστευσης και την αντιμετώπισή της. Αν τα κεντροαριστερά και τα κεντροδεξιά κόμματα της Σουηδιας είχαν προσφέρει πιο ουσιαστικές λύσεις για την κοινωνική ανισότητα, είχαν αποφύγει τη λιτότητα και είχαν στρατολογήσει υποψήφιους πιο κοντά στην εργατική τάξη, μπορεί να είχαν καταφέρει να αποφύγουν την αρχική άνοδο της σουηδικής ακροδεξιάς.

Το πολιτικό κλίμα της Σουηδίας δεν είναι ίδιο με αυτό άλλων δυτικών χωρών, αλλά αξίζει να αναφερθεί ότι και σε άλλα κράτη παρατηρήθηκε μια αλλαγή στη σύνθεση των ψηφοφόρων των μεγάλων κομμάτων.

Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσίευσε φέτος ο οικονομολόγος Thomas Piketty,
τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Γαλλία, και σε μικρότερο βαθμό στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι σύνθεση των ψηφοφόρων αριστερών και κεντροαριστερών κομμάτων δείχνει ότι αυτά τα κόμματα έχουν στραφεί πλέον  από τους εργάτες σε ψηφοφόρους με υψηλή μόρφωση:

Η μετάφραση έγινε συλλογικά από μέλη της πλατφόρμας των 1101.