«Ένα σύμβολο ανεξιθρησκίας και πολυπολιτισμικότητας, ο χώρος αυτός πρέπει να παραμείνει ανοιχτός για όλους», ανέφερε ένας εκπρόσωπος του υπουργείου.
Η Αγία Σοφία έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO και σήμερα είναι ένα από τα μνημεία με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην Τουρκία.
Παρέμβαση για το θέμα της Αγίας Σοφίας και το μέλλον της έκανε και η Ρωσία. Σε δηλώσεις της το βράδυ της Πέμπτης, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα, σύμφωνα με το Urdupoint News / Sputnik, τόνισε ότι “αναμένουμε ότι η απόφαση για την Αγία Σοφία θα λαμβάνει υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές της UNESCO”
“Θεωρούμε ότι ο ναός της Αγίας Σοφίας είναι εξαιρετικά σημαντικός από πολιτισμική και ιστορική άποψη για όλον τον κόσμο. Η UNESCO έχει συμπεριλάβει την Αγία Σοφία στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς και πιστεύουμε ότι οποιεσδήποτε αξιώσεις σχετικά με τον χαρακτήρα του μνημείου, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης και την προσβασιμότητάς του, θα είναι συμβατές με το καθεστώς που έχει θεσπίσει και υπαγορεύει ο διεθνής Οργανισμός».
Επίσης, η Μόσχα αναμένει ότι η απόφαση για την «μοίρα» της Αγίας Σοφίας θα έχει λάβει υπόψιν της το πόσο ευαίσθητο είναι το ζήτημα για τους θρησκευόμενους ανθρώπους.
Το ζήτημα της μετατροπής ή μη της Αγίας Σοφίας σε τζαμί εκδικάστηκε το πρωί της Πέμπτης στο 10ο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας της Τουρκίας (το ανώτατο συνταγματικό δικαστήριο), σε συνεδρίαση που διήρκεσε μόλις 17 λεπτά. Εξετάστηκε το αίτημα μη κυβερνητικής οργάνωσης για την επαναλειτουργία του μνημείου της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, ως ισλαμικού τεμένους, στο καθεστώς δηλαδή που υπήρχε πριν το 1934, όταν με απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ μετατράπηκε σε μουσείο.
Οι δικηγόροι της οργάνωσης αυτής ισχυρίστηκαν ότι η υπογραφή του Ατατούρκ στο σχετικό έγγραφο του υπουργικού συμβουλίου στις 24 Νοέμβρη του 1934, είναι πλαστή, συνεπώς η σχετική απόφαση είναι άκυρη.
Αντίθετα, στην εισήγησή του επί του θέματος, ο εισαγγελέας του Τμήματος υποστήριξε ότι η υπογραφή του Ατατούρκ είναι αυθεντική, καθώς η ίδια χρησιμοποιήθηκε και σε άλλα κείμενα, ενώ πρόσθεσε πως μία τέτοια απόφαση δεν θα μπορούσε να ληφθεί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια εισήγηση, η απόφαση για το καθεστώς του ιστορικού μνημείου εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της εκάστοτε ηγεσίας της Τουρκικής Δημοκρατίας, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στον Ερντογάν να αποφασίσει για το «στάτους» και φυσικά να συνεχίσει τα παζάρια, προσδοκώντας ανταλλάγματα. Αν και η εισήγηση του εισαγγελέα αποτελεί «βαρόμετρο» για τη διαδικασία, η τελική απόφαση του δικαστηρίου επί του θέματος θα ληφθεί μετά από ψηφοφορία των μελών του 10ου Τμήματος, η οποία θα ανακοινωθεί σε 15 ημέρες.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ζήτησε από την Τουρκία «να συνεχίσει να διατηρεί την Αγία Σοφία ως μουσείο, ως παράδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις θρησκευτικές παραδόσεις και τη διαφορετική ιστορία που συνέβαλε στην Τουρκική Δημοκρατία και να διασφαλίσει ότι παραμένει προσβάσιμη από όλους», προκαλώντας τις αντιδράσεις της Άγκυρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες του τουρκικού πρακτορείου Anadolu, η Άγκυρα αντέδρασε με έντονο τρόπο. Συγκεκριμένα, ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Χαμί Ακσόι, δήλωσε πως «είμαστε σοκαρισμένοι από την ανακοίνωση του Πομπέο και τον τρόπο αντίδρασης των ΗΠΑ για την Αγία Σοφία, η οποία βρίσκεται σε τουρκικά εδάφη και αποτελεί μέλος της πολιτιστικής κουλτούρας της χώρας μας, όπως κάθε μνημείο που βρίσκεται στα εδάφη μας».