«Όποιος πιστεύει ότι δεν τίθεται πλέον το αιώνιο ερώτημα περί ειρήνης και πολέμου στην Ευρώπη, μπορεί να πλανάται οικτρά. Οι δαίμονες δεν έχουν φύγει, απλά κοιμούνται», λέει χαρακτηριστικά ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup και πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου.
Ο κ. Γιούνκερ δηλώνει θορυβημένος από τα αντιευρωπαϊκά συναισθήματα που έχουν αναπτυχθεί στη γηραιά ήπειρο εν μέσω κρίσης, φέροντας ως παράδειγμα τα πανό των διαδηλωτών στην Αθήνα με τη γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ να φορά ναζιστική στολή.
«Ξαφνικά ήλθαν στην επιφάνεια εχθρικά συναισθήματα, που κανείς θα πίστευε ότι είχαν εκλείψει οριστικά», αναφέρει και προσθέτει: «Ο τρόπος με τον οποίο ορισμένοι από τη γερμανική πολιτική επιτέθηκαν στην Ελλάδα, όταν αυτή εισήλθε στην κρίση, έχει αφήσει στη χώρα βαθιές πληγές».
«Για τη γενιά μου το κοινό νόμισμα αποτέλεσε μία πολιτική ειρήνης. Σήμερα, ωστόσο, βλέπω, με μία κάποια θλίψη, ότι στην Ευρώπη πολλοί “χάνουν το δρόμο” με “μικροπρεπείς” σκέψεις περί εθνικού συμφέροντος. Επιπλέον, και ο ιταλικός προεκλογικός αγώνας ήταν σε μεγάλο βαθμό αντιγερμανικός και ως εκ τούτου αντιευρωπαϊκός», επισημαίνει.
«Κινδυνεύει να χαθεί μια γενιά»
L' Express: Φόβοι για πανευρωπαϊκή κοινωνική έκρηξη μετά από… 2.000 μέρες οικονομικής κρίσης
Η αλληλουχία είναι πλέον σαφής: οι τράπεζες που δεν έδιναν πλέον πίστωση (χρηματοπιστωτική κρίση) προκάλεσαν ύφεση (οικονομική κρίση), που τα κράτη καταπολέμησαν διοχετεύοντας χρήμα και κατά συνέπεια αυξάνοντας το χρέος τους, κάτι που τώρα τα υποχρεώνει να σφίξουν το ζωνάρι (δημοσιονομική κρίση). Η ανεργία αυξάνεται συνεχώς, προκαλώντας αύξηση της φτώχειας (κοινωνική κρίση). Όπως και το 1929.
Και στις δύο περιπτώσεις, γράφει η Κριστίν Κερντελάν στο περιοδικό Λ'Εξπρές, η αφετηρία ήταν μια κερδοσκοπική φούσκα που έσκασε και κατέστρεψε τους αγοραστές. Κοινή είναι και η συνέχεια: ο αποπληθωρισμός μέσω του χρέους. Η μεγάλη διαφορά βρίσκεται στη βιαιότητα των συνεπειών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι άνεργοι αυξήθηκαν από 1,5 σε 15 εκατομμύρια από το 1929 ως το 1933, γεγονός που προκάλεσε μια βαθιά κοινωνική κρίση. Η κρίση αυτή μεταφέρθηκε στην Ευρώπη μετά το 1931, λόγω της αμερικανικής προστατευτικής πολιτικής, και οδήγησε στην άνοδο του Χίτλερ μετά την απόσυρση των αμερικανικών κεφαλαίων από τη Γερμανία.
Αυτή τη φορά, οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις έλαβαν υπόψη τους τα διδάγματα από τα γεγονότα της δεκαετίας του '30. Η χρηματιστηριακή κρίση μετατράπηκε στη «Μεγάλη Ύφεση» επειδή η Fed και η κυβέρνηση Χούβερ ακολούθησαν μια πολιτική δημοσιονομικής πειθαρχίας, οδηγώντας 10.000 τράπεζες στη χρεοκοπία. Το 2008, αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους οργάνωσαν τη σωτηρία των τραπεζών, στήριξαν την οικονομία με τις δημόσιες δαπάνες και συντόνισαν τη δράση τους μέσω του G20. Η ιστορία θα γράψει ότι ο Μπαράκ Ομπάμα στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων: το πρόγραμμά του περιόρισε την ύφεση και η κοινωνική ασφάλιση επέτρεψε στα νοικοκυριά να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις τράπεζες. Οι φορολογικοί παράδεισοι όμως δεν ξεριζώθηκαν και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εξακολουθούν να απειλούνται από συστημικούς κινδύνους.
Στην Ευρώπη, να υπάρχει άραγε κίνδυνος επανάληψης της ιστορίας; Πέρυσι, η πολιτική της σκληρής λιτότητας που επέβαλε το Βερολίνο θα μπορούσε να έχει οδηγήσει στην έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Το ενδεχόμενο αυτό αποτράπηκε σε μεγάλο βαθμό χάρις στη Γαλλία. Η κρίση υποχώρησε. Να όμως που επανέρχεται στην Ιταλία, με την άνοδο του λαϊκισμού. Η Ευρώπη πρέπει πλέον να αντιδράσει. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίσει να προσφέρει μόνο αίμα και δάκρυα.
Στην Ιταλία, όπως και στην Ευρώπη, το 25% ως 35% του πληθυσμού δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε από τις αρχές της χώρας του ούτε από τις ευρωπαϊκές αρχές. Το ποσοστό αυτό, επισημαίνει στον Νουβέλ Ομπζερβατέρ ο γάλλος καθηγητής Ντομινίκ Ρενιέ, είναι στην πραγματικότητα διαθέσιμο για μια εκλογική εξέγερση. Το φαινόμενο Μπέπε Γκρίλο μπορεί να εξασθενήσει, ακόμη και να εξαφανιστεί, αν το κίνημα αυτό λάβει μέρος στην κυβέρνηση. Οι ψηφοφόροι που το αποτελούν, όμως, θα παραμείνουν. Και η επόμενη φάση μπορεί να είναι τρομακτική, γιατί η απόρριψη των ελίτ, του συστήματος και της Ευρώπης έχει εκρηκτικό χαρακτήρα.
Μπορεί να αποτραπεί μια τέτοια έκρηξη; «Ο φεντεραλισμός, που είναι η πραγματική απάντηση, δεν είναι σήμερα δημοφιλής», απαντά ο Ρενιέ. «Έχουμε μπροστά μας λιγότερα από δέκα χρόνια για να οικοδομήσουμε μια ευρωπαϊκή δημόσια δύναμη που θα συμπληρώνει τις εθνικές δυνάμεις, οι οποίες θα είναι όλο και λιγότερο ικανές να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των πολιτών. Βραχυπρόθεσμα, υπάρχουν όλα τα συστατικά για να εκδηλωθεί ένα σαρωτικό κύμα αγανάκτησης στις επόμενες ευρωεκλογές».
Γερμανία: Ένας στους τέσσερις θα ψήφιζε κόμμα κατά του ευρώ