Τις «Οδηγίες για τη διαχείριση νεκρών σωμάτων και τη μεταφορά ανθρωπίνων σορών ή τέφρας θανόντων από COVID-19» που εξέδωσε ο ΕΟΔΥ τον περασμένο Φεβρουάριο επικαλείται σε ανακοίνωσή της η Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρεία (ΕΙΕ) και ο πρόεδρός της, Δρ. Γρηγόρης Λέων, παραθέτοντας σειρά απαντήσεων σε ερωτήσεις για τη διενέργεια ή μη νεκροψίας – νεκροτομής σε άνθρωπο που έχει καταλήξει από κορονοϊό.

«Όσο γνωρίζουμε καλύτερα τον ιό σε διεθνές επίπεδο τόσο προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα. Τονίζεται ότι στη χώρα μας η απρόσκοπτη διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων είναι πλέον εφικτή και για έναν επιπλέον λόγο: Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων έχει εμβολιαστεί» αναφέρει ο πρόεδρος, επικαλούμενος τα «νέα δεδομένα» σε διεθνές επίπεδο. Στην ανακοίνωση αναφέρεται πως οι νέες οδηγίες είναι σε απόλυτη εναρμόνιση με τις νέες οδηγίες του ΕΟΔΥ, από τον Φεβρουάριο 2021.

Στην ανακοίνωσή της, η ΕΙΕ αναφέρει τα εξής:

  • Οι πνεύμονες και άλλα όργανα ατόμου που κατέληξε με COVID-19 στο διάστημα της περιόδου μεταδοτικότητας ενδέχεται να περιέχουν ακόμη ζωντανό ιό. Οι διαδικασίες ασφαλούς διαχείρισης νεκρών σωμάτων ασθενών με COVID-19 είναι συναφείς με αυτές που ακολουθούνται σε κάθε περίπτωση νεκροτομής ατόμων που έχουν καταλήξει λόγω οξείας νόσου του αναπνευστικού ή άλλου λοιμώδους νοσήματος.
  • Η νεκροτομή, εφόσον είναι απαραίτητη, θα πρέπει να διενεργείται με τη χρήση όλων των απαραίτητων μέτρων ατομικής προστασίας σε δωμάτιο με επαρκή αερισμό και φως και με το ελάχιστο αναγκαίο προσωπικό. Σε περίπτωση διαδικασιών που επάγουν τη δημιουργία αερολύματος κατά τη διάρκεια της νεκροτομής, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ιατρική μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας (N95 ή FFP2) και προστατευτικά γυαλιά. Ο θάλαμος του νεκροτομείου πρέπει να είναι καθαρός και οι επιφάνειες και τα εργαλεία από υλικά που απολυμαίνονται εύκολα.
  • Αμέσως μετά τη νεκροψία-νεκροτομή πρέπει να πραγματοποιείται πρώτα καθαρισμός όλων των δυνητικά μολυσμένων επιφανειών (συμπεριλαμβανομένων των αντικειμένων) με ουδέτερο απορρυπαντικό και καλή μηχανική τριβή και στη συνέχεια απολύμανση όλων των επιφανειών, του εξοπλισμού και των εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν με διάλυμα υποχλωριώδους νατρίου συγκεκριμένης συγκέντρωσης.
  • Τα νεκρά σώματα που αποστέλλονται από χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας στην ιατροδικαστική υπηρεσία θα πρέπει να συνοδεύονται από όλα τα απαραίτητα έγγραφα και ιδιαίτερα από αναλυτικό ιατρικό ιστορικό. Συνεπώς, σύμφωνα με τις νέες οδηγίες του ΕΟΔΥ και τα διεθνή δεδομένα, στην Ελλάδα -εφόσον τηρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις- είναι δυνατόν να διενεργούνται νεκροψίες-νεκροτομές και σε σορούς θανόντων από Covid-19 εφόσον κρίνεται απαραίτητο.

Υπενθυμίζεται πως στις οδηγίες του ΕΟΔΥ του Μαρτίου του 2020 για την «Λοίμωξη από το νέο κορονοϊό Sars-Cov-2» με «Οδηγίες για τη διαχείριση νεκρών σωμάτων» υπήρχε η σύσταση «Σε περίπτωση νεκρού λόγω πιθανής, ύποπτης ή επιβεβαιωμένης λοίμωξης από το νέο κορονοϊό SARS-CoV-2 η νεκροτομή πρέπει να αποφεύγεται», ενώ ακολούθως ο ΕΟΔΥ παρέθετε οδηγίες σε περίπτωση που η νεκροτομή κρινόταν αναγκαία.

Ακολούθως, τότε, η ΕΙΕ προχώρησε σε ανακοίνωση κατά την οποία ο πρόεδρός της ανέφερε πως «μέχρι στιγμής έχουν διενεργηθεί σε διεθνές επίπεδο ελάχιστες διαδικασίες νεκροψίας- νεκροτομής, κυρίως στην Κίνα, καθώς για τη διενέργεια απαιτούνται ειδικά μέσα. Οι εν λόγω εξετάσεις επιβεβαίωσαν ότι η κυρίως βλάβη διαπιστώνεται στους πνεύμονες, ενώ βλάβες σε άλλα όργανα, για παράδειγμα σε καρδιά, νεφροί ή σπλην, διαπιστώθηκαν σε ανθρώπους που είχαν άλλα συνοδά νοσήματα. Επιπλέον, έρευνα απαιτείται ώστε να διαπιστωθεί αν οι βλάβες στα υπόλοιπα όργανα ήταν συνεπεία του ιού ή λόγω των υποκείμενων νόσων». Μάλιστα, ο ίδιος υποστήριζε τότε πως «οι συστάσεις της ΕΙΕ συμπληρώνουν τις οδηγίες του ΕΟΔΥ οι οποίες είναι σύμφωνες με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα. Είναι σημαντικό όλο το επιστημονικό προσωπικό της χώρας να τις λάβει υπόψη για να υπάρχει μία ορθή μεταθανάτια διαχείριση αυτών των περιστατικών».

Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο ΕΟΔΥ πράγματι δημοσίευσε νέες οδηγίες, αναφέροντας τις παραπάνω ως τη διαδικασία που ακολουθείται για τη νεκροτομή ενός θύματος κορονοϊού. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει δημοσιεύσει οδηγίες από τον Μάρτιο του 2020, τις οποίες επικαιροποίησε και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.

Όπως ανέφερε από την περίοδο του ξεσπάσματος της πανδημίας και στη χώρα μας ο ΠΟΥ, «Οι διαδικασίες ασφαλείας για νεκρά άτομα που έχουν μολυνθεί με Covid 19 θα πρέπει να είναι συνεπείς με εκείνες που χρησιμοποιούνται για τυχόν αυτοψίες ατόμων που έχουν πεθάνει από οξεία αναπνευστική ασθένεια. Εάν το άτομο πέθανε κατά τη διάρκεια της μολυσματικής περιόδου του Covid 19, οι πνεύμονες και άλλα όργανα περιέχουν ζωντανό ιό και απαιτείται πρόσθετη αναπνευστική προστασία κατά τις διαδικασίες δημιουργίας αερολυμάτων». Στο ίδιο ενημερωτικό του ΠΟΥ περιγράφεται λεπτομερώς η διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται για τη διενέργεια νεκροψίας – νεκροτομής (δείτε εδώ).

Αξίζει να σημειωθεί πως οι φήμες για «απαγόρευση νεκροτομών από τον ΠΟΥ» έχει αποτελέσει την περίοδο της πανδημίας στη χώρα μας ένα από τα βασικά καύσιμα θεωριών συνομωσίας για τον κορονοϊό, παρότι ο ΠΟΥ ήταν ξεκάθαρος από τον περσινό Μάρτιο. Εκείνο που δεν είναι ξεκάθαρο είναι γιατί ο ΕΟΔΥ, και ακολούθως η ΕΙΕ, χρειάστηκαν σχεδόν έναν χρόνο για να δώσουν ξεκάθαρες οδηγίες και εξηγήσεις για τη διαδικασία νεκροτομής – νεκροψίας.