της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Mου το είπαν από την πρώτη μέρα. Αυτοί έδωσαν τον τίτλο. «Ναι ευχαρίστως κάνε το θέμα αλλά δεν θέλουμε πάλι τα ίδια που μας παρουσιάζουν ήρωες της ζωής». Και είχαν δίκιο. Ποιος άνθρωπος θέλει να αναπαρίσταται μ’ έναν τρόπο που φαίνεται ο κακόμοιρος που περνάει τα εμπόδια και τα καταφέρνει; Όταν περιγράφεις κάποιον έτσι, τον ξεκινάς από ένα σημείο μειονεξίας. Ξεκινάει κάποιος δηλαδή από μία μειονεκτική θέση την οποία πρέπει να ξεπεράσει για να προκύψει το ηρωικό κατόρθωμα. Αυτή τη συνθήκη της κακουχίας που ναι μεν ξεπερνιέται, κανείς δε τη δέχεται. Κανείς άνθρωπος, καμία ομάδα.

Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια που μου είπε ο Γιώργος Βιτσαρόπουλος, σκηνοθέτης της ταινίας «No Heroes», όταν του είπα πόσο σημαντικό είναι να μπει μια για πάντα τελεία στην κίτρινη δημοσιογραφία. Κατά τη διάρκεια της σεζόν 2018-2019 η ομάδα, που αποτελείται από οκτώ μέλη με κάποια κινητική αναπηρία, επέτρεψε στο κινηματογραφικό συνεργείο να ακολουθεί τις σκληρές προπονήσεις και τους αγώνες της. Παράλληλα, οι αθλητές μιλούν στην κάμερα με ειλικρίνεια και θάρρος για το μπάσκετ ΑμεΑ, τις αντίξοες συνθήκες διεξαγωγής του στην Ελλάδα, όπως και για το πώς μπορεί να συμβάλει στη ζωή των νέων με αναπηρία.

Η ταινίας πρωτοβγήκε πέρυσι στις Νύχτες Πρεμιέρας. «Έκανε έναν χρόνο τον γύρο της σε φεστιβάλ, στο Διεθνές Πελοποννήσου, στη Θεσσαλονίκη, σε Χαλκίδα που πήρε και το Βραβείο Κοινού, σε Κομοτηνή…». 35 ώρες υλικό έγιναν περίπου 90 λεπτά.

Μπάσκετ με αμαξίδιο. Αγνοούσα την ύπαρξη του αθλήματος, όπως και αρκετών άλλων υποθέτω, μιας και αν και μου αρέσει ο αθλητισμός, ε δεν ξημεροβραδιάζομαι και διαβάζοντας αθλητικά. Σε μία τυχαία συζήτηση μου μίλησαν για το άθλημα. Κι ύστερα για την ταινία. Κι ύστερα για τον Γιώργο. Αρχισυντάκτης στο basketballguru.gr, βρέθηκε μετά από πρόσκληση να παρακολουθεί έναν αγώνα Final Four του πρωταθλήματος μπάσκετ με αμαξίδιο, τον Ιούνιο 2018. Ήταν ένας αγώνας του Αθλητικού Συλλόγου Κινητικά Αναπήρων (ΑΣΚΑ) στο Μαρούσι. Μέχρι τότε, μου εξηγεί, δεν είχε καμία σχέση με τη σκηνοθεσία.

«Ήμουν αρχισυντάκτης στο basketballguru.gr και σ’ αυτό το πλαίσιο είπα να κάνω ένα θέμα για το μπάσκετ με αμαξίδιο. Γνώρισα σε αγώνα τα παιδιά και τον προπονητή της ομάδας στο Μαρούσι και τους είπα για το θέμα. Μου είπαν: ”Ευχαρίστως, αλλά για το άθλημα. Όχι για εμάς με ταμπέλα ήρωας”. Γελώντας μου είπαν ότι το άθλημα έχει πολλές πτυχές και θα μου έβγαιναν περισσότερα θέματα. ”Και σιγά μην ξανάρθεις”, είπαν. Πείσμωσα και λέω: ”Έτσι είστε; Θα ξανάρθω”.

Βλέποντας τις προπονήσεις του γεννήθηκε η ιδέα να γίνει το ντοκιμαντέρ. «Με το συνεργείο ακολουθούσαμε την ομάδα στους αγώνες και σε όλες τις διαδικασίες. Βλέπαμε προπονήσεις, ήμασταν στα αποδυτήρια, ήμασταν παντού». Μάλιστα, όπως μου εξήγησε, στους Παραολυμπιακούς είναι από τα πρώτα αθλήματα. «Το μπάσκετ με αμαξίδιο είναι το πρώτο ομαδικό άθλημα με αμαξίδιο που παίχτηκε ποτέ. Αυτό και το ράγκμπι». Ως έναν βαθμό, στους Παραολυμπιακούς υπάρχει στήριξη από το κράτος, η στοιχειώδης τουλάχιστον. Η ομοσπονδία γενικά παίρνει επιχορηγήσεις για να διοργανώσει τα πρωταθλήματα κι έπειτα χωριστά η κάθε ομάδα επιχορηγείται.

Το σύνολο του ΑΣΚΑ Μαρούσι αποτελείται από επτά αθλητές, τρεις αθλήτριες και έναν προπονητή. Τα οκτώ από τα δέκα μέλη έχουν κάποια βαθμό κινητικής αναπηρίας, ο οποίος ποικίλει στο εύρος της ομάδας (τετραπληγία, παραπληγία, ακρωτηριασμός). Επιπλέον, ένα μέλος προέρχεται από εμπόλεμη ζώνη (Συρία) και ένα ακόμη έχει μεταναστεύσει στην Ελλάδα από γείτονα χώρα (Αλβανία) για εργασία. Αποκαλύπτεται έτσι ένα ποικιλόμορφο αθλητικό γκρουπ, που δημιουργεί ένα ενιαίο μωσαϊκό απόψεων και οπτικών, μέσα από τη συναρμολόγηση διαφορετικών κομματιών.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης, μιλούσε δημοσιογραφικά. Εύλογα αναρωτήθηκα πώς από την έρευνα πέρασε στην οπτικοποίηση του θέματος. «Δεν είχα σκηνοθετήσει πάλι. Εκείνη την ταινία δεν ήθελα να τη σκηνοθετήσω. Ήθελα σίγουρα να γίνει όμως. Απευθύνθηκα σε κάποιους , δε μπορούσαν εκείνη την περίοδο και αποφάσισα να την κάνω εγώ. Έκανα κάποια μαθήματα και την προχώρησα μαζί με συνεργάτες και στη συνέχεια την πολύτιμη βοήθεια του Δημήτρη Αναγνώστου. Κι έτσι έγινε».

«Κανείς δε λυπάται τον άλλον επειδή είναι ανάπηρος»

Με γοήτευσε το άθλημα. Με γοήτευσε ο τίτλος. Με γοήτευσε η οπτική που δόθηκε στο θέμα. Αλήθεια, εσένα Γιώργο τι σε γοήτευσε; «Πολλά. Με γοήτευσαν πολλά στο άθλημα. Ένα πράγμα που δεν περίμενα είναι ότι θα γίνεται χαμός, ότι θα υπάρχουν συγκρούσεις, πτώσεις. Δεν υπήρχε λύπηση. Κανείς δε λυπάται τον άλλον επειδή είναι ανάπηρος. Όπως πλακώνονται σ’ έναν άλλον αγώνα, έτσι κι εκεί».

Είναι πολλά πράγματα μου είπε που τα κατανοείς και τα σκέφτεσαι βλέποντας την ταινία. Μου εξηγεί ότι αν εμείς καθόμασταν σε αμαξίδιο και παίζαμε μαζί τους, δε θα μπορούσαμε ούτε ένα λεπτό. «Σκέφτεσαι πολλά πράγματα για την αναπηρία, πέρα από το άθλημα. Αν οι χώροι ήταν δομημένοι διαφορετικά, αν ήταν σαν ένα γήπεδο μπάσκετ, αν ήταν όλα σχεδιασμένα ώστε η κίνηση να διευκολυνόταν, πολλές από τις διαφορές που έχουμε με τους αναπήρους θα εξισώνονταν. Όχι όλες φυσικά, γιατί η αναπηρία είναι βίωμα».

Πολύ γρήγορα η συζήτηση ξεπέρασε το άθλημα και απέκτησε πολιτικό πρόσημο. «Σκέφτεσαι πέρα από το άθλημα, την πολιτική της αρχιτεκτονικής, την σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία. Αυτά τα αμαξίδια έχουν τεράστια τεχνολογία κι επειδή η σύνθεση της είναι ανελαστική, κοστίζει περισσότερο. Άρα ο άνθρωπος είναι εξαρτημένος από την τεχνολογία σε πολλαπλά επίπεδα. Καταλαβαίνεις τη σχέση που έχουμε με την τεχνολογία κι εδώ ξεκινούν οι κανόνες της αγοράς. Κάποιος έχει στα χέρια του την τεχνολογία της κατασκευής αυτοκινήτων για αναπήρους. Αυτός και άλλοι τρεις. Αμέσως καταλαβαίνεις ότι τα αυτοκίνητα αυτά θα είναι πιο ακριβά. Η εξάρτηση που έχουν αυτοί οι άνθρωποι από τα αυτοκίνητα τους κάνει και ταξικά διαφοροποιημένους».Η Πολιτεία εργαλειοποιεί το άθλημα για να δείξει κατά το δοκούν το θέαμα των αναπήρων. Είναι πολιτική επιλογή η μη ενίσχυση από την Πολιτεία του Ειδικού Αθλητισμού.

«Τι αίσθηση μου αφήνει; Δύσκολη ερώτηση. Είναι η αίσθηση ότι έχεις δημιουργήσει ένα οπτικό κείμενο και το έχεις αφήσει στη δημόσια σφαίρα κι ανακυκλώνεται. Είναι όμορφο να φέρνεις στο τραπέζι ένα θέμα. Όχι για να το φέρεις εσύ, όχι για να ικανοποιήσεις προσωπικές φιλοδοξίες, αλλά για το θέμα. Το ζήτημα είναι να προβληθεί και να προβληματίσει το θέμα. Όχι εσύ».

*Προβάλλεται στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου, Μίμης Φωτόπουλος Δημοτικός Κινηματογράφος Αμαρουσίου.

Συντελεστές ταινίας:

Έρευνα – Σκηνοθεσία, Γιώργος Βιτσαρόπουλος

Διεύθυνση Φωτογραφίας, Φραγκίσκος Πενίδης

Καλλιτεχνικός Σύμβουλος, Δημήτρης Αναγνώστου

Μοντάζ, Δημήτρης Αναγνώστου, Φραγκίσκος Πενίδης

Σχεδιασμός/μίξη ήχου, Αναστάσιος Κάτσαρης

Music Editor, Ιωάννης Πασχάλης

Εικονοληψία, Φραγκίσκος Πενίδης, Έκτωρ Σχηματαριώτης, Γιώργος Βιτσαρόπουλος

Ηχολήπτης, Κώστας Πίτσιος, Χρήστος Σακελλαρίου

Μουσική, Tuber, “Desert Overcrowded”, “The Fall of the Wall”, “Cause we didn’t find our way”, “Firebird”, “Sex and depression”, Les Skartoi, “The Night”, “Steps”

Παραγωγός, Γιώργος Βιτσαρόπουλος

Associate Producer, Λίνα Κολιού

Παραγωγή, FP Media House, Basketball Guru