«Νόμιμο φακελάκι»: Οι μεταρρυθμίσεις της ΝΔ και το μοτίβο απαξίωσης του κοινωνικού κράτους

του Θάνου Καμήλαλη

«Σήμερα, κάποιος που δίνει φακελάκι πάει γρηγορότερα ή όχι;. Δεν θα έπρεπε καθόλου να συμβαίνει. Το πολεμάω, το απεχθάνομαι, το μισώ. Δυστυχώς όμως συμβαίνει. Αντί να συμβαίνει παράνομα και εξωθεσμικά, θα συμβαίνει νόμιμα και θεσμικά. Άρα θα μειωθεί και το φακελάκι. Γιατί δεν θα έχει νόημα ο γιατρός να παίρνει τα χρήματα μαύρα με το φακελάκι και να κινδυνεύει να διαπομπευθεί και να έχει ποινικές κυρώσεις, θα μπορεί να πάρει νόμιμα το φακελάκι του. Αυτός που έχει αποφασίσει να πληρώσει τα λεφτά θα πληρώσει νόμιμα και θα τα βάλει στη φορολογική του δήλωση και ταυτόχρονο θα μειωθεί και η αναμονή των χειρουργείων και να μην πληρώνει τίποτα. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα».

Το μισεί, το απεχθάνεται, το νομιμοποιεί το φακελάκι ο Υπουργός Υγείας, μέσω των απογευματινών χειρουργείων επί πληρωμή, στο δημόσιο σύστημα Υγείας. Πρόκειται για τη νέα πολύ καλή ιδέα της κυβέρνησης για το ΕΣΥ, που λέει ότι «αφού έχω τεράστιες λίστες αναμονής για χειρουργείο, τι καλύτερο από το να πληρώνει ο κόσμος τον γιατρό για το χειρουργείο του». Ο τιμοκατάλογος θα ξεκινάει από μερικές εκατοντάδες ευρώ, μέχρι κάποιες χιλιάδες, ανάλογα την επέμβαση, με τον ασθενή να καλύπτει το 30% του κόστους (παραδείγματα εδώ). Το 70% καλύπτεται από τον ΕΟΠΠΥ. Παράλληλα, αφού οι εισφορές που πληρώνει κάθε φορολογούμενος δεν θα του προσφέρουν ούτε στο ελάχιστο δημόσια περίθαλψη, δημιουργείται πεδίο δόξης λαμπρό για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές. Για ακόμα μία φορά, μέρος του κόστους μετακυλίεται από το κράτος, στον πολίτη που ήδη πληρώνει για το ΕΣΥ.

Επιχειρήματα που υποτιμούν τη νοημοσύνη παρουσιάζονται ως κάτι φυσιολογικό,  την ώρα που τα στοιχειώδη, όπως οι προσλήψεις και η επιπλέον χρηματοδότηση, λοιδωρούνται. Μόνο για αγορά εξοπλισμών υπάρχουν άφθονα κονδύλια, αλλά άμα πεις ότι τα λεφτά βγαίνουν από το ίδιο ταμείο, είναι «λαικισμός». «Μα αφού υπάρχουν ήδη τα απογευματινά ιατρεία που κόσμος πληρώνει, πάθαμε τίποτα;» αναρωτιέται ο Άδωνις Γεωργιάδης. Κλασικό επιχείρημα διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Αφού ήδη πληρώνετε για κάτι δημόσιο, πειράζει να πληρώσετε κι άλλο; Τι φωνάζετε πάλι;

Λέει επίσης ο Άδωνις Γεωργιάδης ότι αν επιτρέψουμε τα χειρουργεία επι πληρωμή, αν νομιμοποιήσουμε το φακελάκι, τότε θα μειωθούν οι τεράστιες λίστες αναμονής μηνών για χειρουργείο. Το ερώτημα όμως είναι εύλογο. Το ίδιο προσωπικό δεν θα είναι στα νοσοκομεία; «Εάν καθιερωθούν τα απογευματινά χειρουργεία, θα γίνονται μόνο αυτά» τόνισε ο γενικός γραμματέας των Νοσοκομειακών Γιατρών, Πάνος Παπανικολάου, στο TPP. «Δεν θα γίνονται παρά ελάχιστα πρωινά, διότι το προσωπικό δεν επαρκεί». Αντίθετος, έστω και πιο μετριοπαθώς, εμφανίζεται και ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου. «Θερμή παρακληση να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα συνολικά, εξαρχής, με πλήρη λειτουργία των νοσοκομείων, από το Α έως το Ω [..] Είναι άλλο να υπάρχει λογικός χρόνος αναμονής και άλλο να υπάρχει απαγορευτικός χρόνος αναμονής. Άλλο να πιέζεται ένας άνθρωπος επειδή επιθυμεί να μην περιμένει τον λογικό χρονο και άλλο να πιέζεται επειδή ο χρόνος είναι απαγορευτικός».

Όλα αυτά συμβαίνουν στη χώρα που βρίσκεται τελευταία στην Ε.Ε., το 2022, στην πρόσβαση στην Υγεία, με τo 16,7% των πολιτών να δηλώνει ότι δεν έκανε κάποια εξέταση εξαιτίας συνθηκών φτώχειας, τεράστιων λιστών αναμονής η απουσίας δομής Υγείας κοντά στον τόπο κατοικίας τους. Για αυτούς που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας, το ποσοστό ανεβαίνει στο 28%. Στην κατηγορία των 65+, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 23,5%.

Παράλληλα, όπως προέκυψε από ανάλυση του Βασίλη Ζαχαρόπουλου, νομικού, απόφοιτου ΕΣΔΔΑ, επιστημονικού συνεργάτη και εκ των συντονιστών της Ομάδας Υγείας του Ινστιτούτου ΕΝΑ, στην Ελλάδα η κρατική χρηματοδότηση στην Υγεία «μειώνεται αργά αλλά σταθερά, ενώ διογκώνεται ανησυχητικά η ιδιωτική επιβάρυνση τωννοικοκυριών». Αυτό το παραδέχεται ο Υπουργός, που δήλωσε στην ΕΡΤ, με τον γνωστό του στόμφο, ότι «ξέρετε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες ιδιωτικές δαπάνες στην Ε.Ε. και που κάθε χρόνο οι δαπάνες αυξάνονται αντί να μειώνονται;». Πώς θα το λύσουμε αυτό; Μα φυσικά, με το να πληρώνει ο κόσμος παραπάνω και για το δημόσιο.

Σε κάθε επίπεδο του κοινωνικού κράτους υπάρχει ένα μοτίβο, που ακολουθούν πιστά οι εχθροί του. Δημιουργείς ένα πρόβλημα. Περνάει κάποιος χρόνος. Στο ενδιάμεσο αφήνεις το πρόβλημα να χειροτερέψει, την ώρα που δίνει κομμάτια π.χ. του δημοσίου νοσοκομείου σε ιδιώτες (βλ. σίτιση, φύλαξη, καθαριότητα). Μετά «αναγνωρίζεις» το πρόβλημα, παρουσιάζοντας μία ακόμα χειρότερη λύση. Αντι να ανταποκριθείς στις υποχρεώσεις σου, εκμεταλλεύεσαι μία παθογένεια και μεταφέρεις επιπλέον βάρη στον πολίτη, λέγοντάς του «βλέπεις την κατάσταση, δεν λειτουργεί, πρέπει κάτι να κάνουμε». Η αλήθεια είναι ότι αυτό το μοτίβο πιάνει. Πολλοί/ες σκέφτονται «έχω πάει σε εφημερία νοσοκομείου, έχω προσπαθήσει να μπω σε λίστα αναμονής, ας γίνει κάτι τουλάχιστον, να το δοκιμάσουμε».

Αλήθεια, τι απέγιναν εκείνα τα μεγάλα λόγια, την περίδο της πανδημίας, για τις χιλιάδες προσλήψεις και τις νέες κλίνες; Τώρα παρακολουθούμε εργαζόμενους να καταρρέουν, ηλικιωμένους να δωρίζουν ασθενοφόρα για να έχουν στην περιοχή τους και τεράστιες λίστες αναμονής.

Κάποιοι κοιτάμε τις εικόνες κατάρρευσης του ΕΣΥ εξοργισμένοι που δεν υπάρχει αξιοπρεπές επίπεδο περίθαλψης για όλους και το προσωπικό αγωνίζεται αβοήθητο καθημερινά. Κάποιοι άλλοι αντιμετωπίζουν αυτές τις εικόνες ως διαφήμιση.

Η υποχρηματοδότηση φέρνει ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές, οι ελλείψεις φέρνουν δυσαρέσκεια, η δυσαρέσκεια χειραγωγείται, από αυτούς που προκάλεσαν το πρόβλημα, προς «μεταρρυθμίσεις» που επιδεινώνουν την κατασταση, με υποσχέσεις που δεν εκπληρώνονται για την πλειοψηφία των πολιτών.

Τηρουμένων των αναλογιών και των ιδιαίτερων συνθηκών σε κάθε τομέα, το ίδιο μοτίβο ακολουθείται και π.χ. στα Πανεπιστήμια, όπου τα υπαρκτά προβλήματα της δημόσιας Παιδείας (κόστος προετοιμασίας για Πανελλήνιες, στέγαση, μεταπτυχιακά) οδηγούν, σιγά σιγά, στην περαιτέρω εμπορευματοποίηση. Τώρα με το τεράστιο χτύπημα που σχεδιάζεται, με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια εν μέσω 15ετούς υποχρηματοδότησης των δημοσίων. Κι εδώ τα επιχειρήματα είναι κυλιόμενα ή ακόμα και εντελώς αντιφατικά. Πριν 2-3 χρόνια ήταν ότι «μπαίνουν υπερβολικά πολλοί» στα δημόσια Πανεπιστήμια, τώρα είναι ότι «φεύγουν πολλοί» στο εξωτερικό. Η απαξίωση αυτή καταγράφηκε, σταδιακά και με τον Σιδηρόδρομο. Εκεί δόθηκε το καλό κομμάτι των μεταφορών σε ιδιώτη, η συντήρηση σε εργολάβους, έργα δεν γίνονταν και μυριζουν διαφθορά (βλ. Σύμβαση 717) και το δίκτυο ρήμαζε.

Όποιος αντιδρά σε όλα αυτά τα εντελώς λογικά και πετυχημένα, συκοφαντείται και παραδίδεται στον κοινωνικό αυτοματισμό. Οι γιατροί είναι αυτοί με τα φακελάκια, γενικώς και αορίστως, οι φοιτητές «ληστές» και «μειοψηφίες», οι συνδικαλιστές που προειδοποιούν είναι «αυτοί που ξεβολεύονται». Πριν λίγους μήνες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες (των χαμηλών εισοδημάτων) ήταν, συλλήβδην, φοροφυγάδες.

Όλα λοιπόν πηγαίνουν πάρα πολύ καλά. Το φακελάκι γίνεται «νόμιμο και θεσμικό» για να μπαλωθεί το δημόσιο σύστημα Υγείας, η Ελλάδα προχωράει, ο Άδωνις Γεωργιάδης είναι Υπουργός.