Ο αδερφός του Μανώλη Αφράτη στο TPP: Το «φονικό φορτηγό», η ταξική δίκη και η πίστη στη δικαίωση για όλους

Συνέντευξη στις Ηλιάνα Ζερβού & Νεκταρία Ψαράκη

Ξεκινώντας την εξιστόρηση του ο Στέλιος τονίζει ότι εκείνος και η οικογένειά του από την πρώτη στιγμή αποκάλεσαν το όχημα «φονικό φορτηγό».  «Ο αδερφός μου αυτό το φορτηγό δεν το οδηγούσε σε καθημερινή βάση. Εκείνη τη μέρα του το δώσανε, καθώς κάποιος άλλος το οδηγούσε που εκείνη τη μέρα είχε πάρει ρεπό και του το δώσανε φορτωμένο» εξηγεί. Σύμφωνα με τον Στέλιο, ο αδερφός του πήγε να πατήσει φρένο για να χαμηλώσει ταχύτητα στη στροφή, κι αυτό δεν έπιασε με αποτέλεσμα να αναποδογυρίσει.

Παρακολουθήστε τη συνέντευξη του Στέλιου Αφράτη:

1

«Αυτό το φορτηγό ήταν σάπιο από την αρχή»

Το φορτηγό δεν διέθετε ABS, δηλαδή σύστημα μπλοκαρίσματος τροχών, την ύπαρξη του οποίου επιτάσσει ο ευρωπαϊκός κανονισμός. Οι ζώνες ασφαλείας ήταν εκτός λειτουργίας. Τα ελαστικά ήταν ακατάλληλα, λυόμενα και σαπισμένα. Δεν έκλεινε καν η πόρτα του οδηγού, την έκλειναν με σύρματα. Το πεντάλ του γκαζιού έλειπε. Ο Στέλιος συμπληρώνει ότι «πίσω στο κάθισμα είχαν βάλει ένα μαδέρι για να συγκρατεί τη θέση οδήγησης».

Άξιο απορίας παραμένει το γεγονός ότι αυτό το φορτηγό περνούσε και εγκρινόταν από ΚΤΕΟ. Όπως περιγράφει ο Στέλιος «έκανα εγγράφως αίτημα στην εισαγγελία Ρεθύμνου να μεταφερθεί σε νομό του Ηρακλείου κι όχι του Ρεθύμνου λόγω εντοπιότητας και μου το απέρριψε. Μας πήγαν στο ίδιο ΚΤΕΟ που πέρναγε το όχημα» το ΚΤΕΟ δηλαδή που επέτρεπε τόσο καιρό την κυκλοφορία του.

Η Εισαγγελία Ρεθύμνης του απάντησε ότι δεν μπορεί να κυκλοφορεί φορτωμένο το συγκεκριμένο φορτηγό με συνοδεία αστυνομίας στους δρόμους της Κρήτης. «Αλλά όταν έβαζε εργαζόμενους επάνω μπορούσε να κυκλοφορεί» σχολίαζει έντονα.

Στο σημείο αυτό, ο Στέλιος δείχνει μία μία τις φωτογραφίες από το φορτηγό που αποδεικνύουν τα λεγόμενα του. «Είχαν βάλει το μαδέρι για κόντρα, για να ακουμπάει η πλάτη του οδηγού, το τιμόνι ήτανε λιωμένο, τα σίδερα ήταν έξω, νεροζούμια και ξεβίδωτες βίδες από τον ψυκτικό θάλαμο. Ανάμεσα τους μεσολαβούσε σκουριά» τονίζει φορτισμένος, δείχνοντας τις εικόνες στην κάμερα.

Χαρακτηριστικό είναι ότι σε ένα φορτηγό σε τέτοια κατάσταση, προσέθεταν και τεράστιο βάρος προϊόντων προς μεταφορά. «Όταν ακριβαίνουν τα πετρέλαια, με ένα δρομολόγιο ο μεταφορέας καλείται να γυρίσει όλη την Κρήτη. Ένας οδηγός να τους βγάλει όλη τη δουλειά» παραθέτει έναν ακόμα παράγοντα.

Σηκώνοντας τη φωτογραφία από το λιωμένο τιμόνι, ρωτάει φορτισμένος «πόσο κοστίζει ένα κάλυμμα;». Κατά την κρούση με ταχύτητα 60 χλμ/ώρα λοιπόν, έπεσε πάνω στον Μανώλη το διπλανό κάθισμα, βάρους 150 κιλών. «Ο αδερφός μου βγήκε ζωντανός. Έβγαλε το παμπρίζ, βγήκε, ξεκίνησαν να τον πάνε στο ιατρικό κέντρο και πέθανε μετά στο ασθενοφόρο, 6 χιλιόμετρα πριν φτάσει στο Ρέθυμνο» λέει, σημειώνοντας ότι και o γιατρός του είπε πως ο ίδιος ο Μανώλης στο ασθενοφόρο απάντησε δύο φορές «με πλάκωσε το φορτηγό».

«Δεν τον πλάκωσε το φορτηγό, τα καθίσματα τον πλάκωσαν» λέει ο Στέλιος και συνεχίζει σηκώνοντας την φωτογραφία με τα καμένα σωληνάκια των φρένων.

Στρέφοντας την κριτική του προς τον εμπειρογνώμονα της Τροχαίας που ήταν ο πρώτος που είδε τον τόπο του δυστυχήματος, ο Στέλιος σημειώνει πως «μας είπε ότι ο τροχός κρέμασε κατά την έξοδό του από το οδόστρωμα, δημιουργήθηκε εφελκυσμός και έκοψε το σωληνάκι των φρένων. Δηλαδή, είναι σαν να μας λέει ότι άμα πάθουμε λάστιχο και σηκώσουμε το γρύλο που πάλι είναι κρεμασμένος ο τροχός, θα κάνουμε ζημιά στα φρένα». Από την πραγματογνωμοσύνη αυτή μπήκε η υπόθεση στο αρχείο.

Μετά τα σαράντα του αδερφού του το όχημα πήγε για καταστροφή. «Έφυγε για παλιοσίδερα. Το καταστρέψανε το τεκμήριο του εγκλήματος» μας λέει. «Ο δικός μου εμπειρογνώμονας έστειλε την έκθεσή του, την πραγματογνωμοσύνη του, που λέει πλην σαφώς μέσα, πέρα από όλα τα προβλήματα, ότι αν δεν τον καβαλούσε αυτό το όχημα, ο αδερφός μου θα ζούσε» σημειώνει ακόμα. Στη συνέχεια ο εμπειρογνώμονας της Τροχαίας, ο οποίος στη δίκη ήταν και μάρτυρας υπεράσπισης της Γαλακτοκομικής, έδωσε μια κατάθεση. Εκεί ο εμπειρογνώμονας έριξε τις ευθύνες στον νεκρό, ότι δηλαδή έτρεχε, ότι χάζευε κτλ, ενώ αργότερα παραδέχτηκε και μέσα στο δικαστήριο ότι δεν έκανε αυτοψία.

Η υπόθεση, λοιπόν, ξαναβγήκε από το αρχείο όταν ανέλαβε νέος πραγματογνώμονας από την πλευρά Αφράτη, ο Παναγιώτης Μαριάς και προσκομίσθηκαν νέα στοιχεία.

Για παράδειγμα, από τη σακούλα που έφερε μαζί του στο στούντιο έβγαλε δύο λάστιχο, ένα καινούριο και εκείνο που βρέθηκε στο φονικό φορτηγό ώστε να τα δούμε με τα ίδια μας τα μάτια και να τα συγκρίνουμε, λέγοντας «για 25 ευρώ» – όσο κοστίζουν – «έχασε ο αδερφός μου τη ζωή του. Αυτό το φορτηγό ήταν σάπιο από την αρχή».

Όσον αφορά το καθεστώς κυκλοφορίας του οχήματος, ο Στέλιος ενημερώνει ακόμα πως στο δικαστήριο απέδειξαν πως είχε εισέλθει παράνομα στη χώρα και είχε παράνομα μετατραπεί σε ψυγείο μεταφοράς νωπών προϊόντων.

Μας δείχνει ακόμα και έγγραφό από το τελωνείο του Πειραιά που γράφει χαρακτηριστικά για το φορτηγό ότι «δεν πληροί τις προδιαγραφές», με τον Στέλιο να επισημαίνει ότι μετά το ίδιο όχημα «έβγαλε πινακίδες και άδεια κυκλοφορίας, ενώ οι ασφαλιστικές το ασφάλισαν».

«Σκεφτείτε ότι αυτό το φορτηγό έχασε τα φρένα του εκεί πάνω στο Δήμο Αμαρίου, αλλά αυτό το φορτηγό γύρναγε όλη την Κρήτη και έκανε διανομές. Σκεφτείτε αν γινόταν μέσα στο Ηράκλειο, μέσα στο Ρέθυμνο, μέσα στα Χανιά και έπεφτε σε μια στάση, σε ένα τουριστικό λεωφορείο, σε ένα σχολικό. Πόσα θύματα;» διερωτήθηκε ακόμα.

Κοινό μυστικό των εργαζομένων η κατάσταση των φορτηγών

Στις 19 Μαρτίου του 2020, λίγο πριν τον θάνατο του Μανώλη, στη Σούδα είχε «μπατάρει» άλλο φορτηγό της εταιρείας, όπου πήγε και έκανε μεταφόρτωση ο ίδιος. Ο Στέλιος μας λέει ότι τότε ρώτησε τον αδερφό του «πώς μπατάρει στην ευθεία το φορτηγό;» κι εκείνος του απάντησε «κοινό μυστικό έχουμε, άμα δεν σταματάει το όχημα να μην εμπλακούμε σε άλλο τροχαίο, να το βγάλουμε σε κανένα χωράφι ή να το βγάλουμε στην άκρη του δρόμου να γλύφουν οι τροχοί». Ουσιαστικά, η κατάσταση τον φορτηγών αποτελούσε κοινό μυστικό των εργαζομένων. Στη συνέχεια, ο οδηγός του συγκεκριμένου οχήματος πήρε την ευθύνη πάνω του στο δικαστήριο. Ο Στέλιος μας λέει ότι οι εργαζόμενοι «είχαν κάνει προσπάθειες να μιλήσουν στην εταιρεία, είχαν απειλήσει με όλα τα νομικά ένδικα μέσα, τα νόμιμα» αλλά δεν έβλεπαν καμία αλλαγή.

Μάλιστα, είχε προηγηθεί άλλο ατύχημα και στον ίδιο τον Μανώλη. Ο αδερφός του μας πληροφορεί ότι «στη συγκεκριμένη εταιρεία, οι εργαζόμενοι “τα έκαναν όλα και συμφέρανε”, καθώς μετά από οδηγούς τους έβαζαν και στην αποθήκη. Εκεί το 2019 μία φορά έσπασε η σκάλα στο τυροκομείο, έπεσε κάτω, τσάκισε τη μέση του και τον κατηγορούσαν ότι εκείνος έφταιγε που δεν τον κράτησε η σκάλα». Το τελευταίο βράδυ, πριν τον θάνατο του ο Μανώλης έπαιρνε τηλέφωνα προσπαθώντας να βρει άλλη δουλειά.

Ο Μανώλης υπήρξε το πρώτο μεγάλο θύμα αυτών των συνθηκών. Μάλιστα, ο αδερφός του καταγγέλλει ότι η Επιθεώρηση Εργασίας προσπάθησε να εμποδίσει την καταγραφή του θανατηφόρου δυστυχήματος ως εργατικό. Ο Μανώλης ήταν οδηγός βαρέων οχημάτων, δηλωμένος στο πινάκιο της Επιθεώρησης Εργασίας και όπως μας λέει ο Στέλιος «μίλησα με την προϊσταμένη στα Χανιά – γιατί είναι υποστελεχωμένη η επιθεώρηση στο Ρέθυμνο – και δεν πήγε να κάνει καν ούτε αυτοψία». Στο έγγραφο που μας δείχνει διαβάζουμε ότι «χαρακτηρίζεται ως τροχαίο και κατά συνέπεια η διερεύνηση των αιτιών του εκφεύγει της δικής μας αρμοδιότητας».

Στην ερώτηση μας για τον λόγο που όλες αυτές οι υπηρεσίες μοιάζουν να μην έκαναν σωστά τη δουλειά τους, ο Στέλιος απαντάει με νόημα «Ε όταν έχεις κουμπαριές με ανθρώπους της κυβέρνησης…». «Όταν βλέπεις χρήμα, το κεφάλαιο από τη μια και οι συντεκνιές από την άλλη, έχουν ένα σκοπό» προσθέτει.

Ακόμα και μετά τον θάνατο του Μανώλη Αφράτη, τα φορτηγά παραμένουν στην ίδια κατάσταση, «με σαράβαλα κυκλοφορεί» μας λέει ο αδερφός του θύματος. Τονίζει ακόμα ότι δεν πήγε να του κάνει κανείς έλεγχο, αφού κάποιος αρμόδιος εισαγγελέας δεν “μάντρωσε” τον εμπειρογνώμονα της τροχαίας που βγαίνει και λέει αυτά. Σκεφτεται» λέει για τον επιχειρηματία «εγώ έχω κουμπαριές, έχω το χρήμα».

«Ο αδερφός μου λιώνει στο χώμα κι εμείς λιώνουμε στις δικαστικές αίθουσες»

Ένοχο για ανθρωποκτονία από αμέλεια, έκρινε στις 4 Ιουλίου 2023, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ρεθύμνου τον ιδιοκτήτη της εταιρείας στην οποία εργαζόταν ο Μανώλης Αφράτης. Το δικαστήριο επέβαλε στον κατηγορούμενο την ποινή της φυλάκισης 2 ετών με τριετή αναστολή. Την δικαστική μάχη που προηγήθηκε και έπεται περιγράφει στο TPP ο Στέλιος.

«Καταρχήν ήταν μια ταξική δίκη» τονίζει υπενθυμίζοντας ότι ο αδερφός του ήταν ένας άνθρωπος με ταξική συνείδηση που συνδικαλίζοταν. Από την άλλη, ήταν ο επιχειρηματίας και «τοπικός άρχοντας» που έκανε ξεδιάντροπα φιλανθρωπίες στην εκκλησία στο όνομα του Μανώλη, λίγο μετά τον θάνατο του. Το κιτρινισμένο απόκομμα της εφημερίδας που φέρνει στο στούντιο ο Στέλιος, γράφει «η Ιερά Μητρόπολη Λάμπης και Σφακίων ευχαριστεί θερμά την εταιρεία Γαλακτοκομική Αμαρίου για την προσφορά της σε γαλακτοκομικά προϊόντα για τις 2 επισιτιστικές δομές που διατηρεί εις ανάπαυσιν της ψυχής του μακαριστού Εμμανουήλ Αφράτη». Ένας εργάτης από τη μία που παλεύει για την δικαίωση του αδερφού του, κι ένας παμπλουτος «ευεργέτης» από την άλλη, με ισχυρές γνωριμίες.

«Η δίκη κράτησε έναν μήνα. Διακοπτόταν κάθε εβδομάδα για να μας εξοντώσουν οικονομικά και ψυχολογικά» δηλώνει, επισημαίνοντας ότι η δίκη πήρε τέσσερις αναβολές, καθώς είχε ξεκινήσει από 1η Ιουνίου. «Ακόμα και την απόφαση χρονοτριβούσαν όσο δεν πάει για να σηκωθεί να φύγει ο αλληλέγγυος κόσμος, και να φέρουν την απόφαση στα μέτρα τους» συμπληρώνει.

Ο εμπειρογνώμονας της Τροχαίας που είχε συντάξει την πρώτη πραγματογνωμοσύνη όταν ρωτήθηκε στο πρωτόδικο δικαστήριο από την δικηγόρο του Στέλιου αν έκανε αυτοψία, τελικά παραδέχτηκε ότι δεν είχε κάνει, χωρίς καμία κύρωση από το δικαστήριο. «Επί ένα μήνα κορόιδευε το δικαστήριο, το οποίο αντί να πράξει αυτεπάγγελτα όπως λέει ο νόμος, και να γίνει δίωξη του, δεν έκανε τίποτα» τονίζει ο Στέλιος.

Η πλευρά Αφράτη είχε αιτηθεί την αναβάθμιση της κατηγορίας από πλημμέλημα σε κακούργημα για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, κάτι που το δικαστήριο απέρριψε. Όσον αφορά τον δικαστή, ο Στέλιος καταγγέλλει πλήρη ασέβεια. «Δεν σεβόταν τη μνήμη του αδελφού μου, δεν σεβόταν εμάς, δε σεβόταν τίποτα. Μάσαγε τσίχλα» μας λέει. Στη συνέχεια φέρνει, όμως, ένα άλλο παράδειγμα, λέγοντας ότι «δεν είναι όλα τα δάχτυλα του χεριού ίδια».

Έτυχε ο εισαγγελέας που ήταν στη δίκη να είναι ο ίδιος που έβγαλε την υπόθεση από το αρχείο. Μάλιστα, ο Στέλιος μαρτυρά ότι οι αντίδικοι τον κατηγορούσαν που έβγαλε την υπόθεση από το αρχείο, με εκείνον να τους απαντά ότι «η υπόθεση δεν είναι για το αρχείο». Μιλώντας με θαυμασμό για τον άνθρωπο αυτό, ο Στέλιος τονίζει «έκρινε ότι είναι για τις δικαστικές αίθουσες, όχι για να την καταχωνιάσει στο αρχείο». Στην αγόρευση του ο Εισαγγελέας είπε «ο εμπειρογνώμονας της Τροχαίας μας ήρθε με μια ελλιπή έκθεση, ενώ οι άλλοι δύο της οικογένειας με μια πλήρης. Ο πήγε να πάρει ένα μεροκάματο και τον έβαλαν σε ένα φέρετρο που και οι τέσσερις ρόδες ήταν σάπιες».

Ο ιδιοκτήτης ρωτήθηκε, επίσης, στο δικαστήριο αν έβλεπε τα φορτηγά και αν ήξερε την κατάσταση τους, με εκείνον να λέει πως «ναι, τα έβλεπα». «Τον δίκασαν για τα μάτια του κόσμου» μας λέει ο Στέλιος, κρίνοντας την απόφαση ως υπερβολικά ευνοϊκή. Για τα δύο χρόνια με 3ετή αναστολή, η πλευρά του κατηγορούμενου άσκησε έφεση η οποία αναμενόταν να εκδικαστεί 18 του Μάρτη 2025, αλλά πήρε αναβολή. «Μάλλον δεν καλύπτεται έστω από δύο χρόνια» σχολιάζει ακόμα, προσθέτοντας ότι «στα πέντε χρόνια που έχουν περάσει ο αδερφός μου έχει λιώσει, αλλά δεν του αρέσουν τα δύο χρόνια».

Έξω από τα δικαστήρια βρισκόταν αλληλέγγυος κόσμος, σωματεία και πολιτικές οργανώσεις για να στηρίξουν τον δικαστικό αγώνα για την εργοδοτική δολοφονία του Μανώλη Αφράτη, αλλά και δυνάμεις καταστολής. «Μόλις βγήκε η απόφαση μπήκανε τα ΟΠΚΕ μπροστά, κάναν αλυσίδα. “Αυτό ήταν. Άμα σας αρέσει τελείωσε”» καταγγέλλει την προκλητικότητα της αστυνομίας στο δικαστήριο.

«Η δικαίωση για τον αδερφό μου είναι δικαίωση για όλους τους εργαζόμενους»

Το Εφετείο έχει μεταφερθεί τις 11 Νοεμβρίου στα δικαστήρια Χανίων και αναμένεται και η απόφαση από την αστική δίκη, καθώς το αστικό έγινε 15 Νοέμβρη. «Ακόμα αναμένουμε» λέει ο Στέλιος. «Για να καταλάβετε την εξάντληση» μας λέει «15 Νοέμβρη ήταν το αστικό και στις 19 είχαν βάλει την Έφεση, σε τρεις μέρες δύο δικαστήρια. Εγώ ζητάω την αλληλεγγύη από όλο τον κόσμο. Η δικαίωση για τον αδερφό μου δεν είναι μόνο για τον αδελφό μου. Είναι δικαίωση για όλους τους εργαζόμενους. Γιατί στη θέση του Μανώλη μπορεί να ήταν οποιοσδήποτε που μας ακούει».

Απευθυνόμενος στους αναγνώστες και τους θεατές της εκπομπής, υπογραμμίζει «και σεις τα ίδια περνάτε στις σύγχρονες εργοδοτικές γαλέρες, τα σύγχρονα κάτεργα που μας βάζουνε και μας παραμυθιάζουν ότι θα γίνει και αύξηση μισθών και θα είμαστε καλυμμένοι και όλα αυτά τα τυράκια που προσπαθούν να μας πετάξουν».

Όταν τον ρωτάμε αν αξίζει όλος αυτός ο δικαστικός γολγοθάς, ο Στέλιος απαντάει με μία συγκλονική περιγραφή. «Πήγαινα και έβγαζα φωτοτυπίες σ’ ένα φωτοτυπικό μέσα και στο Ρέθυμνο συγκεκριμένο και γυρνάει η κοπέλα που δούλευε και μου λέει ότι εξαιτίας της ιστορίας μου και του αδερφού μου, ο άντρας της που δουλεύει σε μια φαρμακευτική, όπου είχε επίσης σάπια φορτηγά, τελικά η φαρμακευτική άλλαξε όλα τα φορτηγά της για να μην σκοτωθεί κανένας. Έστω και αυτό είναι κάτι» αναφέρει συγκινημένος και ρωτάει «η σιωπή τι αποτέλεσμα θα είχε;»

Η εταιρεία που δούλευε ο Μανώλης, αντιπαραθέτει ο Στέλιος «ούτε ένα συγγνώμη στη μάνα μου δεν είπε. Ήρθανε, πέταξαν ένα στεφάνι στην κηδεία». Εκεί, μάλιστα, την ώρα της κηδείας στελέχη της του είπαν «το καλύτερο φορτηγό, σέρβις είχε κάνει». «Δηλαδή τα χειρότερα ποια είναι;» διερωτάται.

Τα εργατικά δυστυχήματα γίνονται συνέχεια και ο Στέλιος παλεύει στην μνήμη του αδερφού του, αλλά και για κάθε εργαζόμενο που ζει και κινδυνεύει στους σύγχρονους ανασφαλείς χώρους εργασίας. «Αυτό θα αφήσει παρακαταθήκη και για τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Δηλαδή θα πέσει μια καθαρίστρια να σπάσει το κεφάλι της και θα γυρνάνε τα λένε “εσύ φταις που δεν φόραγε τα κατάλληλα παπούτσια”. Όχι, ότι εμείς έπρεπε να τα παρέχουμε» τονίζει και μιλά για την σκληρότητα του κράτους απέναντι στους φορολογούμενους εργαζομένους, από το εργατικό «μεσαίωνα» μέχρι τις άθλιες συνθήκες των δημόσιων νοσοκομείων.

Ο Στέλιος δεν έχασε μόνο τον αδερφό του από το σύστημα που προτάσει πάντα τα κέρδη έναντι των ανθρώπινων ζωών. «Εγώ έχω χάσει δύο ανθρώπους. Ένας, ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου, που στα 52 πέθανε από αμίαντο κι απλώς δεν περίμενα στα 37 να χαθεί κι ο αδερφός μου πήγε να πάρει ένα μεροκάματο» συγκλονίζει. Έχασε δύο ανθρώπους και παλεύει για να μην σκοτωθεί κανένας άλλος, με πολύ προσωπικό κόστος, κι εμείς δεσμευτήκαμε να σταθούμε μαζί του.