Ο Χειμώνας του IMF στα Μέσα
Ο Χειμώνας του IMF στα Μέσα
(αρχικά δημοσιευμένο στην Athens Voice)
Του Βασίλη Κουφόπουλου
Του Βασίλη Κουφόπουλου
Ένα εφιαλτικό τοπίο με λουκέτα απολύσεις, ανεργία και βίαιη υποχώρηση των μισθών εκτιμάται πως θα διαμορφωθεί το επόμενο διάστημα. Όσο η κρίση θα προχωρά τόσο , αξίες και σταθερές με τις οποίες διαμορφώθηκε το σύστημα των Μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα, θα υποχωρούν, θα μεταλλάσσονται ή και θα καταρρέουν. Στη θέση του θα γεννήθει κάτι καινούριο με νέους παίχτες και κάποιους από τους παλιούς που θα αποφασίσουν να στηρίξουν τα Μέσα τους κάτα τη διάρκεια του Χειμώνα του IMF.
Το «τσουνάμι» έχει ήδη κτυπήσει τα Μέσα, αλλά δεν είναι παρά το πρώτο κύμα . Η πρώτη προειδοποίηση προς τους εκδότες ήταν το λουκέτο του «Ελεύθερου Τύπου» από την οικογένεια Αγγελοπούλου και ακολούθησε το κλείσιμο της «Απογευματινής»-με τους απλήρωτους εργαζόμενους- από τον Κώστα Σαραντόπουλου και η αναστολή έκδοσης του ημερήσιου Βήματος» από το Σταύρο Ψυχάρη. Το σκηνικό συμμπληρώνουν οι απολύσεις σε μεγάλους τηλεοπτικούς σταθμούς, η ξεχωριστική κατάσταση στο Alter , οι περικοπές των μισθών, οι ατομικές συμβάσεις, η απόλυση και η επαναπρόσληψη με δελτίο παροχής υπηρεσιών.
Η επίσημη δικαιολογία είναι η μείωση της διαφημιστικής δαπάνης που συνοδεύει την ύφεση και μειώνει δραματικά τα έσοδα των επιχειρήσεων ΜΜΕ. Ακόμη, στα άρθρα των δημοσιογράφων μπορεί κανείς να διαβάσει και για τον υψηλό δανεισμό των Μέσων , ή ακόμη και επισημάνσεις για το υψηλό κόστος των χαμιλόμισθων στα media. Όλοι ,όμως, αποφεύγουν όπως «ο διάολος το λιβάνι» να αναφερθούν στη δομική σχέση των Μέσων με το κράτος. Διότι, αν είναι κάτι που καταρρέει στην Ελλάδα είναι η κρατικοδίαιτη ανάπτυξη , το σύστημα των επιχειρηματιών , πολιτικών και δημοσιογράφων που συγκρότησαν αυτό που το 1993 , περιέγραψε, με απόλυτη επιτυχία, ως διαπλοκή, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης . Από μία μικρή «βιοτεχνία» με πολιτικούς στόχους οι εκδότες ,μετά το 1989 με το νόμο για τη «μή κρατική τηλεόραση και μετά το 1995 , με το νόμο Βενιζέλου , πολλαπλασίασαν την πολιτική τους ισχύ και απέκτησαν και οικονομική. Δεν έγιναν ποτέ βιομηχανία, αν και είχαν την ευκαιρία τους. Επί κυβερνήσεως Σημίτη εισήλθαν στο χρηματιστήριο συγκέντρωσαν περισσότερα από 600 εκατ, ευρώ, τα οποία στην πορεία χάθηκαν χωρίς κανείς να δώσει λογαριασμό! Ο νόμος Ρουσόπουλου στο τέλος της περιόδου ολοκλήρωσε την πορεία , αφού έδωσε τη δυνατότητα να επεκταθούν τόσο πολύ τα συγκροτήματα , πέρα από τις αντοχές των επιχειρηματιών. Οπότε παρέμεινε και η βασική σχέση: Ζημιογόνα Μέσα, εξαρτημένα από την εκάστοτε κυβέρνηση, με δάνεια, άδειες κλπ από τη μία και από την άλλη , «ευτυχισμένοι μαζί», πολιτικοί, επιχειρηματίες και στελέχη που ζούσαν «με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου». Στη συνενοχή αυτή συμμετείχαν έως και συνδικαλιστές, που απολάμβαναν προνομιακή σχέση με το δημόσιο και την εκάστοτε κυβέρνηση, ενώ όποιος απέξω παρατηρούσε τη σπατάλη, «τιμωρούνταν» με κάθε είδους αποκλεισμό. Κανείς δεν ήθελε να χαλάσει το πάρτυ...
Στον πυρήνα της κρίσης είναι για τους παλαιούς των ημερών είναι το γεγονός πως τα Μέσα πλέον έχασαν την αξία τους. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πολιορκητικός κριός για να πάρουν δουλειές από το δημόσιο, διότι αυτές είναι σε μετεξέλιξη. Γι’ αυτό και σταδιακά αφήνουν τα περισσότερα από τα Μέσα τους να πεθάνουν, αναζητώντας νέα πεδία επενδύσεων στην ελληνική οικονομία. Και οι επιπτώσεις από αυτή την πολιτική απόφαση είναι σημαντικές. Στο χώρο θα παραμείνουν ως έχουν μια παλαιότερη σχέση με τον Τύπο , ενώ ο «ξαφνικός θάνατος» μεγάλων εφημερίδων το επόμενο διάστημα δεν θα προκαλεί καμία έκπληξη, ούτε στους δημοσιογράφους, ούτε όμως και στο κοινό που σε γενικές γραμμές απεχθάνεται όλο και περισσότερο τους αστέρες της πληροφόρησης. Οι τελευταίοι , υπηρετώντας πολλούς αφεντάδες, ελπίζουν πως θα τη βολέψουν όμως αφού θα εκλείψουν τα συμφέροντα των ιδιοκτητών , αναπόφευκτα και εκείνοι δεν θα έχουν τον (ακριβοπληρωμένο) τους ρόλο στα Μέσα.
Το επόμενο διάστημα όσο θα μπαίνουμε στο Χειμώνα του Ταμείου, ελάχιστες από τις εφημερίδες θα επιβιώσουν, ενώ και η διέξοδος στα ηλεκτρονικά media δεν θα είναι για όλους. Στην τηλεόραση, με τις τεράστιες ζημιές οι συγχωνεύσεις είναι αναπόφευκτες ενώ στο ραδιόφωνο υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια επιβίωσης υπό την προυπόθεση της επιβίωσης . Σημαντικό περιθώριο υπάρχει για την ΕΡΤ, αν αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της και διοχετεύσει , με κανόνες το ανταποδοτικό τέλος στην αγορά, μπορεί να λειτουργήσει , ίσως για πρώτη φορά ως μηχανισμός παραγωγής τηλεοπτικού προγράμματος, και ως αντίπαλο δέος στην ιδιωτική ραδιοτηλεόρασης.
Ένα εφιαλτικό τοπίο με λουκέτα απολύσεις, ανεργία και βίαιη υποχώρηση των μισθών εκτιμάται πως θα διαμορφωθεί το επόμενο διάστημα. Όσο η κρίση θα προχωρά τόσο , αξίες και σταθερές με τις οποίες διαμορφώθηκε το σύστημα των Μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα, θα υποχωρούν, θα μεταλλάσσονται ή και θα καταρρέουν. Στη θέση του θα γεννήθει κάτι καινούριο με νέους παίχτες και κάποιους από τους παλιούς που θα αποφασίσουν να στηρίξουν τα Μέσα τους κάτα τη διάρκεια του Χειμώνα του IMF.
Το «τσουνάμι» έχει ήδη κτυπήσει τα Μέσα, αλλά δεν είναι παρά το πρώτο κύμα . Η πρώτη προειδοποίηση προς τους εκδότες ήταν το λουκέτο του «Ελεύθερου Τύπου» από την οικογένεια Αγγελοπούλου και ακολούθησε το κλείσιμο της «Απογευματινής»-με τους απλήρωτους εργαζόμενους- από τον Κώστα Σαραντόπουλου και η αναστολή έκδοσης του ημερήσιου Βήματος» από το Σταύρο Ψυχάρη. Το σκηνικό συμμπληρώνουν οι απολύσεις σε μεγάλους τηλεοπτικούς σταθμούς, η ξεχωριστική κατάσταση στο Alter , οι περικοπές των μισθών, οι ατομικές συμβάσεις, η απόλυση και η επαναπρόσληψη με δελτίο παροχής υπηρεσιών.
Η επίσημη δικαιολογία είναι η μείωση της διαφημιστικής δαπάνης που συνοδεύει την ύφεση και μειώνει δραματικά τα έσοδα των επιχειρήσεων ΜΜΕ. Ακόμη, στα άρθρα των δημοσιογράφων μπορεί κανείς να διαβάσει και για τον υψηλό δανεισμό των Μέσων , ή ακόμη και επισημάνσεις για το υψηλό κόστος των χαμιλόμισθων στα media. Όλοι ,όμως, αποφεύγουν όπως «ο διάολος το λιβάνι» να αναφερθούν στη δομική σχέση των Μέσων με το κράτος. Διότι, αν είναι κάτι που καταρρέει στην Ελλάδα είναι η κρατικοδίαιτη ανάπτυξη , το σύστημα των επιχειρηματιών , πολιτικών και δημοσιογράφων που συγκρότησαν αυτό που το 1993 , περιέγραψε, με απόλυτη επιτυχία, ως διαπλοκή, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης . Από μία μικρή «βιοτεχνία» με πολιτικούς στόχους οι εκδότες ,μετά το 1989 με το νόμο για τη «μή κρατική τηλεόραση και μετά το 1995 , με το νόμο Βενιζέλου , πολλαπλασίασαν την πολιτική τους ισχύ και απέκτησαν και οικονομική. Δεν έγιναν ποτέ βιομηχανία, αν και είχαν την ευκαιρία τους. Επί κυβερνήσεως Σημίτη εισήλθαν στο χρηματιστήριο συγκέντρωσαν περισσότερα από 600 εκατ, ευρώ, τα οποία στην πορεία χάθηκαν χωρίς κανείς να δώσει λογαριασμό! Ο νόμος Ρουσόπουλου στο τέλος της περιόδου ολοκλήρωσε την πορεία , αφού έδωσε τη δυνατότητα να επεκταθούν τόσο πολύ τα συγκροτήματα , πέρα από τις αντοχές των επιχειρηματιών. Οπότε παρέμεινε και η βασική σχέση: Ζημιογόνα Μέσα, εξαρτημένα από την εκάστοτε κυβέρνηση, με δάνεια, άδειες κλπ από τη μία και από την άλλη , «ευτυχισμένοι μαζί», πολιτικοί, επιχειρηματίες και στελέχη που ζούσαν «με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου». Στη συνενοχή αυτή συμμετείχαν έως και συνδικαλιστές, που απολάμβαναν προνομιακή σχέση με το δημόσιο και την εκάστοτε κυβέρνηση, ενώ όποιος απέξω παρατηρούσε τη σπατάλη, «τιμωρούνταν» με κάθε είδους αποκλεισμό. Κανείς δεν ήθελε να χαλάσει το πάρτυ...
Στον πυρήνα της κρίσης είναι για τους παλαιούς των ημερών είναι το γεγονός πως τα Μέσα πλέον έχασαν την αξία τους. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πολιορκητικός κριός για να πάρουν δουλειές από το δημόσιο, διότι αυτές είναι σε μετεξέλιξη. Γι’ αυτό και σταδιακά αφήνουν τα περισσότερα από τα Μέσα τους να πεθάνουν, αναζητώντας νέα πεδία επενδύσεων στην ελληνική οικονομία. Και οι επιπτώσεις από αυτή την πολιτική απόφαση είναι σημαντικές. Στο χώρο θα παραμείνουν ως έχουν μια παλαιότερη σχέση με τον Τύπο , ενώ ο «ξαφνικός θάνατος» μεγάλων εφημερίδων το επόμενο διάστημα δεν θα προκαλεί καμία έκπληξη, ούτε στους δημοσιογράφους, ούτε όμως και στο κοινό που σε γενικές γραμμές απεχθάνεται όλο και περισσότερο τους αστέρες της πληροφόρησης. Οι τελευταίοι , υπηρετώντας πολλούς αφεντάδες, ελπίζουν πως θα τη βολέψουν όμως αφού θα εκλείψουν τα συμφέροντα των ιδιοκτητών , αναπόφευκτα και εκείνοι δεν θα έχουν τον (ακριβοπληρωμένο) τους ρόλο στα Μέσα.
Το επόμενο διάστημα όσο θα μπαίνουμε στο Χειμώνα του Ταμείου, ελάχιστες από τις εφημερίδες θα επιβιώσουν, ενώ και η διέξοδος στα ηλεκτρονικά media δεν θα είναι για όλους. Στην τηλεόραση, με τις τεράστιες ζημιές οι συγχωνεύσεις είναι αναπόφευκτες ενώ στο ραδιόφωνο υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια επιβίωσης υπό την προυπόθεση της επιβίωσης . Σημαντικό περιθώριο υπάρχει για την ΕΡΤ, αν αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της και διοχετεύσει , με κανόνες το ανταποδοτικό τέλος στην αγορά, μπορεί να λειτουργήσει , ίσως για πρώτη φορά ως μηχανισμός παραγωγής τηλεοπτικού προγράμματος, και ως αντίπαλο δέος στην ιδιωτική ραδιοτηλεόρασης.