Ο Ίαν ΜακΚέλλεν επί σκηνης, με τον Τόλκιν, το Σαίξπηρ, Άλλους και ΕΣΕΝΑ!

της Λαμπρινής Θωμά

Τα εισιτήρια στο Θέατρο Χάρολντ Πίντερ, ξεκινούσαν απο εννιά λίρες, δέκα και κάτι ευρώ, λόγω του σωτήριου για τους τουρίστες μπρέξιτ. Εννιά λίρες, για ορθίους. Τα έσοδα, και σε αυτή την παράσταση που είχα την τύχη να παρακολουθήσω, όρθια στην αρχή, σε κάποια άδεια θέση μετά, όπως και σε μια σειρά ογδόντα παραστάσεων για τα ογδόντα χρόνια του, σε θέατρα όλης της Μ. Βρετανίας, πηγαίνουν στη διάσωση και συντήρηση θεάτρων ή σε συλλόγους για τους οποίους αποφασίζουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στα θέατρα. Ο σερ Ίαν δεν έχει οικονομική ανάγκη. Χάρη στο σινεμά. Όμως, η αγάπη του κι η αγωνία του, στα ογδόντα του χρόνια, παραμένει το θέατρο. Και σ’ αυτό το one man show είναι αποφασισμένος να σε κάνει να καταλάβεις γιατί.

Ήταν έτσι γραμμένος ο τίτλος του έργου, στα αγγλικά βέβαια, Ian McKellen on Stage With Tolkien, Shakespeare, Others and YOU. Αυτό το κεφαλαίο You ήταν η πρόσκληση κι πρόκληση για το πιο συναρπαστικό κομμάτι μιας παράστασης από αυτές που δεν ξεχνάς ποτέ στη ζωή σου, στηριγμένης στη ζωή του ίδιου του ηθοποιού και σε όσους θεατράνθρωπους και συγγραφείς τον ανέθρεψαν ή διαμόρφωσαν την εικόνα του για όλους εμας.

Το πρώτο μέρος μιας παράστασης διόμισυ καθαρων ωρών, κύλησε με αυτό το “Εσεις κι εγώ” κυρίαρχο. Το σπαθί του Γκάνταλφ έκανε την εντυπωσιακή του εμφάνιση στο πρώτο δεκάλεπτο κιόλας, αφορμή για να προσκληθεί στη σκηνή μια νεαρή θαυμάστρια του μάγου και να βγουν μαζί, αυτή, αυτός και το σπαθί, αναμνηστική φωτογραφία. Και, ο αξέχαστος διάλογος με το κοινό, ο αυτοσαρκασμός και το πρώτο γερό γέλιο:

-Πόσοι από σας είναι από τη Νέα Ζηλανδία; (δύο φωνές)

-Πόσοι από σας έχουν πάει στη Νέα Ζηλανδία; (περισσότερες φωνές)

-(Με ύφος) Πόσοι από σας έχουν γίνει γραμματόσημο στη Νέα Ζηλανδία; (σιωπή και, μετά, τρανταχτά γέλια)

Δεν περιφρόνησε, σε αυτό το ταξίδι στη ζωή του, το σινεμά και τους δρόμους που άνοιξε για εκείνον αυτή η Νέα Ζηλανδία. Με αυτό ξεκίνησε την παράσταση, άλλωστε. Ανέκδοτα και ιστορίες, αποκάλυψη της μικρής του σχέσης με τον Τόλκιν πριν γίνει ο αξέχαστος κινηματογραφικός Μάγος, η προσωπική του πορεία που τον έφερε στην σκηνή ως “αποφασισμένο ερασιτέχνη” για να τον οδηγήσει, μέσω Καίμπριτζ και ταινιών, στη διεθνή φήμη, όλα βρήκαν θέση στην παράσταση, στην αρχή της. Που έδρασε σαν μια μεγάλη χρονικά εισαγωγή στα άχρονα μεγάλα – το Σαίξπηρ, το Θέατρο.

Πως είναι να τρως smarties παρέα με τον σκηνοθέτη του “Αρχοντα των Δακτυλιδιών”, για να τον πείσεις να μείνει πιστός στο κείμενο; να ανεβαίνεις τους γκρεμούς της Νέας Ζηλανδίας για να συναντήσεις τον Εντμουντ Χίλαρι, τον άνθρωπο που κατέκτησε το Έβερεστ; τι σημαίνει να είσαι ανοικτά ομοφυλόφιλος στην Αγγλία του ’60 και του ’70; πως από ένα τρίχρονο παιδί που μαγεύεται από έναν ηθοποιό που παίζει τον κροκόδειλο καταλήγεις στην παγκόσμια αναγνώριση; όλα χώρεσαν στο έργο. Η προσωπική του ζωή και καριέρα, 80 χρόνια δημιουργίας και παρρησίας, η φιλία του με τον σερ Πάτρικ Στιούαρτ, οι συναντήσεις του με τον σερ Λώρενς Ολίβιε και τον πιο αγαπημένο του ηθοποιό, σερ Τζων Γκίλγκουντ – και αγαπημένο μου, τόσο συγκινήθηκα όταν άκουσα πως είναι “ο προσωπικός του ήρωας”… τα γέλια και η συγκίνηση του κοινού και το πάθος του γέμιζαν το τεράστιο θέατρο και κάλυπταν τα πάντα, σκέπαζαν όλους μας, ενωμένα. Θέατρο.

Στη σοφά χτισμένη παράσταση, λεπτό το λεπτό, η προσωπικότητα και η πορεία του ταυτίζονται. Είναι ένας άνθρωπος της σκηνής. Ωσπου να γίνει θαυμαστής και υπηρέτης. Του Βάρδου, του Σαίξπηρ. Και να παρασύρει όλο το κοινό μαζί του.

Η δεύτερη λέξη που μπορεί να μην έφτασε στον τίτλο, αλλά την τόνισε, μιλώντας για το θέατρο και το Βάρδο, στο δεύτερο κομμάτι της παράστασης, ήταν η λέξη “Τώρα”, Now. Η πρώτη λέξη στο “Ονειρο Θερινής Νυκτός”, A Midsummer Night’s Dream, όπως ανέφερε, για να σταματήσει το συγκλονιστικό του ταξίδι σε όλα τα έργα του Σαίξπηρ, ώστε να μας θυμίσει τι είναι το Θέατρο. Είναι Τώρα, και είναι η σχέση του με Εσένα, το κοινό, Τώρα.

Το δεύτερο μέρος στηρίζεται σε μια πρόκληση: το κοινό καλείται να κατονομάσει και τα 37 έργα του Σαίξπηρ, για να απολαύσει τον Ιαν ΜακΚελλεν σε μονολόγους, απαγγελίες, ανέκδοτα από τις τόσες σαιξπηρικές του παραστάσεις και απορίες: εκείνο το μπαλκόνι που βρέθηκε στο Ρωμαίο και την Ιουλιέτα; όχι στο Σαίξπηρ πάντως!

Δυόμισυ ώρες αξέχαστες. Μια παράσταση προσφορά σε κάθε επίπεδο, ένας αληθινός ηθοποιός – πόσο του ταιριάζει περισσότερο η ελληνική λέξη -, η μαγική τέχνη του Θεάτρου και η απολαυστική εισαγωγή σε αυτό του κοινού που τον γνώρισε από το σινεμά. Ένας άνθρωπος χορτασμένος δημιουργία και αγάπη, ένας ακτιβιστής και αγωνιστής στα 80 του χρόνια, ξεδιπλώνεται για να ταυτιστεί με το θέατρο, λίγο πριν το κουτί τον χωρέσει, χωρίς να μπορεί να ανοίξει το καπάκι πια.

Αυτό είναι όλο κι όλο το σκηνικό, στην παράσταση: πέρσικα χαλιά στρωμένα στη σκηνή κι ένα μεγάλο κουτί, όπου βρίσκονται όλα όσα μπορεί να χρειαστεί. Το καπέλο και το σπαθί του Γκάνταλφ, οι 37 τόμοι του Σαίξπηρ, το κεφαλομάντηλο της παντομίμας… Ολη του η ζωή. Και σε αυτό το κουτί κλείνεται, εν αγνοία μας, στο τελευταίο σβήσιμο και άνοιγμα των φώτων, για να πεταχτεί ολόρθος και να αστειευτεί με όλους μας. Το κουτί που χωρά τη ζωή του όλη και τον ίδιο, στα 80 του χρόνια, που θα μπορούσε να είναι μόνον υπενθύμιση του τάφου, γίνεται, σε μια δεύτερη ανάγνωση, η νίκη επί του Θανάτου μέσω της Τέχνης. Και η γλύκα κι η ζεστασιά που νοιώθεις σε όλη την παράσταση γίνεται, εκείνη την στιγμή, που είσαι Εσύ Τώρα με τον σερ Ίαν, υπόσχεση ότι δεν θα τον ξεχάσεις. Υπόσχεση που την έχει κερδίσει ο ίδιος, χωρίς λόγια, και που αποκλείεται να μην τηρήσεις.

Ο σερ Ίαν ΜακΚέλλεν έχει συγκεντρώσει πάνω από τέσσερα εκατομμύρια ευρώ για θεατρικές πρωτοβουλίες της Μ. Βρετανίας, από τη σειρά αυτών των παραστάσεων. Πολλά από αυτά με την προσωπική του έκθεση στο κοινό μετά την παράσταση. Όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα μπορούν να δώσουν και πέραν του εισιτηρίου για μια σέλφι ή για να πιουν μαζί του ένα ποτό στα καμαρίνια ή ένα γεύμα αργότερα. Κρατά έναν μεγάλο κίτρινο κουβά και περιμένει τους έχοντες στην είσοδο. Στα 80 του, υπέροχος, παρών, νέος και μοναδικός, με Εσένα Τώρα.