του Θάνου Καμήλαλη και της Νεκταρίας Ψαράκη
«Η ακρίβεια θα συνεχιστεί ειδικά στις τιμές των τροφίμων ακριβώς όπως καταγράφεται τα τελευταία χρόνια και σύντομα τα μέτρα θα αποδειχθούν πομφόλυγες», ήταν το πρώτο σχόλιο του οικονομολόγου και επιστημονικού συνεργάτη του ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ στο TPP πριν αναλύσει τα μέτρα «κατά της ακρίβειας» όπως ανακοινώθηκαν από τον υπουργό Ανάπτυξης, Κώστα Σκρέκα.
«Περισσότερα τα προϊόντα στα οποία θα συνεχιστεί η ασυδοσία παρά αυτά στα οποία θα χαλιναγωγηθεί»
Σχετικά με το πρώτο μέτρο που ανακοίνωσε ο υπουργός, ο κ. Βατικιώτης οδηγείται στο συμπέρασμα ότι πιο πολλά είναι τα προϊόντα που θα συνεχιστεί η ασυδοσία και το μέτρο του πιστωτικού τιμολογίου παρά τα προϊόντα για τα οποία θα υπάρξει χαλιναγώγηση αυτών των πρακτικών. Όπως χαρακτηριστικά είπε: « Το πρώτο μέτρο στην πραγματικότητα απαγορεύει στις προμήθειες που δίνουν τα σούπερ μάρκετ οι έμποροι να βάζει ένα όριο στο 30% και αυτή την έκπτωση να είναι υποχρεωμένα τα σούπερ μάρκετ να τα δίνουν στον καταναλωτή στη συνέχεια. Εδώ καταλαβαίνουμε ότι μία ανατίμηση που δεν θα συνοδεύεται από ένα πιστωτικό τιμολόγιο στο τέλος του χρόνου θα μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον. Η κυβέρνηση προσπαθεί να σπάσει τον μηχανισμό με τα πιστωτικά τιμολόγια. Αυτός όμως ερχόταν να υποστηρίξει το κέρδος των σούπερ μάρκετ και δεν είναι αυτή η αιτία των ανατιμήσεων. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι περιορίζεται σε πολύ συγκεκριμένα προϊόντα αυτό το μέτρο του ορίου 30% σε πιστωτικά τιμολόγια. Αφορά όπως διαβάζουμε απορρυπαντικά, καθαριστικά, οδοντόκρεμες, σαμπουάν και βρεφικές πάνες. Εδώ ο καθένας θα μπορούσε να προσθέσει χιλιάδες άλλα προϊόντα όπως μακαρόνια, αναψυκτικά, καφέδες, είδη υγιεινής κλπ. Θα μπορούσαμε να μιλάμε πολλές ώρες ακόμα και να προσθέτουμε προϊόντα και να αναρωτηθούμε γιατί δεν προστέθηκαν και αυτά στα είδη που απαγορεύεται η έκπτωση να υπερβαίνει το 30% και να μετακυλίεται μάλιστα αν και εφόσον κόβεται τέτοιο πιστωτικό τιμολόγιο στους καταναλωτές».
«Απαγορεύει τις προωθητικές ενέργειες, όχι τις ανατιμήσεις»
Σχετικά με το δεύτερο μέτρο το οποίο απαγορεύει σε φίρμες που έκαναν ανατιμήσεις για 3 μήνες να κάνουν προωθητικές ενέργειες εξήγησε: «Το πρόβλημα είναι η πρακτική που υπήρχε από τις πολυεθνικές εταιρείες να ανεβάζουν την τιμή του προϊόντος στα ύψη και στη συνέχεια να έρχονται και να διεκδικούν το μερίδιο των πελατών τους από μία ηχηρή διαφήμιση. Το συμπέρασμα όμως από το δεύτερο μέτρο είναι ότι αν δεν βάλουν διαφημίσεις και δεν προχωρήσουν σε προωθητική ενέργεια έχουν το δικαίωμα να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις. Άρα απαγορεύει την προωθητική ενέργεια, όχι τις ανατιμήσεις».
Το μέτρο «καθαρές τιμές από το χωράφι στο ράφι» επιτρέπει τις ανατιμήσεις από τα σούπερ μάρκετ
Το τρίτο μέτρο σχετίζεται με τα νωπά προϊόντα και η κυβέρνηση ο ονόμασε «καθαρές τιμές από το χωράφι στο ράφι» και λέει πως επιτρέπεται πιστωτικό τιμολόγιο ως 3% σε επιστροφές προϊόντων ή φύρα. «Το μέτρο αφορά νωπά λαχανικά και κρέατα. Και πάλι όμως αν αυξηθεί η τιμή από τον προμηθευτή στον έμπορο υπάρχει κάθε ελεύθερο να αυξήσει την τιμή το σούπερ μάρκετ, ή αν κρίνει ότι δικαιούται μεγαλύτερο κέρδος από την πώληση ενός προϊόντος. Το μέτρο αφορά τον περιορισμό στο ύψος της έκπτωσης όπως θα ορίζεται από το πιστωτικό τιμολόγιο που εκδίδει ο έμπορος στο ίδιο το σούπερ μάρκετ», εξηγεί ο κ. Βατικιώτης.
«Η απόλυτη κοροϊδία το “πλαφόν” στο βρεφικό γάλα»
Φτάνοντας στο τέταρτο μέτρο το οποίο αφορά στο πλαφόν που ανακοίνωσε η κυβέρνηση στο μεικτό περιθώριο κέρδους στο βρεφικό γάλα, το χαρακτήρισε ως την «απόλυτη κοροϊδία». Χαρακτηριστικά είπε: «Η απόλυτη κοροϊδία όμως είναι το τέταρτο μέτρο που αφορά στο βρεφικό γάλα. Αυτό το οποίο ανακοίνωσε η κυβέρνηση είναι ένα πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους το οποίο ορίζεται ως το άθροισμα του λειτουργικού κόστους της εταιρείας, και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορούμε να έχουμε άποψη εμείς, και η εταιρεία αυθαίρετα μπορεί να ορίσει το λειτουργικό κόστος της σε όποιο ύψος θέλει, ανακοινώνοντας για παράδειγμα ότι θα αγοράσει δύο τρία TESLA στο κάθε στέλεχός της, καταλαβαίνουμε ότι μάλλον το λειτουργικό κόστος της εταιρείας θα αυξηθεί κατά αυτόν τον τρόπο, όπως και η τιμή του βρεφικού γάλακτος. Αυτό που στη συνέχεια προστίθεται είναι ένα εμπορικό κέρδος 7%. Όμως τόσο η τιμή του κόστους όσο και το λειτουργικό κόστος της εταιρείας παραμένουν άγνωστες μεταβλητές. Αυτό που έκανε η κυβέρνηση είναι να ορίσει ένα όριο του 7% το οποίο αφορά το εμπορικό κέρδος και όχι την τιμή του γάλακτος».
«Επιβολή διατιμήσεων! Συμβαίνει ήδη στα φάρμακα και κανένας φαρμακοβιομήχανος δεν έγινε επαίτης»
Αυτό που θα έπρεπε να γίνει, σύμφωνα με τον κ. Βατικιώτη, είναι η επιβολή διατιμήσεων. «Υπάρχουν προϊόντα των οποίων η τιμή αυξάνεται με τρομερό ρυθμό. Είναι εντελώς αδικαιολόγητο η τιμή του ελαιόλαδου να αυξάνεται 36% στην Ελλάδα και μόνο 6% στην Ε.Ε. Αν σε μία χώρα δεν έπρεπε να αυξάνεται η τιμή επειδή έχει παραγωγή, είναι η Ελλάδα. Δείχνει από πίσω ότι οι πολυεθνικές εταιρείες – πολύ συγκεκριμένες και λίγες – έχουν αυξήσει τις τιμές του ελαιόλαδου και να το πληρώνουμε εμείς με αυτές τις αυθαίρετες τιμές. Και θα συνεχίσουν να το κάνουν αυτό. Άρα η κυβέρνηση θα πρέπει να επιβάλει διατίμηση. Και αν κάποιος πει ότι εδώ έχουμε ελεύθερη αγορά και όχι υπαρκτό σοσιαλισμό μπορεί κάποιος να του αντιτείνει ότι και οι φαρμακοβιομήχανοι δεν ζουν στον υπαρκτό σοσιαλισμό και δεν έχουμε δει τα τελευταία χρόνια φαρμακοβιομήχανους να ζητιανεύουν ή να έχουν γίνει επαίτες. Με διατίμηση είναι όλα τα φάρμακα της αγοράς και αυτό δεν έχει λειτουργήσει ούτε σε βάρος της αγοράς της έρευνας ούτε σε βάρος των κερδών των βιομηχάνων».
Ο οικονομολόγος διερωτήθηκε αναφερόμενος στην ενέργεια: «Γιατί λοιπόν δεν επιβάλλεται το ίδιο μέτρο ακόμη και σε είδη ευρείας κατανάλωσης που ξέρουμε ότι έχουν μεγάλο μερίδιο στην αλυσίδα αξίας ενός προϊόντος και αν μπορούσε η κυβέρνηση να τιθασεύσει εκείνη την τιμή θα είχε ευεργετικά αποτελέσματα σε όλο το κύκλωμα;».
«Ο πληθωρισμός απληστίας έχει όνομα και επίθετο – Μέτρα για την ενέργεια»
Και συνέχισε: «Ο πληθωρισμός που υπάρχει στην Ελλάδα, πληθωρισμός απληστίας, – το είπε και ο Πρωθυπουργός – από κάποιους παράγεται, έχει όνομα και επίθετο, και δεν είδαμε να παίρνεται κανένα μέτρο για να τιθασευτεί αυτή. Είδαμε μάλιστα ότι ειδικά το 2023 οι τιμές των μετοχών, οι αποδόσεις στο χρηματιστήριο συγκεκριμένων εταιρειών που έχουν μεγάλα μερίδια αγοράς και στα τρόφιμα και στην ενέργεια, να είναι πολύ μεγάλες. Να το περιθώριο κέρδους, να η απληστία! Γιατί δεν παίρνουμε μέτρα πάνω σε αυτές τις επιχειρήσεις να γίνει έλεγχος για το πώς τιμολογούν και να τους επιβληθεί και μία διατίμηση στα βασικά τους προϊόντα».
«Τα αγαθά τα ενεργειακά είτε φυσικό αέριο είτε ηλεκτρικό ρεύμα είτε πετρέλαιο επειδή διαχέονται σε όλη την κλίμακα του κόστους μπορούμε να δούμε την επίδρασή τους να είναι παραλυτική και καταλυτική. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο έπρεπε να δούμε παρέμβαση. Σας θυμίζω ότι τα χρόνια της κρίσης του κορωνοϊού οι μοναδικές επιχειρήσεις οι οποίες δεν εθίγησαν στο παραμικρό ήταν οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις ενέργειας. Αντιμετωπίζονταν από την κυβέρνηση σαν την ιερή αγελάδα. Κανένας δεν τολμάει να θίξει τα ιερά και τα όσιά τους. Και μην ξεχνάμε ότι από 1/01 καταργήθηκε και η επιδότηση που απολαμβάναμε τα δύο προηγούμενα χρόνια. Στο εξής, στις αυξήσεις που θα έρθουν, πολίτες και μικρομεσαίοι είναι πραγματικά ανοχύρωτοι. Θα αποδειχθεί ότι θα βαρύνει υπέρμετρα στο κοστολόγιό τους η τιμή της ενέργειας χωρίς να υπάρχει από κάτω ένα δίχτυ ασφαλείας», συμπέρανε.
«Η “ανάπτυξη της χώρας” έχει χαμένους: τους πολίτες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις»
Σχετικά με το αφήγημα της κυβέρνησης ότι η αύξηση των τιμών των μετοχών και των αποδόσεων στο χρηματιστήριο αποτελούν εικόνα της ανάπτυξης της χώρας, ο κ. Βατικιώτης σημείωσε: «Η «ανάπτυξη της χώρας» έχει κερδισμένους και χαμένους. Οι χαμένοι είναι οι καταναλωτές και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν το περιθώριο να τιμολογούν αυθαίρετα. Τα προϊόντα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, και στο εμπόριο και στην παραγωγή, επειδή δεν έχουν το προνόμιο της μοναδικότητας – φανταστείτε ένα παπούτσι αθλητικό μίας συγκεκριμένης μάρκας το οποίο επειδή έχει κατοχυρωθεί ως μοναδικό προϊόν μπορεί η NIKE, η PUMA, η ADIDAS να το τιμολογήσει όσο θέλει. Μία μικρομεσαία επιχείρηση η οποία έχει κατά βάση ένα ανώνυμο προϊόν δεν μπορεί να το τιμολογήσει όσο θέλει. Κατά συνέπεια ακόμη και όλοι οι οποίοι τιμολογούν στην αγορά δεν έχουν την ίδια δυνατότητα, δεν απολαμβάνουν τα ίδια περιθώρια κέρδους και τα ίδια περιθώρια ασυδοσίας».
«Τα σούπερ μάρκετ έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης για τις ανατιμήσεις»
Έχοντας ως γνώμονα τις βαρύγδουπες δηλώσεις του Πρωθυπουργού σχετικά με το «φρένο» που θα βάλει στην ασυδοσία και την απληστία των πολυεθνικών, ο κ. Βατικιώτης τονίζει: «Η κυβέρνηση μπορεί να μην πήρε τα μέτρα τα οποία έπρεπε να πάρει προκειμένου να είναι αποτελεσματικές και αντίστοιχες οι εξαγγελίες του ύφους του Πρωθυπουργού ή του αρμόδιου υπουργού. Εν τούτοις όμως αυτό που είδαμε είναι να στοχοποιούνται τα σούπερ μάρκετ – πάλι καλά λέω εγώ. Τα σούπερ μάρκετ έχουν ένα τεράστιο μερίδιο ευθύνης από το κύμα των ανατιμήσεων. Η κυβέρνηση μάλιστα επιβάλλοντας τα POS στις λαϊκές αγορές θα αυξήσει τις τιμές στα προϊόντα μαναβικής γιατί δεν θέλησε να επιβάλει ένα όριο στις προμήθειες των τραπεζών με αποτέλεσμα και πάλι ο κόσμος να στρέφεται στα σούπερ μάρκετ. Όπως έκανε και το Καλάθι του Νοικοκυριού που χωρίς να έχει κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα έστρεψε τον κόσμο προς τα σούπερ μάρκετ με αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες εξειδικευμένα εμπορικά καταστήματα να χάσουν πελατεία από μία τέτοια λογική και διαφήμιση».
«Η κυβέρνηση κερδίζει από το κύμα ανατιμήσεων – Να μειωθεί ο ΕΦΚ στην ενέργεια και ο ΦΠΑ σε προϊόντα ευρείας χρήσης»
Σχετικά με το ποια θα ήταν τα γενναία μέτρα που θα έπρεπε να πάρει η κυβέρνηση για την ουσιαστική καταπολέμηση των αφόρητων ανατιμήσεων είπε: «Θα έπρεπε να μειωθούν οι κρατικοί φόροι. Η κυβέρνηση κατά πολλούς τρόπους κερδίζει από το κύμα των ανατιμήσεων διότι ο ΦΠΑ, ο ΕΦΚ αυξάνονται εντελώς αναλογικά. Θα μου πείτε τόσο μειώνεται η αγοραστική δυνατότητα των καταναλωτών. Πράγματι, αλλά ως απόλυτο ποσό βλέπουμε να αυξάνεται. Η κυβέρνηση θα έπρεπε να μειώσει τον ΕΦΚ στην ενέργεια, άλλα βασικά προϊόντα που δεν καταναλώνονται από τα εύπορα στρώματα να μην έχουν ΦΠΑ 24% και να ακολουθήσει μία πολιτική που θα επιχειρούσε τουλάχιστον να τιθασεύσει την αχαλίνωτη αύξηση των τιμών. Σε καμία χώρα της ΕΕ δεν υπάρχει το ράλι τιμών που παρακολουθούμε στην Ελλάδα. Άλλες ερμηνείες, από τους Χούθι στην Υεμένη μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι τη διάσπαση των αλυσίδων εφοδιασμού κλπ αν ίσχυαν θα έπρεπε να ισχύουν για όλες τις χώρες της ΕΕ. Δεν ισχύουν όμως. Κατά συνέπεια θα πρέπει να αναζητήσουμε τις αιτίες. Νομίζω ότι όσοι παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις ξέρουν πάρα πολύ καλά ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις τιμές», κατέληξε.