Ο λαός του Μάλι απαιτεί την αποαποικιοποίηση του

του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη

Οι δηλώσεις του Maiga απηχούν ένα αυξανόμενο συναίσθημα για αποαποικιοποίηση της χώρας, το οποίο εκφράστηκε με τους λαϊκούς πανηγυρισμούς μετά την πρόσφατη απέλαση του Γάλλου πρέσβη Ζοέλ Μέγιε, αφού ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν αποκάλεσε «παράνομη» και «εκτός ελέγχου» τη μεταβατική κυβέρνηση. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Anadolu, o ίδιος εξήγησε ότι ο λαός του Μάλι διδάχτηκε από τις εικόνες απόσυρσης της αμερικανικής κατοχής στο Αφγανιστάν. Το συμπέρασμα που εξήχθη είναι πως θα πρέπει να αναζητηθεί άλλο «γιατρικό» για τη μάχη κατά της τρομοκρατίας, πέρα από την επέμβαση της «διεθνούς κοινότητας» που -όπως ανέφερε- δεν αποτελεί παρά μια χούφτα χώρες που τα βρίσκουν μεταξύ τους και μιλούν εκ μέρους όλων. Μάλιστα, υπενθύμισε πως τα κράτη που επέβαλαν με πρόσχημα τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας την κατοχή τους στο Αφγανιστάν, είναι τα ίδια που υπερέβησαν το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δολοφονώντας τον πρόεδρο της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι και σπέρνοντας το χάος.

Αναστρέφοντας την «λιβυοποίηση» του Μάλι

Οι αναφορές στην ανατροπή του λαϊκού, παναφρικανικού προγράμματος Τζαμαχίρια του Μουαμάρ Καντάφι, δεν είναι τυχαία. Η συνεργασία του ΝΑΤΟ με ακραίες ισλαμιστικές δυνάμεις μετέτρεψε τη Λιβύη σε κόμβο τζιχαντιστικών δικτύων, που στόχευσαν στην αρχή τη Συρία όπου γέννησαν Τζαμπχάτ αλ-Νούσρα και το Katibat al-Battar al-Libi (KBL) -εκκολαπτήρια του Ισλαμικού Κράτους. Τα κύματα του τζιχαντισμού επεκτάθηκαν στις γειτονικές χώρες της Λιβύης, την Αίγυπτο, την Τυνησία και τελικά τη ζώνη του Σαχέλ. Σαλαφιστικές-τζιχαντιστικές ομάδες όπως η Αλ Κάιντα στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ (AQIM) και η Αλ-Μουραμπιτούν εκμεταλλεύτηκαν τη ροή όπλων στο βόρειο Μάλι. Παράλληλα, αναζωπύρωσε την εθνοφυλετική εξέγερση των Τουαρέγκ, οι οποίοι με την ανοχή της Γαλλίας ίδρυσαν Εθνικό Κίνημα για την Απελευθέρωση του Αζαγουάντ (MNLA). Θυμίζοντας τη ρομαντικοποίηση του κουρδικού κινήματος στη Συρία από τις ΗΠΑ, οι Τουαρέγκ εμφανίζονται να προωθούν μια κοσμική ατζέντα απέναντι στο θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Ωστόσο, το MNLA πολέμησε για χρόνια από κοινού με τους ισλαμιστές Ansar Dine (Υπερασπιστές της πίστης), μια ομάδα που επιδιώκει να επιβάλει το νόμο της σαρία σε όλο το Μάλι.

Αν και το MNLA ιδρύθηκε μόλις το 2011, κληρονομεί μια μακρύτερη παράδοση εξεγέρσεων των Τουαρέγκ τις τελευταίες δεκαετίες. Τα σύνορα των περισσότερων αφρικανικών κρατών χαράχτηκαν από τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις, για τη διευκόλυνσή τους και σύμφωνα με την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ τους, και ως εκ τούτου οι Τουαρέγκ είναι ένας από τους πολλούς αφρικανικούς λαούς που έχουν αισθανθεί περιθωριοποιημένοι και χωρίς έντονη αίσθηση ταύτισης με οποιοδήποτε κράτος της περιοχής. Αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία απογραφής, οι Τουαρέγκ πιστεύεται ότι αριθμούν περίπου 1,5-2 εκατομμύρια άτομα, κατανεμημένα σε πέντε χώρες: Μάλι, Αλγερία, Λιβύη, Νίγηρα και Μπουρκίνα Φάσο. Η διακυβέρνηση Καντάφι είχε καταφέρει να αναδειχθεί σε παράγοντας σταθερότητας, με τα χρήματα από το πετρέλαιο να βοηθούν στην ειρηνική ανάπτυξη όχι μόνο της Λιβύης, αλλά και των γειτονικών κρατών όπως το Μάλι, με σημαντικά έσοδα να πηγαίνουν στις κοινότητες των Τουαρέγκ, οι οποίοι με την διαμεσολάβησή του είχαν περιορίσει την εθνικιστική τους ατζέντα σε αιτήματα αυτοδιάθεσης των κοινοτήτων τους.

Η αναγέννηση των αποσχιστικων κινημάτων εξυπηρετεί τον γαλλικό ιμπεριαλισμό, που σχεδιάζει τη διχοτόμηση της χώρας από την εποχή του Ντε Γκωλ. Οι κατηγορίες της κυβέρνησης του Μάλι είναι σοβαρές:  «O γαλλικός λαός, κάποιοι που έχουν παιδιά που πέθαναν στο Μάλι, δεν γνωρίζουν ότι η κυβέρνησή τους ήταν αυτή που έκοψε το Μάλι στα δύο. Η Γαλλία δημιούργησε ένα καταφύγιο για τους τρομοκράτες να ανασυνταχθούν και να αναδιοργανωθούν για δύο χρόνια, ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν και να εισβάλουν στη χώρα μας». Η στρατιωτικές δυνάμεις της Γαλλίας είχαν καταγγελθεί συχνά πως δρούσαν περισσότερο ως δύναμη κατοχής, παρά ως σύμμαχοι της χώρας στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Μια έρευνα της αποστολής του ΟΗΕ στο Μάλι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι γαλλικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν συγκεντρώσεις αμάχων, όπως γάμοι και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Ο γαλλίκός στρατός, με παρουσία πάνω από 5.000 ενόπλους, επιχείρησε να ταυτίσει τις λαϊκές εξεγέρσεις που σημειώθηκαν στη χώρα το προηγούμενο διάστημα με την Αλ Κάιντα για να δικαιολογήσει τις σφαγές στις οποίες προέβη.

Η προσπάθεια αναγένησης της Κοινής Οργάνωσης Περιφερειών Σαχάρας (OCRS) μέσω της αποικιακής πολιτικής Francafrique, συμπλέει με τα σχέδια στρατιωτικοποίησης της ηπείρου από την αμερικανική στρατιωτική διοκηση Αφρικής (AFRICOM), με στόχο να εξασφαλιστεί πρόσβαση σε φθηνούς πόρους για τις δυτικές πολυεθνικές εταιρείες. Στα πλαίσια του νέου Ψυχρού Πολέμου κατά της Κίνας, η λευκή βίβλος των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε το 2002 από την African Oil Policy Initiative Group πρότεινε την AFRICOM ως ένα εργαλείο μετατροπής των αφρικανικών στρατών σε σε δυτικούς πληρεξούσιους. Ένα βασικό ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα της Γαλλίας είναι το ουράνιο, το οποίο είναι στρατηγικής σημασίας όπως τεκμηριώνεται στο έγγραφο του 2010 «Κρίσιμες πρώτες ύλες για την ΕΕ» και στο έγγραφο του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ το 2010 με τίτλο «Κρίσιμη Στρατηγική για τα Ορυκτά». 

Αντιιμπεριαλιστικός ξεσηκωμός απαιτεί άρση των κυρώσεων

Μετά την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από το Μάλι, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών έκρινε ότι η παρουσία των 1.300 Γερμανών στρατιωτών που συμμετέχουν στην Αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Μάλι (EUTM) δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτη. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Ευρώπης δεν σκοπεύουν όμως να εγκαταλείψουν το Μάλι, χωρίς να αφήσουν πίσω τους μεγαλύτερο χάος και καταστροφή. Με πρόσχημα την πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας από την Εθνική Επιτροπή για τη Σωτηρία του Λαού υπό την ηγεσία του αξιωματικού Assimi Goïta, η ΕΕ και η Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) εισήγαγαν κυρώσεις κατά της χώρας. Οι κυρώσεις πάγωσαν τα περιουσιακά στοιχεία του Μάλι που κατείχε η Κεντρική Τράπεζα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (BCEAO) με έδρα τη Σενεγάλη, με αποτέλεσμα η χώρα να οδηγηθεί σε – των ομολόγων του δημοσίου. Ο Modibo Mao Makalou, οικονομολόγος και πρώην οικονομικός σύμβουλος της προεδρίας του Μάλι, δήλωσε πως «εάν το κράτος δεν καταφέρει να αναχρηματοδοτηθεί, όχι μόνο όσον αφορά τις δαπάνες για το προσωπικό, αλλά και τα έξοδα ενέργειας, επικοινωνίας, έξοδα για αποστολές, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών επιχειρήσεων — αυτό θα εμποδίσει το κράτος να λειτουργεί σε καθημερινή βάση». Ακόμα, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει μπλοκάρει την Αιθιοπία, τη Γουινέα και το Μάλι από τον αδασμολόγητο νόμο των Ηνωμένων Πολιτειών για την Αφρικανική Ανάπτυξη και Ευκαιρίες (AGOA). Η Ρωσία και η Κίνα εμπόδισαν την υποστήριξη του ΟΗΕ για τις κυρώσεις της ECOWAS στο Μάλι.

Οι κάτοικοι του Μάλι αισθάνονται την εθνική τους υπερηφάνεια να καταπατείται, δίνοντας στην πραξικοπηματική κυβέρνηση περισσότερη λαϊκή νομιμοποίηση από κάθε προηγούμενη των τελευταίων ετών. Η Γαλλία, ωστόσο, προσπάθησε να τιμωρήσει σκληρά τον λαό του Μάλι για τις αντιιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της νέας στρατιωτικής ηγεσίας του μέσω της υποστήριξης του εμπάργκο της ECOWAS, σκοπός του οποίου είναι να επιδεινώσει σημαντικά το βιοτικό επίπεδο εκεί με την ελπίδα να εμπνεύσει μια έγχρωμη «επανάσταση».  Η στρατιωτική ηγεσία του Μάλι έχει δίκιο να κάνει λόγο για υποκρισία των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων να ζητούν εκλογές, καθώς όλες οι κυβερνήσεις με τις οποίες συνεργάστηκαν το προηγούμενο διάστημα είχαν έρθει στην εξουσία με πραξικόπημα. Η διαφορά της σημερινής κυβέρνησης δεν είναι ο τρόπος που ήρθε στην εξουσία, αλλά το γεγονός ότι το λαϊκό πραξικόπημα του Assimi Goïtίa είναι αποτέλεσμα ενός ξεσηκωμού που απαίτησε την έξοδο των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών από τη χώρα, ανατρέποντας την υποστηριζόμενη από τη Γαλλία κυβέρνηση του Ibrahim Boubacar Keita και στη συνέχεια τη μεταβατική κυβέρνηση του Bah N’daw.

Σε μια μεγαλειώδη κινητοποίηση ενάντια στις αυστηρές οικονομικές κυρώσεις και τις υπονοούμενες στρατιωτικές απειλές, ο προσωρινός πρωθυπουργός Choguel Kokalla Maiga μίλησε στο πλήθος εκ μέρους της μεταβατικής κυβέρνησης: «Όλη η Αφρική παρακολουθεί το Μάλι σήμερα. Σε κάποιο βαθμό, η μοίρα της Αφρικής παίζεται σήμερα στο Μάλι». Τα λόγια του απηχούν την πραγματικότητα, καθώς κατά την Διεθνή Ημέρα Αλληλεγγύης με το Μάλι στις 22 Ιανουαρίου, οι κινητοποιήσεις στο Μπαμάκο του Μάλι συνοδεύτηκαν από δράσεις αλληλεγγύης στο Κονγκό, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Γουινέα, τον Νίγηρας, την Γαλλική Γουιάνα, αλλά και από αντιπολεμικά κινήματα στη Νέα Υόρκη, το Βερολίνο, τις Βρυξέλλε, το Παρίσι, το Λονδίνο, το Μιλάνο και τη Βαρκελώνη. Η γειτονική Γουινέα σε μια πράξη αλληλεγγύης δήλωσε ότι θα αρνηθεί να εφαρμόσει τις κυρώσεις της ECOWAS. Μιλώντας εκ μέρους της κυβέρνησης της Γουινέας, ο Αντισυνταγματάρχης Aminata Diallo δήλωσε: «Τα εναέρια, χερσαία και θαλάσσια σύνορά μας παραμένουν ανοιχτά σύμφωνα με το Παναφρικανικό μας όραμα». Σημειολογική υπήρξε και η παρέμβαση του  πολιτικού ακτιβιστή Adama Ben Diarra, ο οποίος φορώντας ένα απέλο με μια κουβανική σημαία και το πρόσωπο του Τσε Γκεβάρα, ξεκίνησε την κεντρική του ομιλία με δεκάδες χιλιάδες να ζητωκραυγάζουν στην Πλατεία Ανεξαρτησίας: «Κάτω ο ιμπεριαλισμός!». «Κάτω η Γαλλία!» Κάτω η αποικιοκρατία!». και «Κάτω ο ρατσισμός!».

Ανάμεσα στο πλήθος βλέπουμε αμερικανικές και γαλλικές σημαίες να καίγονται, ενώ διακρίνονται ρωσικές και κινεζικές σημαίες, απεικονίζοντας την επιθυμία πραγματοποίησης συμμαχιών απέναντι στη δυτική αποικιοκρατία. Η μαρξιστική αντιιμπεριαλιστική συλλογικότητα (MAC), το Κομμουνιστικό Κόμμα Μάλι, η Αφρικανική Αλληλεγγύη για τη Δημοκρατία και την Ανεξαρτησία και η Ένωση Εθνικών Εργατών του Μάλι, είναι μερικές από τις πολλές λαϊκές οργανώσεις που καταδίκαν τις κυρώσεις της ECOWAS και την προδοσία των εθνικών συμφερόντων των αφρικανικών εθνών. Το MAC ανακοίνωσε την υποστηρίζει κάθε ενέργεια για την απελευθέρωση της χώρας από τους δυτικούς ιμπεριαλιστές, χαιρετίζοντας την σύναψη αντιιμπεριαλιστικών δεσμών με τη Ρωσία, ενώ προειδοποίησε πως αν δεν ικανοποιηθούν τα δίκαια αιτήματα αποαποικιοποίησης του λαού και η κυβέρνηση θα πέσει για άλλη μια φορά στην οργή των μαζών.

Η ελληνική κυβέρνηση στο πλευρών των Γάλλων ιμπεριαλιστών

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε τη «βαθύτατη λύπη» του για την απόφαση που έλαβαν οι μεταβατικές αρχές του Μαλί να κηρύξουν τον Γάλλο πρέσβη στο Μαλί ως Persona Non Grata, διαμηνύοντας πως η Ελλάδα στέκεται πλήρως αλληλέγγυα με τη Γαλλία και ζητά την ανάκληση αυτής της απόφασης. Καθώς η ΕΕ απειλεί να επανεξετάσει την παρουσία των -έτσι κι αλλιώς ανεπιθύμητων- στρατευμάτων της, η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει πρόθυμη να συμμετέχει στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στο Σαχέλ. Οι επεμβάσεις των ευρωατλαντικών στρατευμάτων τροφοδότησαν εθνικές, αυτονομιστικές και φονταμενταλιστικές συγκρούσεις σε βάρος των λαών της Αφρικής. Η παρουσία ξένων στρατών υπό το πρόσχημα της αντιμετώπισης των προβλημάτων που τα κράτη τους δημιούργησαν έχει ενισχύσει την οργή των λαών της ηπείρου, οι οποίοι διεκδικούν μετά από δεκαετίες την απελευθέρωση τους.

Με βάση τους νέους παράγοντες, το ερώτημα «Τι δουλειά έχει η Ελλάδα στο Σαχέλ;» είναι ακόμα πιο επιτακτικό. Η απάντηση του μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο υπό το πρίσμα της μετατροπής της χώρας μας σε -χρήσιμο για τους νεοαποικιοκράτες- ορμητήριο πολέμου.