της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Οι πόλεμοι δεν έχουν τίποτα όμορφο. Δε θα ανοίξω το κεφάλαιο «για τους δίκαιους και άδικους πολέμους», όπου ο Β. Ι. Λένιν αναλύει με επιστημονικό τρόπο τον ταξικό χαρακτήρα των πολέμων. Μιλάω για τον πόλεμο, όπως στην πράξη τον βιώνουν οι άνθρωποι. Τον πόλεμο που έχει αίμα. Έχει πάντα αίμα, πόνο, θάνατο, ξεριζωμό. Μέσα στο άσχημο πρόσωπο του πολέμου, ξεπηδά και κάτι όμορφο. Ξεπηδά η αλληλεγγύη.

Άνθρωποι φτιάχνουν αλυσίδες ενώνοντας τα χέρια τους για να διαφύγουν απ’ τις πατρίδες τους, άνθρωποι ενώνονται και μαγειρεύουν καζάνια φαγητού για τους ξεριζωμένους, ανταλλάσσουν κουβέρτες και ρούχα, άνθρωποι τρέχουν να συνδράμουν με όποιον τρόπο μπορούν. Αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας μεταβαίνουν στο πεδίο της μάχης. Έτσι έκανε και ο Απόστολος Βεΐζης, εκτελεστικός διευθυντής της INTERSOS Greece – INTERSOS Ελλάδα, μαζί με την ομάδα του.

Για παροχή πρωτοβάθμιας βοήθειας υγείας και ψυχολογική υποστήριξη σε γυναίκες και παιδιά μετέβησαν στο πεδίο ομάδες της οργάνωσης, στα σύνορα Πολωνίας-Ουκρανίας (εκεί και ο Απόστολος Βεΐζης), αλλά και στα σύνορα Μολδαβίας-Ουκρανίας.

«Λένε πως όταν ένας άνθρωπος είναι γιατρός, έχει συνηθίσει τον πόνο, τον θάνατο. Δεν υπάρχει καμία εικόνα που συνηθίζεται» θα πει στο ΤΡΡ ο κ. Βεΐζης. Ξέρετε, είναι από τους ανθρώπους που δε βλέπει «πραγματικούς πρόσφυγες» και «μη πραγματικούς» όπως κυβερνητικά στελέχη. «Πρέπει να νοιαζόμαστε για τον άνθρωπο» είναι αυτό που επαναλαμβάνει σ’ όλην τη συζήτησή μας.

«Στο κομμάτι του σχεδιασμού ξεκινήσαμε λίγο πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στην περιοχή της Πολωνίας και σε Μολδαβία. Οι ομάδες απαρτίζονται από γιατρούς, ψυχολόγους, ανθρώπους εξειδικευμένους στο κομμάτι της προστασίας προσφύγων, τεχνικοί και διοικητικοί. Στην πρώτη μετακίνηση ήμασταν 10-12 άτομα και από τα τέλη Φεβρουαρίου έχει αυξηθεί ο αριθμός των ομάδων μας» εξηγεί.

Ο ίδιος με την ομάδα του βρισκόταν στην Κούτσκοβα. «Σε ένα mall είχε στηθεί βάση για 2000 ανθρώπους τη μέρα με ροή 8000 ανθρώπων. Ήταν κυρίως Ουκρανοί από μακρινές περιοχές που ταξίδευαν ολόκληρα 24ωρα και ρωτούσαν πού μπορούν να πάνε και πολίτες τρίτων χωρών -όπως τους ονομάζουν. Η παραμονή των Ουκρανών στα σύνορα για όσους μετέβαιναν κάπου με συγγενικά πρόσωπα διαρκούσε λίγο, όχι όμως και για εκείνους που δεν είχαν πού να πάνε» λέει, ενώ σημειώνει πως υπάρχει και μεγάλος πληθυσμός που έχει εκτοπιστεί εσωτερικά.

«Ο πόλεμος μιας χαμένης γενιάς»

Ήταν νέοι, νέες, παιδιά, γιαγιάδες… «Από αυτούς που έφταναν και δεχόμασταν στο ιατρείο, το 40% ήταν νεογνά, ακολουθούσαν παιδιά 5-18 ετών και μετά γυναίκες. Είχαν και σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα. Έμεναν σε καταφύγια πολλοί και είχαν μυϊκούς πόνους, δερματολογικά, άσθμα κλπ. Επίσης, οι άνθρωποι όταν είναι σε μετακίνηση έχουν το σύμπτωμα του άγχους. Όταν σταματάει η μετακίνηση, ξεκινάει το μετατραυματικό στρες… μέχρι και καταθλίψεις» περιγράφει ο κ. Βεΐζης. «Δε ρωτάς ποτέ κανέναν αν είναι καλά και από πού είναι. Μπορείς να ρωτήσεις τι πρόβλημα έχει, να τον πλησιάσεις και να του πεις να απευθυνθεί σε εσένα αν χρειαστεί κάτι, να πιάσεις κουβέντα γλυκά σε ανθρώπους που έχουν ζωάκια» προσθέτει.

«Τα παιδάκια είναι σε σοκαριστική κατάσταση, πολλά δε μιλάνε, έχουν δει βομβαρδισμούς, έχουν μείνει σε καταφύγια, έχουν μετακινηθεί επί ώρες, είναι τραυματισμένα» περιγράφει. Οι εικόνες που κουβαλά μαζί του επιστρέφοντας στην Ελλάδα, πολλές. «Πλησίασα ένα κοριτσάκι και το ρώτησα πώς την λένε, μου απαντάει κι όταν τη ρωτάω από πού είναι και λέει “Κίεβο”, η μαμά δίπλα της έβαλε τα κλάματα. Έρχονταν μαμάδες με παιδάκια που έκαναν εμετό. Τα μεγάλα παιδιά στην εφηβεία ήταν σοκαρισμένα. Άνοιγες κουβέντα μαζί τους, ζητούσαν φάρμακα για να ηρεμήσουν… πολλά περιστατικά με κρίσεις πανικού…».

Αυτό που έλεγαν οι μαμάδες, περιγράφει στη συνέχεια, είναι πως «το κάνουμε για τα παιδιά μας». «Οικογένειες μοιράστηκαν, μπαμπάδες έμειναν πίσω, θυσιάζονται για τα παιδιά τους. Είναι ο πόλεμος μιας χαμένης γενιάς».

Άνθρωποι, όχι πρόσφυγες

Ο κ. Βεΐζης, με μεγάλο παρελθόν στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, έχει βρεθεί σε πολλές εμπόλεμες καταστάσεις. «Οι πόλεμοι έχουν το ίδιο χρώμα, την ίδια γεύση. Υπάρχουν άνθρωποι, όχι πρόσφυγες. Υπάρχουν παιδιά, όχι προσφυγόπουλα. Οι άνθρωποι δεν είναι νούμερα» θα πει, ενώ μεγαλώνοντας τον αγγίζουν περισσότερο όσα βιώνουν τα παιδιά. «Απ’ όταν έκανα παιδί, στα μάτια των παιδιών που ξεριζώνονται, βλέπω το δικό μου».

Μιλήσαμε για το προσφυγικό, την αλληλεγγύη και την πολιτική διαχείριση του ζητήματος. «Στο θεωρητικό κομμάτι, η Ευρώπη έχει δηλώσει ότι οι Ουκρανοί είναι ευπρόσδεκτοι. Πράγματι στο κομμάτι της υποδοχής και των πρώτων αναγκών, όπως φάρμακα, είναι όλα καλά. Όμως το σύστημα μετά δεν τους αναγνωρίζει. Είναι σαν τους πρόσφυγες εδώ που ακόμη δυστυχώς πολλοί δε έχουν ΑΜΚΑ» τονίζει και σχολιάζει πως «δε φτάνει μόνο το κομμάτι της υποδοχής»

Η προσέγγιση που έχουν μεμονωμένοι πολίτες και οργανώσεις θα έπρεπε να είναι πολιτικός σχεδιασμός. Με τον κ. Βεΐζη μιλήσαμε για την Ευρώπη των υψωμένων τειχών, της ομάδας Βίσεγκραντ και της αντιπροσφυγικής ρητορικής που όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος. «Φοβάμαι ότι η Ευρώπη δεν άλλαξε τώρα με τα της Ουκρανίας. Είναι η ίδια που ποινικοποιεί την αλληλεγγύη και τους πρόσφυγες. Κυβερνητικά στελέχη ακυρώνουν το έργο των Οργανώσεων, κάνουν δηλώσεις “να νοιαστούμε και για τους Ουκρανούς όπως για τους πρόσφυγες εξ Ανατολάς”, αλλά ξεχνούν ότι εμείς το κάνουμε έτσι κι αλλιώς. Η αλληλεγγύη πρέπει να εκφραστεί από όλους, αλλά η ευθύνη για τη διαχείριση είναι κυβερνητική. Οφείλουν οι κυβερνήσεις να έχουν μηχανισμούς στήριξης, πρωτοβάθμια φροντίδα, εξειδικευμένο προσωπικό…» υπογραμμίζει.

«Οι οργανώσεις αλληλεγγύης χρειάζονται οικονομική βοήθεια. Θα έπρεπε να έχουν βοηθητικό ρόλο σε ένα κράτος που κάνει αυτό που πρέπει. Όσο για εκείνους που λένε ότι οι οργανώσεις τα τρώνε, εγώ θα πω πως πρέπει να εμπιστευόμαστε τις οργανώσεις που δουλεύουν με διαφάνεια και το αποδεικνύουν. Κι όσοι στέλνουν είδη πρώτης ανάγκης να το κάνουν με γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, όχι τη λύπηση. Δε χρειάζεται να στέλνουν ληγμένα φάρμακα, σκισμένα ρούχα…» καταλήγει.