Πέρασαν πάνω από πέντε χρόνια, από τότε που ο απόστρατος στρατάρχης, Χαλίφα Χάφταρ, υποσχέθηκε πως θα ελευθερώσει την χώρα από τις ένοπλες ομάδες διαφόρων ειδών και χρωμάτων. Εκμεταλλευόμενος το παγκόσμιο «αλαλούμ» που είχε προκαλέσει η εμφάνιση του ISIS, κήρυξε πόλεμο, κατά του βορειοαφρικανικού υποκαταταστήματος των Αδελφών Μουσουλμάνων. Βοήθησε βέβαια, και η άνοδος του Σίσι στην εξουσία της Αιγύπτου, αλλά και η επιμονή της Γαλλίας, να κλέψει τον Λιβυκό πλούτο, μέσα από τα χέρια των Ιταλών και της ENI.
Η Λιβύη του 2014, ήταν ένα ξέφραγο αμπέλι, με δεκάδες παραστρατιωτικές ομάδες, οι οποίες έμοιαζαν με τους κλεφταρματολούς του 21, με ισλαμιστές που αναπολούσαν το μακρινό 1400, αλλά με μπόλικο χρήμα, πληρωμένο από το Κατάρ του 21ου αιώνα.
Αυτό το χρήμα είναι που έτρεφε και τρέφει ακόμα τους αντιπάλους του Χάφταρ. Η κυβέρνηση της δυτικής Λιβύης, η οποία υπέγραψε με την Τουρκία, την συνθήκη για την οποία γίνεται ο «ντόρος» , προστατεύεται (ή έτσι τουλάχιστον νομίζει) από ένοπλες ομάδες που ζουν από μισθολόγιο της βασιλικής οικογένειας του Κατάρ.
Και ενώ η χώρα και ο πενταετής πόλεμος της, δεν κέρδισαν την προσοχή των συστημικών μίντια -ειδικά των εγχώριων- παρατηρούμε πως τις τελευταίες εβδομάδες, η Λιβύη έγινε «καυτό» θέμα.
Γίναμε λοιπόν ρεζίλι, χάρης στα τερτίπια του σουλτάνου. Η επιλογή του να συμμαχήσει ανοιχτά με την κυβέρνηση της Τρίπολης, ταρακούνησε Παρίσι, Κάιρο και Αθήνα.
«Τα τραγούδια μου ήταν στόχος και για τις δυο κυβερνήσεις»
Τον Μάρτιο του 2011, γνώρισα τον Γιούσεφ στην Μαχκάμα (δικαστήρια) της Βεγγαζης. Το κτήριο ήταν σημείο αναφοράς της εξέγερσης κατά του Καντάφι, καθώς εκεί ιδρύθηκε το revolutionary media center, 17 February. Μέσα στο χτισμένο από την ιταλική κατοχή -υπό κατάληψη- κτίριο, στεγάστηκαν οι δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και καλλιτέχνες, μιας νέας Λιβύης που ξεκινούσε εκείνο τον κρύο χειμώνα.
Ο Γιούσεφ, γνωστός και ως Mc Swat, ηχογραφούσε τότε τα επαναστατικά μηνύματα του, σε μια γλώσσα ξένη για ντόπιους: την ραπ μουσική. Σε ένα μικρο μπουντρούμι χωμένο στην πίσω πλευρά του κτιρίου, άκουγες beats βγαλμένα από τους ήχους του bronx, στα οποία ο Swat, κατάφερε και έδεσε στίχους της Λιβυκής πραγματικότητας.
«Νομίζουν ότι τους ζηλεύω (υποστηρικτές Καντάφι) τρέφομαι όμως μόνο με μίσος.
Μίσος για τον Καντάφι, την αστυνομία, και τους ανθρώπους που άλλαξε η εξουσία.
Μου λεν πως είναι απλά μια ιδέα (η επανάσταση) και πως μπορώ να βρω χίλιες καλύτερες, μα εγώ γράφω τις πιο όμορφες λέξεις, δίχως γράμματα»
Mc Swat – Ελευθερία του λόγου
Πέντε μήνες αργότερα, βρέθηκα στην τελική μάχη της πρωτεύουσας, της Τρίπολης. Εκτός από την λανθασμένη πορεία που είχε πάρει ο πόλεμος – αφού το ΝΑΤΟ και οι ισλαμιστές συμμάχησαν για να βάλουν φρένο στα όνειρα των νέων – παρατήρησα με έναν ιδιαίτερο θαυμασμό, την εξέλιξη των τραγουδιών του Swat. Ο Γιούσεφ είχε γίνει η φωνή της επανάστασης και οι μαχητές των αντικαθεστωτικών, έπαιρναν δύναμη από την μέχρι πρότινος, ξενόφερτη μουσική.
Όταν ο Καντάφι έπεσε και άρχισε η μεταπολεμική κοινωνική ανασυγκρότηση, ο Mc Swat θα τα βάλει με τους πάντες. Ήταν το αποκορύφωμα της Λιβυκής Ραπ.
Αγγλικούς στίχους
Και φτάνουμε επιτέλους στο σήμερα, ύστερα από μικρές στάσεις στο χθες. Το που κατέληξε η ζωή του Γιούσεφ, αντικατοπτρίζει την πορεία της χώρας. Η φωνή της επανάστασης, έφυγε το 2015 και πέρασε την Μεσόγειο προς την Ιταλία. Από τότε είναι που τριγυρνά ως προσφυγας σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Δεν ψάχνει για ένα καλύτερο μέλλον, αφού ελπίζει και περιμένει την επιστροφή του στην πατρίδα. «Εκεί είναι το μέλλον μου», θα μου αναφέρει κατά την επικοινωνία μας.
Ο Mc Swat, μιλάει στο TPP για την Λιβύη σήμερα, τον πόλεμο, τον στρατό και τους ισλαμιστές. Όλα, μέσα από τα μάτια ενός ραπερ.
– Ακούμε συνεχώς για τα δυο κέντρα εξουσίας που υπάρχουν στην Λιβύη. Μπορείς να μας δώσεις μια εικόνα για το ποιοι είναι και πως κέρδισαν έδαφος;
Οι δυο εξουσίες που σήμερα χωρίζουν την χώρα, δεν βρέθηκαν εκεί που είναι σήμερα ως αποτέλεσμα της λαϊκής βούλησης και σε καμία περίπτωση, δεν ανταποκρίνονται στα δημοκρατικά αιτήματα των νέων το 2011.
Στην ανατολική Λιβύη, κυβερνάει ο στρατός κάτω από την ηγεσία του στρατηγού Χαφτάρ, ο οποίος το 2014, ξεκίνησε τον πόλεμο κατά των ισλαμιστών. Κέρδισε την υποστήριξη των πολιτών στην αρχή, γιατί απλούστατα έπαιξε με τον φόβο τους: τους τζιχαντιστές. Τους έδωσε δύο επιλογές, είτε να υποκύψουν στην τρομοκρατία, είτε να ζήσουν (ξανά) ένα στρατιωτικό καθεστώς.
Στη δυτική Λιβύη, έχουμε μια κυβέρνηση με ισλαμιστικές επιρροές, η οποία στηρίζεται στις ένοπλες ομάδες που την προστατεύουν. Τρέφεται σαφώς και με αρκετό χρήμα από το Κατάρ. Αλλά για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, και οι δύο πλευρές του νομίσματος – στρατός και Αδελφοί Μουσουλμάνοι – έχουν κάποιον χορηγό. Και οι δύο πλευρές της σημερινής Λιβύης, έχουν τοποθετηθεί από ξένες δυνάμεις που εισχώρησαν ανάμεσα μας την περίοδο της αραβικής άνοιξης.
– Εσύ από ποια πλευρά ένιωσες περισσότερο κίνδυνο και έφυγες ως αυτοεξόριστος πρόσφυγας;
Τα τραγούδια μου ήταν στόχος και για τις δυο κυβερνήσεις. Διαφωνούσα με το παιδομάζωμα των εξτρεμιστικών ομάδων, αλλά και με την στρατιωτική χούντα.
– Έφυγες όμως από την ανατολική Λιβύη, υπάρχουν εκεί ανησυχητικές ενδείξεις ενός απολυταρχικού συστήματος;
Σαφώς και υπάρχουν. Ένας στενός μου φίλος, τον ξέρεις και εσύ από τον Φλεβάρη (εννοώντας την εξέγερση του 2011), ο φωτογράφος Αμπτάλα Μπουνταπους, είναι εδώ και δύο χρόνια φυλακισμένος. Σχολίαζε με μια παρέα σε ένα καφενείο της Βεγγάζης, τα πολιτικά δρώμενα της χώρας και την αξιοπιστία της επιχείρησης αξιοπρέπεια. Τον “τσίμπησαν”, ακριβώς όπως μας τσιμπούσαν την εποχή του Καντάφι.
Το ίδιο συμβαίνει και με την αγνοούμενη βουλευτή, Σιχάμ Σεργκέοα, η οποία επέκρινε δημόσια τον πόλεμο που ξεκίνησε ο Χάφταρ και….εξαφανίστηκε.
– Αρα, είναι δικτάτορας ο Χάφταρ;
Προς εκεί πάει το πράγμα. Μέχρι στιγμής διακρίνουμε τα σημάδια ενός αστυνομικού κράτους. Θέλω να ξεκαθαρίσω όμως, πως ο πατέρας μου είναι στρατιωτικός και συμμετέχει στην επιχείρηση αξιοπρέπεια. Εγώ όμως, απαρνήθηκα τον εμφύλιο και την τακτική ενός αιμοβόρου στρατηγού.
– Μα αν δεν μιλήσεις την γλώσσα των Αδελφών, δηλαδή με πόλεμο, ποια είναι η λύση;
Πίστευα και πιστεύω στον διάλογο, ειδικά αν γίνει μέσα από την δομή των φυλάρχων και της συνέλευσης των φύλων (ένα σύστημα, μια κοινωνική δομή, που ισχύει στην Λιβύη για πάνω από εκατό χρόνια, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα).
– Θα κερδίσει τελικά ο στρατός, θα προχωρήσει στην κατάληψη της πρωτεύουσας;
Εδώ και χρόνια ακούμε τα ίδια. Δεν πιστεύω να το καταφέρει, δεν μου φαίνεται εύκολη αποστολή.
– Αν το καταφέρει, τι θα ακολουθήσει;
Ο ίδιος ο Χάφταρ έχει δηλώσει πως δεν τον ενδιαφέρει η πολιτική και πως δεν νοιάζεται για την θέση της προεδρίας. Τα ίδια όμως, δεν έλεγε και ο Σίσι στους Αιγύπτιους;
– Το τελευταίο διάστημα, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην Ελλάδα και την στρατιωτική κυβέρνηση του Χάφταρ, ενώ τα εγχώρια μιντια, πλασάρουν στον μέσο Έλληνα, την φιλική προς αυτόν, ανατολική Λιβύη. Γιατί γίνεται αυτό, και γιατί τώρα;
Στην Ελλάδα έχετε Δεξιά. Η Δεξιά παγκοσμίως έχει την φήμη ότι δεν σκαμπάζει από ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν τους ενδιαφέρει αν πρόκειται να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με μια δικτατορία, αλλά η δημιουργία μιας λυκοφιλίας με στόχο το συμφέρον τους. Στην προκειμένη περίπτωση: ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.
– Οι κινδυνολόγοι λένε πως ο Σαιφ Αλ Ισλαμ (γιος του Καντάφι) θα κυβερνήσει στο μέλλον, κάτω από το λάβαρο της «εθνικής ενότητας». Υπάρχει πιθανότητα το τιμόνι της χώρας να ξαναγυρίσει στα χέρια των ανθρώπων του παλιού καθεστώτος;
Σύμφωνα με τις πηγές μου, ο Σαιφ είναι νεκρός. Η ιστορία της αποφυλάκισης του είναι φτιαχτή και έχει στόχο την αποσταθεροποίση της χώρας. Ο φόβος της επιστροφής των “κανταφικων”, είναι και αυτό ένα παιχνίδι, που σκοπό έχει την πίεση του λαού, ώστε να κάνει λανθασμένες επιλογές.
– Και σε όλο αυτό το χάος, υπάρχει ελπίδα;
Υπάρχει μεν ο φόβος να γίνουμε σαν την Αίγυπτο, αλλά ναι, υπάρχει ελπίδα. Η ελπίδα έρχεται από την Τυνησία και την Αλγερία. Παίρνουμε μαθήματα από την κοινωνική ζύμωση που γίνεται στις γειτονικές μας χώρες και ακούμε τον ήχο των δρόμων.