Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας επαναφέρει τα σχέδια διαμελισμού της Ρωσίας

του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη

Ο βραβευμένος με … Νόμπελ Ειρήνης (!) και πρώην πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα ζήτησε να μειωθεί ο πληθυσμός της Ρωσίας στα 50 εκατομμύρια άτομα, όπως αναφέρει η Figaro, την οποία επικαλείται το Ukrainsworld. Ο τρόπος που προτείνει να γίνει αυτό είναι με διαμελισμό της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αν δεν επιτευχθεί προηγουμένως η ανατροπή του ρωσικού πολιτικού συστήματος, μέσω μιας διαδικασίας που θυμίζει τις γνωστές «έγχρωμες επαναστάσεις». Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι απαραίτητο «να επιβληθεί η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη χώρα, να οργανωθούν λαϊκές εξεγέρσεις», καθώς «ακόμα και αν η Ουκρανία κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, σε πέντε χρόνια το ίδιο πράγμα θα ξανασυμβεί και σε 10 χρόνια θα δούμε έναν νέο Πούτιν». «Αν η αλλαγή του πολιτικού συστήματος της χώρας είναι αδύνατη, ο διαμελισμός της Ρωσίας θα είναι υποχρεωτικός για να διασφαλιστεί η παγκόσμια ασφάλεια», επισημαίνει, αναφέροντας πως «εκεί ζουν 60 έθνη που (οι Ρώσοι) τους κατάπιαν, όπως καταπίνουν σήμερα όλους τους Ουκρανούς. Είμαστε υποχρεωμένοι να βοηθήσουμε αυτά τα έθνη να ξεσηκωθούν. Είναι απαραίτητο, είτε να αλλάξει το ρωσικό πολιτικό σύστημα, είτε να μειωθεί ο ρωσικός πληθυσμός σε λιγότερο από 50 εκατομμύρια ανθρώπους».

Ο Βαλέσα είναι γνωστός ως ένας από τους υμνητές της μεταφυσικής του «τέλους» της ιδεολογίας/ιστορίας κλπ., η οποία επικράτησε μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου και την πτώση των σοσιαλιστικών κρατών στην Ευρώπη, γεγονός που οδήγησε σε μεταβολή της παγκόσμιας τάξης, που μέχρι τότε είχε σημαδευτεί από τη διαμάχη σοσιαλισμού και φιλελευθερισμού. Το παραπάνω οδήγησε ορισμένους να διατυπώσουν την άποψη ότι ο δυτικός φιλελευθερισμός και μάλιστα κατά τα πρότυπα των Ηνωμένων Πολιτειών, αποτελεί μονόδρομο, καθιστώντας την ιδεολογική διαπάλη αχρείαστη. Ο ίδιος σε παλαιότερη συνέντευξή του στο Πατρινόραμα, το 2021, είχε εκφράσει την άποψη ότι «η Νέα Ευρώπη αλλά κι ο Νέος κόσμος γενικώς, πρέπει να χτιστεί στην λογική», εξοβελίζοντας τον ρόλο της ιδεολογίας στις σύγχρονες κοινωνίες. «Έχουν τελειώσει όλα αυτά. Ζούμε σε μια εποχή όπου οι ιδεολογίες έχουν τελειώσει. Η αν θέλετε πρέπει να τελειώσουν. Να πάμε πιο πέρα. Χρειαζόμαστε όχι νεο-κομμουνιστικές ή νεο-καπιταλιστικές ιδέες. Όχι! Χρειαζόμαστε κυρίως κάτι άλλο, πέρα από δημαγωγία, λαϊκισμό, άκρα δεξιά η άκρα αριστερά. Αυτά όλα, δεν είναι οι απαντήσεις που γυρεύουμε σήμερα». Εκφραστής της παραπάνω άποψης υπήρξε ο Φράνσις Φουκουγιάμα, σύμφωνα με τον οποίο η πτώση του σοσιαλισμού στην Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ, το οικονομικό άνοιγμα στην Κίνα και η παγκόσμια πολιτιστική επέλαση της Δύσης είναι μεταξύ των χαρακτηριστικών που αποδεικνύουν πως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου είναι στη πραγματικότητα το «τέλος της ιστορίας», όπου το «τέλος των ιδεολογιών» επιτυγχάνεται όχι μέσω της σύγκλισής τους, όπως θεωρούσε με την επικράτηση του μεταπολεμικού κεϋνσιανισμού ο Ντάνιελ Μπελ, αλλά την επικράτηση των οικονομικοπολιτικών ιδεών του δυτικού φιλελευθερισμού. Οι υποστηρικτές του γκλομπαλισμού προέβλεπαν ότι μέσω της παγκοσμιοποίησης, οι υπερεθνικές οικονομικές δομές (τράπεζες, τραστ, πολυεθνικές εταιρείες) εξάγουν τις φιλελεύθερες αξίες, δημιουργώντας παγκόσμια καταναλωτικά αγαθά και πρότυπα, τα οποία προστατεύονται από τις παγκοσμιοποιημένες δομές ασφαλείας (βλ. ΝΑΤΟ).

Οι προβλέψεις περί «τέλους» δεν άργησαν να ματαιωθούν, καθώς η κατάρρευση των σοσιαλιστικών κρατών δεν οδήγησε στις περισσότερες περιπτώσεις σε αντικατάστασή τους από κράτη δυτικού τύπου, αλλά στην ανάδυση μιας ποικιλίας αντιδραστικών ιδεολογιών (θρησκευτικός φονταμενταλισμός, εθνοτικός εθνικισμός), οι οποίες εργαλειοποιούνται από τα ίδια τα δυτικά κράτη για τις γεωπολιτικές τους επιδιώξεις. Στο ίδιο το εσωτερικό των δυτικών κοινωνιών, η αποδυνάμωση του «κοινωνικού κράτους» συνοδεύτηκε με ενίσχυση του κράτους με τη κατασταλτική του μορφή, μέσω των νόμων κατά της τρομοκρατίας, σε βάρος των πολιτικών ελευθεριών και ατομικών δικαιωμάτων. Χαρακτηριστική είναι η παραδοχή του ίδιου του Φουκουγιάμα, πως ο Μαρξ είχε δίκιο όταν έγραψε για τις κρίσεις υπερσυσσώρευσης του καπιταλισμού και την φτωχοποίηση των εργαζομένων. Αναθεωρώντας τις προηγούμενες προβλέψεις του, ο Φουκουγιάμα έκανε λόγο για τα καταστροφικά αποτελέσματα του νεοφιλελευθερισμού που ξεκίνησε από τις νεοδεξιές κυβερνήσεις Ρήγκαν και Θάτσερ, η αποδυνάμωση των εργατικών συνδικάτων και της διαπραγματευτικής δύναμης των εργαζομένων, καθώς και η άνοδος μιας πανίσχυρης χρηματοοικονομικής ολιγαρχίας. Μάλιστα, παραδέχεται ότι ο «σοσιαλισμός» είναι απαραίτητος, χωρίς βέβαια να εννοεί την κοινή ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, αλλά σε σημαντικούς τομείς, όπως οι δημόσιες υπηρεσίες, καθώς και την ανάγκη προγραμμάτων αναδιανομής, αλλά και ρύθμιση του τραπεζικού τομέα. Δεκαετίες μετά την πτώση των σοσιαλιστικών κρατών στην Ευρώπη, παρατηρείται άνθιση των σοσιαλιστικών ιδεών στη Δύση, ακόμα και στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και νοσταλγία για το σοβιετικό παρελθόν στη Ρωσία και άλλες πρώην σοβιετικές χώρες, η οποία εξηγεί σε ένα βαθμό τη χρήση της σημαίας της Νίκης στο μέτωπο στην Ουκρανία. Μάλιστα, παρά τις αρχικές προβλέψεις του Φουκουγιάμα, μια σειρά κράτη που προέκυψαν από τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ου αιώνα, συνεχίζουν να αναφέρονται στην σοσιαλιστική ιδεολογία (Κορέα, Κούβα, Βιετνάμ, Λάος) και μάλιστα, η περίπτωση της Κίνας, προβάλλεται ως στρατηγική απειλή από τις «δεξαμενές σκέψεις» των δυτικών κυβερνήσεων και της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ενώ αναπτύσσονται πολιτικά προγράμματα εναλλακτικά προς τον μονοπολισμό, με κάποια από αυτά να έχουν αριστερές αναφορές (Βενεζουέλα, Νικαράγουα, Βολιβία).

Η ματαίωση των θεωριών του «τέλους» ωθεί ανθρώπους, όπως ο Βαλέσα, να επαναφέρουν δυναμικά τα πιο πολεμοκάπηλα σενάρια. Το Ινστιτούτο Ραντ, το οποίο προτείνει τον ταυτόχρονο πόλεμο ενάντια σε Ρωσία και Κίνα από την Ουάσιγκτον, έχει εκπονήσει εδώ και χρόνια μια στρατηγική εξάντλησης των πόρων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όπως έκανε παλαιότερα με την ΕΣΣΔ, καθώς θα την αναγκάσουν να εμπλακεί στην Ουκρανία και αλλού ή να αποδεχθεί την περικύκλωση από το ΝΑΤΟ. Το σχέδιο περιλαμβάνει την πρόκληση εσωτερικών ταραχών, μέσω κυρώσεων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «πορτοκαλί επανάσταση», όπως αυτές που είδαμε να αποτυγχάνουν τους περασμένους μήνες και ενθαρρύνθηκαν από φιλοδυτικές προσωπικότητες, όπως ο ακροδεξιός Ναβάλνι. Την ίδια στιγμή, δυτικές εταιρείες δημοσκοπήσεων παραδέχονται ότι πάνω από το 80% των Ρώσων εγκρίνει τις πρόσφατες ενέργειες του Ρώσου προέδρου. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος δήλωσε πριν μήνες ότι «ο Πούτιν πρέπει να αποτύχει» και μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της G7 προώθησαν κυρώσεις για να προκαλέσουν την κατάρρευσή της ρωσικής κυβέρνησης, ανακοίνωσε τις προηγούμενες ημέρες τη δική του παραίτηση.

Σχέδια διαμελισμού …πριν τον Βαλέσα

Στο παραπάνω πλαίσιο, o Βαλέσα δεν είναι ο μοναδικός που επαναφέρει τα σενάρια διαμελισμού της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η ιδέα πρωτοεμφανίστηκε μετά την ανατροπή της ΕΣΣΔ, όταν ο νεοσυντηρητικός επιχειρηματίας και μελλοντικός αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι, κύριος αρχιτέκτονας του πολέμου στο Ιράκ, πρότεινε τον τεμαχισμό της Ρωσίας σε πολλές μικρότερες χώρες, σύμφωνα με όσα γράφει στα απομνημονεύματα του ο πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Ρόμπερτ Γκέιτς. Λίγα χρόνια μετά, ο πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑΖ, Μπίγκνιεφ Μπρζεζίνσκι, δημοσίευσε ένα άρθρο στο Foreign Affairs το 1997, προτείνοντας τη δημιουργία μιας «χαλαρά συνομοσπονδιοποιημένης Ρωσίας, αποτελούμενης από μια ευρωπαϊκή Ρωσία, μια Σιβηρική Δημοκρατία και μια Δημοκρατία της Άπω Ανατολής». Σήμερα, η συζήτηση επανέρχεται ανοιχτά, με την Επιτροπή για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη να διοργανώνει εκδήλωση στην οποία συζητήθηκε «η ανάγκη “απο-αποικιοποίησης” της Ρωσίας». Η εκδήλωση παρουσιάστηκε από τον βουλευτή Στίβεν Α. Κοέν, Δημοκρατικό από το Τενεσί που συμπροεδρεύει της επιτροπής, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι οι Ρώσοι «έχουν αποικίσει στην ουσία τη χώρα τους» και υποστήριξε ότι η Ρωσία «δεν είναι ένα αυστηρά έθνος, με την έννοια που γνωρίζαμε στο παρελθόν».

Ο νεοσυντηρητικός Μπαχτί Νισάνοφ, ανώτερος σύμβουλος πολιτικής της Επιτροπής για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, συντονιστής στην εκδήλωση, υποστήριξε ότι η δυτική καταδίκη του πολέμου της Μόσχας στην Ουκρανία θα πρέπει να επεκταθεί στην εναντίωση στην «εσωτερική αυτοκρατορία της Ρωσίας». Το λόγο έλαβε επίσης ο Κέισι Μισέλ, συνεργάτης του Ινστιτούτου Χούντσον στην Πρωτοβουλία για την Κλεπτοκρατία,  μιας δεξιάς δεξαμενής σκέψης της Ουάσιγκτον που χρηματοδοτείται αδρά από τους ολιγάρχες Κοχ, Γουόλτον, εταιρείες όπως η ExxonMobil και το Πεντάγωνο. Ως πρώην μέλος του «ειρηνευτικού σώματος» των ΗΠΑ στα σύνορα Ρωσίας-Καζακστάν, υποστηρικτής των επιχειρήσεων «αλλαγής καθεστώτος» και αρθρογράφος συστημικών μέσων, όπως το Foreign Affairs και το Atlantic, πρότεινε σε πρόσφατο άρθρο του την «απο-αποικιοποίηση» της Ρωσίας. Για το θέμα έχει αρθρογραφήσει και ο Ρώσος φιλοδυτικός Λεονίντ Μπερσίντσκι, ο οποίος παραδέχεται επίσης την ύπαρξη τέτοιων σχεδιασμών, προβλέποντας πολλαπλές αποσχιστικές εξεγέρσεις. 

Εκείνοι που κόπτονται να «απο-αποικιοποιήσουν» τη Ρωσία, τη Κίνα, αλλά και μικρότερες χώρες, όπως η Συρία και το Πακιστάν, στη πραγματικότητα εννοούν την βαλκανοποίηση, όπως κάποτε στη Γιουγκοσλαβία, επί των γραμμών του εθνοτικού εθνικισμού, με πραγματικό στόχο τη νεο-αποικιοποίηση μέσω της κατάκτησης των αγορών και των πόρων των κρατών που δεν υποτάσσονται στη μονοκρατορία της Ουάσιγκτον. Οι ίδιοι δεν έχουν τίποτα να πουν για τους πραγματικούς αγώνες απο-αποικιοποίησης στο Μάλι, τη Λατική Αμερική και τους Αφροαμερικάνους των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα, με το «δόγμα Γούλφοβιτς», το οποίο πήρε το όνομα από τον εμπνευστή του, τότε σύμβουλο αμυντικής πολιτικής των ΗΠΑ και έγινε γνωστό από διαρροή στους New York Times στις 7 Μαρτίου 1992: «Ο πρώτος μας στόχος είναι να αποτρέψουμε την επανεμφάνιση ενός νέου αντιπάλου, είτε στο έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης είτε αλλού, ο οποίος θα αποτελεί απειλή της τάξης εκείνης που αποτελούσε παλαιότερα η Σοβιετική Ένωση. Αυτή είναι μια κυρίαρχη σκέψη που διέπει τη νέα περιφερειακή αμυντική στρατηγική και απαιτεί να προσπαθήσουμε να εμποδίσουμε οποιαδήποτε εχθρική δύναμη να κυριαρχήσει σε μια περιοχή της οποίας οι πόροι, υπό ενοποιημένο έλεγχο, θα ήταν επαρκείς για να δημιουργήσουν παγκόσμια ισχύ».

Οι σχεδιασμοί τους για παγκόσμια κυριαρχία είναι μακριά από τις πρόσφατες εκκλήσεις Γκουτέρες, αλλά κυρίως από το πνεύμα της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών, η οποία απηχεί μια ευνοϊκή για τους λαούς συνθήκη, που χαρακτηριζόταν από τα κοινωνικά κεκτημένα της ΕΣΣΔ. Η παλινόρθωση εγκαινίασε μια εποχή μονοπολισμού, κατά την οποία τα όργανα του ΟΗΕ αποδείχθηκαν όχι μόνο ανίκανα να εγγυηθούν τα ιδρυτικά τους προτάγματα, αλλά και χειραγωγούμενα για τους αυτοκρατορικούς σκοπούς. Η Ομάδα για την υπεράσπιση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η οποία ιδρύθηκε από τις σοσιαλιστικές και αντιιμπεριαλιστικές χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, όπως και οι ρωσικές προτάσεις για τη διεύρυνση του Συμβουλίου Ασφαλείας, απηχεί την υποχώρηση του εξαιρετισμού της Ουάσιγκτον και μια συμπεριληπτική προοπτική, στην οποία τα διαφορετικά πολιτικά προγράμματα θα μπορούν να αναπνεύσουν.