Συνέντευξη στον Ορέστη Βέλμαχο και τον Μηνά Κωνσταντίνου
Κείμενο: Μηνάς Κωνσταντίνου

Η άνθιση που βιώνει ο χώρος της κωμωδίας και ειδικά του stand up comedy στην Ελλάδα αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητα χαρμόσυνο και πολλά υποσχόμενο γεγονός. Μόλις το περασμένο καλοκαίρι, περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έσπευσαν στο κάλεσμα 19 κωμικών στην μεγαλύτερη παράσταση stand up comedy που έχει γίνει στη χώρα μέχρι σήμερα, και μάλιστα για έναν τόσο εξαιρετικά ευγενή και συγκινητικό σκοπό. Νέοι και λίγο… λιγότερο νέοι καλλιτέχνες επιβεβαίωσαν πως η χώρα μας έχει πλέον μία ολοκληρωμένη και αξιοπρόσεκτη σκηνή stand up comedy. Μέλος αυτής της κοινότητας είναι και ο Στέλιος Ανατολίτης.

«Έχω ασχοληθεί με το θέατρο. Έκανα πολλά χρόνια παιδικό θέατρο. Η ειδίκευσή μου ήταν οι μαριονέτες και οι κούκλες, το πώς χτίζεις χαρακτήρες. Εκεί ανέπτυξα και μία μεγάλη γκάμα φωνών που με βοήθησε, έκανα και κάποιες διαφημίσεις. Από εκεί ασχολήθηκα πάρα πολύ με τον κωμικό αυτοσχεδιασμό, το λεγόμενο Improve, όπως είναι το «Κάψε το Σενάριο» με τον Λάμπρο Φισφή, τον Ζήση Ρούμπο, την Ιωάννα Τριανταφυλλίδου, τον Δημήτρη Μακαλιά, και τώρα είναι μέσα ο Γιώργος Αγγελόπουλος, ο Γιάννης Σαρακατσάνης και η ομάδα έχει μεγαλώσει πάρα πολύ. Είναι και το Improve Theater του Μενέλαου Πρόκου, η πρώτη σχολή θεατρικού αυτοσχεδιασμού, είχα και εγώ μια σχολή στη Θεσσαλονίκη.  Από τον αυτοσχεδιασμό και το μπλόγκινγκ και το γράψιμο, ήρθε ο αυτοσχεδιασμός με το γράψιμο και έγιναν stand up. Αλλά πιο πριν, επιστήμη, χημεία. Χημικός!» περιγράφει τη διαδρομή πριν φτάσει στο σημερινό του σταθμό.

Κλασικό δείγμα τριαντάρη της Ελλάδας της κρίσης που κυνηγάει το όνειρό του, για τον Στ. Ανατολίτη η προετοιμασία των εφηβικών χρόνων και τα σχέδια για την μετέπειτα ενήλικη ζωή συνάντησαν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και την αλλαγή των ισορροπιών εντός της ελληνικής κοινωνίας. Έτσι, μπροστά σε ένα μέλλον που ανοιγόταν εντελώς επισφαλές και απαισιόδοξο, εκείνος ένιωσε ελεύθερος να επιλέξει να κάνει αυτό που λέει η καρδιά του.

«Έφτασα σε ένα σημείο, ενώ παράλληλα ασχολιόμουν και με τη μουσική και το θέατρο και χορούς, είπα πως αυτό είναι μια πλευρά της ζωής που θέλω να μείνει έτσι. Μπήκα στο πανεπιστήμιο, είδα ότι έρχεται η κρίση και ότι η επιστήμη δεν μπορεί να μου δώσει τίποτα, και είπα “έχω δύο μεγάλες αγάπες, ποια είναι λίγο πιο μεγάλη; Οι τέχνες, θα πάω προς τα εκεί”» σημειώνει, ενω παρά τις δεύτερες σκέψεις που μπορεί να κάνει όπως ο καθένας μας με τις επιλογές του, επιλέγει να μη μιζεριάζει και να προσπαθεί να μαθαίνει από τα λάθη του.

«Ίσως είναι και ενός τύπου αυτοσυντήρηση. Νομίζω πως πάντα θα σκέφτεσαι το “και εάν”. Δεν μπορείς να ζήσεις εάν δεν το σκέφτεσαι αυτό. “Εάν είχα κάνει αυτό, θα ήμουν στην ίδια κατάσταση;”. Η επιλογή η δικιά μου βασίστηκε στο ότι αν κάνω αυτό, θα είμαι στην ίδια κατάσταση με το άλλο, και δυστυχισμένος. Οπότε αποφάσισα να κάνω το άλλο, να είμαι ευτυχισμένος και σε μία άλφα κατάσταση. Πάντα θα σκέφτεσαι “και αν”, γιατί νομίζω πως όσο προχωράς και εξελίσσεσαι, και εξελίσσεται η πορεία και η σκέψη σου, πρέπει να σταματήσεις να μετανιώνεις για πράγματα. Αυτό θα πει “μεγαλώνω” ουσιαστικά. Αλλιώς, γιατί μεγαλώνουμε; Πρέπει να μεγαλώνεις και να λες “ξέρεις κάτι, αυτό πια δεν με πειράζει”. Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Να κοιτάς τα λάθη σου και να λες “χα, κοίτα να δεις” και να χαίρεσαι που τα έκανες και ήρθες μέχρι εδώ».

Η κωμωδία μέσα από τον ορθολογισμό

Με μία παράσταση που ολοκληρώθηκε μόλις πριν λίγες ημέρες, με άλλη μία solo στα σκαριά, διατηρώντας παράλληλα ένα κανάλι στο youtube και με κλίση και σπουδές στις θετικές επιστήμες, ο Στέλιος Ανατολίτης κάνει κωμωδία σε διάφορες εκφάνσεις της με κυρίαρχο μότο τον ορθολογιστικό της χαρακτήρα. Στο κανάλι του στο youtube, με τη σειρά «Τα νεύρα μου» επιστρατεύει τον ορθολογισμό για να αντικρούσει τις πολυποίκιλες «μπαρούφες» που ακούγονται σήμερα στο διαδίκτυο ή στις πραγματικές συζητήσεις.

«Όπως το βλέπω, η κωμωδία είναι βαθιά ορθολογιστική, γιατί μία από τις καταπληκτικές μεθόδους να γελάσει ο άλλος είναι να του εμφανίσεις το παράλογο. Μόλις δεις το παράλογο, γελάς. Πως συνδέονται ακριβώς δεν ξέρω. Γιατί έχω μία τάση να νευριάζω με πράγματα, και κατάλαβα ότι είναι καλύτερα να γελάω με αυτά τα πράγματα. Οπότε, έκανα αυτό το πράγμα, στο youtube. Για να μη φανεί ότι έχω εμπάθεια, επιλέγω πιο γενικά θέματα, για να φανεί ότι είναι θέμα αυστηρής κριτικής προς τις μπούρδες που ακούω γύρω μου, και όχι προσωπικό» περιγράφει το περιεχόμενο του καναλιού του, ενώ δεν μασάει τα λόγια του αναφορικά με τη στάση που οφείλει να έχει ένας καλλιτέχνης στα δημόσια πράγματα.

«Το κεφάλαιο καλλιτέχνης δεν είναι ένα πράγμα, όπως λέει, είναι δυναμικό και αλλάζει. Στην εποχή των social media, δεν μπορείς να είσαι “απλά καλλιτέχνης”. Κάτι που δεν ήταν ποτέ ο Χατζηδάκης. Κάτι που δεν ήταν ποτέ ο Θεοδωράκης. Ούτε ο Αγγελόπουλος. Κάποιοι διάλεξαν να είναι. Μπορεί και να αρκεί για το κοινό, αλλά είμαστε σε μία κατάσταση στην οποία όταν έχεις δύναμη πρέπει να μιλάς. Και πρέπει να υπερασπίζεσαι αυτό που θα πάει την κοινωνία μπροστά, εδώ δεν υπάρχει και πολύ debate. Νομίζουμε ότι υπάρχει, αλλά η ισονομία, η κοινωνική δικαιοσύνη και λοιπά είναι αυτά που πήγαιναν μπορστά την κοινωνία πάντα. Έχουμε πίσω μας τουλάχιστον 2000 χρόνια. Παρότι άθεος, να σου πω ακόμα και το παράδειγμα του Ιησού, ο πρώτος άνθρωπος που πήγε ενάντια στα πάντα. Φέρεται να μιλάει για πρώτη φορά για κοινωνική δικαιοσύνη, υπερασπίστηκε τους φτωχούς. Μέσα στις γραφές συναντάμε το παράδειγμα του Πόντιου Πιλάτου, ένας άρχοντας της εξουσίας, πλούσιος, να λέει για πρώτη φορά “εγώ δεν μπορώ να κρίνω έναν φτωχό, νίπτω τας χείρας μου”, πολύ ριζοσπαστικά πράγματα για εκείνη την εποχή. Έχουν μπει, λοιπόν, αυτές οι βάσεις, έτσι προχωράμε. Με ισονομία, κοινωνική δικαιοσύνη, με αγάπη εντός εκτός εισαγωγικών, και όχι σκοτώνοντας ο ένας τον άλλον, γιατί αυτό είναι κάτι που έκαναν οι homo sapiens διακόσιες χιλιάδες χρόνια πριν. Έτσι, για μένα, τα social media δεν είναι ένα παράθυρο που μπορείς να απέχεις».

Μάλιστα, ο ίδιος δεν διστάζει να μιλήσει ανοιχτά για την ψυχασθένεια της διπολικής διαταραχής από την οποία πάσχει. Όπως σημειώνει, «δεν γίνεται να μην μιλάς γι' αυτό όταν υπάρχει έξω κόσμος με το ίδιο πράγμα και υποφέρει». Μέσα από τα βίντεο και τα νούμερά του μιλάει για την ασθένειά του, με στόχο εκείνον τον κόσμο στο κοινό που βιώνει αντίστοιχη κατάσταση και δυσκολεύεται να το αντιμετωπίσει. «Για τον έναν στο κοινό, θα πω αυτό το αστείο, γιατί είναι και εκατό άτομα στην παράσταση, ένας στους εκατό θα το έχει. Και έρχονται μετά από την παράσταση και μου το λένε» αναφέρει, ενώ παρατηρεί πως ακόμα υπάρχει μεγάλο ταμπού στην κοινωνία απέναντι στις ψυχικές ασθένειες.

«Γιατί; Γιατί; Γιατί;»

Από τους τίτλους στα βίντεό του, μεταξύ των οποίων συναντά κανείς «αεροψεκασμοί», «Δημοσθένης Λιακόπουλος», «Μακεδονικό», «αντιεμβολιαστές», «Μητροπολίτης Άνθιμος» και «Μάρκος Σεφερλής», στα βίντεό του επιλέγει συχνά θέματα θεωριών συνωμοσίας και παραπληροφόρησης, παραθέτοντας πλήθος στοιχείων και ενδελεχούς έρευνας, για να αποδομήσει την εκάστοτε ιστορία. Ο ίδιος καταγράφει τα αποτελέσματα του κινήματος του «αντι-ιντελεξουαλισμού» στις μέρες μας, και περιγράφει τη σημερινή κατάσταση με τα λόγια του Καρλ Σέιγκαν που ανέφερε πως «Θα φτάσει μια μέρα που δεν θα μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποια είναι η αλήθεια από το τι μας κάνει να αισθανόμαστε καλά».

Παραδέχεται βέβαια πως έχουμε φτάσει ήδη σε αυτό το σημείο, αλλά προτείνει μία συνταγή αντιμετώπισης της κατάστασης: «Ρώτα συνεχόμενα γιατί. Σε κάθε απάντηση, ένα γιατί. Πίσω από τις περισσότερες τέτοιες αντιλήψεις, θα διαπιστώσει κανείς πως υπάρχει ένας φόβος. Ένα συναίσθημα τόσο δυνατό, λίγα πράγματα επιδρούν έτσι στον άνθρωπο, γονιδιακά, ο φόβος είναι ένα από αυτά. Συνήθως αυτές οι απόψεις έρχονται από μία “fight or flight” αντίδραση. Ένα αίσθημα ότι “κάποιος θέλει το κακό μου”. Αν καταφέρεις και φτάσεις εκεί, και πραγματικά νοιάζεσαι για τον άνθρωπο που είναι απέναντί σου, θα καταφέρεις να σπρώξεις ένα τουβλάκι».

Όπως ξεκαθαρίζει, υπάρχουν πράγματα για τα οποία μπορούμε να διαφωνούμε και να ανταλλάσσουμε απόψεις, αλλά δεν μπορούν να τίθενται όλα προς αμφισβήτηση. «Δεν μπορούμε να διαφωνούμε για τον φασισμό. Δεν είναι άποψη, καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα αυτό. Δεν είναι άποψη. Υπάρχει μία κοινωνική θεωρία που λέει πως εάν μια ανεκτική κοινωνία ανέχεται την μη ανεκτικότητα, είναι καταδικασμένη να καταλήξει σε ολοκληρωτισμό» συμπληρώνει.

Μόλις πριν λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε η παράσταση «Science + Comedy» που ανέβαζε ο ίδιος με τον Δημήτρη Δούκογλου στην παρουσίαση, αφήνοντας παρακαταθήκη για το μέλλον ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον concept. Μία παράσταση που δένει την κωμωδία με την επιστημονική γνώση, επιβεβαιώνοντας την ανάπτυξη της stand up σκηνής που ήδη πειραματίζεται σε καινούργιους δρόμους.

«Εκεί όλα ακούγονται σωστά, αλλά τίποτα δεν είναι σωστό. Με αυτόν τον τρόπο δείχνουμε, από μία οπτική, πως μπορούν να λειτουργήσουν τα fake news. Μπορώ να πω πολλές μπούρδες, επιστημονικά»

Το σίγουρο, είναι πως ο Στ. Ανατολίτης έχει πολλά να πει, επιστημονικά και μη. Μερικά από αυτά σύντομα, τον ερχόμενο Δεκέμβριο, από τη σκηνή του θεάτρου Eliart για να παρουσιάσει την σόλο του παράσταση «Μάχες με νεράιδες», ενώ ετοιμάζεται να ανέβει στη Θεσσαλονίκη και το Μαιευτήριο στις 29 Δεκεμβρίου και σχεδιάζει tour σε Αλεξανδρούπολη, Ξάνθη και Ορεστιάδα.

*Η συνέντευξη δόθηκε την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου, στην εκπομπή το ΜηνΌρε του TPP