της Γεωργίας Κριεμπάρδη
Ο βασιλιάς είναι νεκρός. Θεωρητικά εδώ και χρόνια, αφού η Βασιλεία έχει εδώ και χρόνια καταπέσει. Πλέον και πρακτικά. Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος είναι νεκρός -φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, το γήρας δεν το ξεγελάς- και επί μέρες βομβαρδιζόμαστε από τις τηλεοράσεις, τις εφημερίδες, τα ραδιόφωνα και το διαδίκτυο για κάθε λεπτομέρεια της κηδείας του.
Δυσκολευόμουν να καταλάβω γιατί, αλλά η εξήγηση είναι πιο απλή από τις περίπλοκες σκέψεις μας -θα εξηγήσω παρακάτω. Δηλαδή, στην περίπτωση της βασίλισσας Ελισάβετ στην Αγγλία, το καταλάβαινα -έχουν ακόμη τον θεσμό της Βασιλείας.
Σήμερα πραγματοποιείται η κηδεία του. Ιδιωτική κηδεία με δημόσια κόλλυβα. Η σορός του έκπτωτου μονάρχη βρίσκεται από το πρωί της Δευτέρας για πέντε ώρες (6 π.μ. – 11 π.μ.) στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης. Εκατοντάδες έφτασαν εκεί, πολλοί εξ’ αυτών με φιλοβασιλικά αισθήματα, κρατώντας ελληνικές σημαίες, φωτογραφίες του τέως και σύμβολα μια άλλης εποχής. Στο δρόμο πετάχτηκαν φέιγ βολάν που έγραφαν «Αθάνατος-Βασιλεύς Κωνσταντίνος».
Υπάρχουν δύο σκέλη στη σκέψη μου: τα πεπραγμένα κάποιου, η διαχείριση της είδησης από τα ΜΜΕ και την κυβέρνηση.
Ως προς το πρώτο σκέλος, το επεισόδιο της Ανασκόπησης αυτής της εβδομάδας, τα εξήγησε όλα αναλυτικά.
Αναρωτιόμουν ποιος ο λόγος να δοθεί τόση σημασία, αξία, να αναλωθούμε σε τόσες συζητήσεις, να δοθεί όλος ο τηλεοπτικός -κι όχι μόνο- χρόνος επί ολόκληρα 24ωρα για έναν άνθρωπο άλλης εποχής με συγκεκριμένα πεπραγμένα; Βέβαια, τα πεπραγμένα αυτά κρίνονται διαφορετικά από κάθε άνθρωπο, ανάλογα με τα πιστεύω του.
Είναι λάθος ψάχνουμε απάντηση στο γιατί τόσος ντόρος, ξεκινώντας από το τι ήταν ο βασιλιάς. Η εξήγηση δίνεται ότι βάζουμε το γεγονός στο πλαίσιο της σημερινής εποχής, όπου γίνεται. Αν, για παράδειγμα, ο βασιλιάς πέθαινε το 1970, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Αν πέθαινε τον Ιούλιο του 2023, μετεκλογικά, πιθανόν τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Το ζήτημα τώρα είναι πως η καυτή πατάτα έπεσε στα χέρια της κυβέρνησης Μητσοτάκη και πρόκειται για ένα συμβάν που αναπόφευκτα εμπλέκεται στην προεκλογική εκστρατεία.
Η κυβέρνηση θα έπρεπε να κρατήσει ισορροπίες για ένα αγαπητό πρόσωπο μερίδας του κοινού της και μισητό για την άλλη πλευρά. Από τις πρώτες συζητήσεις στη δημόσια σφαίρα για το αν θα έπρεπε η κηδεία να γίνει δημοσία δαπάνη, οι αντικυβερνητικοί -με πρωτοστάτη τον ΣΥΡΙΖΑ- βρήκαν πάτημα για κομματική επίθεση στην κυβέρνηση, μιλώντας για μια «βασιλόφρονα Χούντα Κούλη». Από την άλλη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλοντας να κρατήσει τα μπόσικα, τιμά τον βασιλιά (κλείνοντας το μάτι στο δεξιό κοινό), αλλά με τη σορό του να αποφασίζεται να τεθεί για προσκύνημα μόνο για τέσσερις ώρες και η κηδεία να γίνει από ιδιώτη. Έτσι, όσο κι αν αντιδρά μερίδα της Αριστεράς, κρατείται κάποια ισορροπία, για όσους κινούνται στο κέντρο τουλάχιστον.
Είναι λάθος να ξεκινάμε από το τι ήταν ο βασιλιάς και το κάθε πρόσωπο, αποκόπτοντάς το από το πλαίσιο της εκάστοτε εποχής και κυβέρνησης. Για παράδειγμα, αν η σορός του βασιλιά ήταν για προσκύνημα για τρεις μέρες (όπως του Μίκη Θεοδωράκη), τι θα γινόταν; Πόσος περισσότερος χαμός από μερίδα της Αριστεράς; Και δεν εξετάζουμε τι ήταν ο Θεοδωράκης και τι ο βασιλιάς, αλλά πώς προεκλογικά ο θάνατος γίνεται πεδίο εκμετάλλευσης ψήφων.
Για να γίνει ακόμα πιο σαφές, πόσο μεγάλο ρόλο παίζει η στιγμή που γίνεται κάτι, ας σκεφτούμε πως ο Μάρκος Βαφειάδης (ήρωας για τους κομμουνιστές, εχθρός για την άλλη πλευρά), κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη. Γιατί; Γιατί ο θάνατος του ήρθε το 1992, σε μια εποχή ΠΑΣΟΚ, που προσπαθούσε να χωρέσει περισσότερη Αριστερά. Αν γινόταν τώρα, θα γινόταν δημοσία δαπάνη; Με τίποτα. Κι αυτό γιατί το κοινό της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα μαύριζε την κυβέρνηση στις εκλογές.
Αν κάποιος, ανίδεος από την ελληνική πραγματικότητα, ανοίξει την τηλεόραση, θα νομίζει πως έχουμε Βασιλεία. Τέτοια κάλυψη είδαμε πρόσφατα στον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας. Υπάρχουν φιλοβασιλικοί (κι όχι μόνο γραφικοί ηλικιωμένοι, αλλά και νέοι -άλλη ανάλυση αυτή, -όπως είδαμε στο λαϊκό προσκύνημα), και φιλοχουντικοί, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Εδώ καλά καλά δεν κρύβονται αυτοί, και στις εκλογές το βλέπουμε ξεκάθαρα. Κι αυτό είναι κάτι που η σημερινή κυβέρνηση, προεκλογικά, το υπολογίζει.