«Οι δημοσιογράφοι εκφοβίζονται και παρενοχλούνται από την επεμβατική κρατική παρακολούθηση, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης εμπορικού spyware, καταχρηστικών νομικών ενεργειών και συντονισμένων διαδικτυακών εκστρατειών συκοφαντικής δυσφήμισης, που συχνά υποκινούνται ή ενισχύονται από φιλοκυβερνητικούς παράγοντες. Αυτές οι τακτικές όχι μόνο διαβρώνουν την ικανότητα των δημοσιογράφων να εργάζονται ελεύθερα, αλλά θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή, την ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα των πηγών τους» αναφέρουν χαρακτηριστικά, κάνοντας αναφορά και στην πρόσφατη εισαγγελική απόφαση του Αρείου Πάγου για τις υποκλοπές, την ατιμωρησία για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, αλλά και την «έλλειψη πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του απαράδεκτου κυβερνητικού ελέγχου στα κρατικά μέσα ενημέρωσης».

Η ανακοίνωση όπως δημοσιεύθηκε στο RSF

Η RSF και οι εταίροι της προειδοποιούν την ΕΕ να μην αγνοεί την επιδείνωση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα

Ενώ η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα παραθέτει τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου – όπου η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) – αδυνατεί να κατανοήσει την κρίση που απειλεί το δικαίωμα στην ενημέρωση στη χώρα. Την 1η Αυγούστου, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) και 13 άλλες διεθνείς και ελληνικές ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων δημοσίευσαν μια δήλωση καλώντας την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ να καταδικάσει δημόσια τους αυξανόμενους περιορισμούς στην ελευθερία του Τύπου.

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου για το 2024, που δημοσιεύθηκε στις 24 Ιουλίου 2024, παραπλανά τους αναγνώστες σχετικά με την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα σε μια εποχή που η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και ο αστικός χώρος αντιμετωπίζουν τρομερές απειλές και επιθέσεις, δήλωσαν σήμερα 14 οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.

Ο υπερβολικά θετικός απολογισμός στην έκθεση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με μια ανησυχητική πραγματικότητα που βιώνουν δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών επί τόπου, και μια αυξανόμενη διεθνή ανησυχία για την επιδείνωση του κράτους δικαίου στη χώρα, η οποία τονίστηκε από 17 ανθρώπινα δικαιώματα και ομάδες για την ελευθερία του Τύπου σε επιστολή του Φεβρουαρίου 2024 προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αγνοεί μια έντονη ασυμφωνία μεταξύ των αυτοαναφερόμενων δεδομένων της ελληνικής κυβέρνησης και των ανησυχητικών στοιχείων που υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και δημοσιογράφους. Εστιάζει δυσανάλογα σε θετικές εξελίξεις, χωρίς να τις σταθμίζει με τα ευρύτερα συστημικά ζητήματα και τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις. Αυτό εγείρει ανησυχίες σχετικά με την προθυμία της Επιτροπής να αντιμετωπίσει το βάθος της κρίσης σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να υπερασπιστεί το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Ελλάδα.

Αποκαλύπτοντας κρίσιμα ζητήματα στην Ελλάδα που αντιμετωπίζουν τα μέσα ενημέρωσης και η κοινωνία των πολιτών, τα ευρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κινδυνεύουν να ενισχύσουν την καταστολή της ελληνικής κυβέρνησης στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών, ανέφεραν οι ομάδες.

Η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα. Τον Φεβρουάριο του 2024, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα που εκφράζει «σοβαρές ανησυχίες για πολύ σοβαρές απειλές για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα» στην Ελλάδα.

Ενώ η έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου αναγνωρίζει ζητήματα με την ανεξαρτησία και τους πόρους της ρυθμιστικής αρχής των μέσων ενημέρωσης, την ανεξαρτησία των μέσων μαζικής ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας, την πρόσβαση σε πληροφορίες, την εμμονή των απειλών για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και τις πιθανές ανατριχιαστικές συνέπειες των στρατηγικών αγωγών κατά της δημόσιας συμμετοχής (SLAPPs) και την παρενόχληση, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών, αδυνατεί να κατανοήσει τη σοβαρότητα της συνεχιζόμενης κρίσης, ανέφεραν οι ομάδες.

Η έκθεση επισημαίνει ορισμένες θετικές εξελίξεις και νομοθετικές αλλαγές, όπως η αποποινικοποίηση του αδικήματος της απλής συκοφαντικής δυσφήμισης, ωστόσο αντανακλά ανεπαρκώς χρόνιες ατέλειες στην εφαρμογή των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων και βαθιά ριζωμένα συστημικά ζητήματα που συνεχίζουν να διαβρώνουν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.

Οι δημοσιογράφοι εκφοβίζονται και παρενοχλούνται από την επεμβατική κρατική παρακολούθηση, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης εμπορικού spyware, καταχρηστικών νομικών ενεργειών και συντονισμένων διαδικτυακών εκστρατειών συκοφαντικής δυσφήμισης, που συχνά υποκινούνται ή ενισχύονται από φιλοκυβερνητικούς παράγοντες. Αυτές οι τακτικές όχι μόνο διαβρώνουν την ικανότητα των δημοσιογράφων να εργάζονται ελεύθερα, αλλά θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή, την ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα των πηγών τους.

Αυτό επιδεινώνεται από την εισαγγελική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου αυτής της εβδομάδας που απαλλάσσει όλες τις ελληνικές κρατικές υπηρεσίες ή οποιονδήποτε κρατικό αξιωματούχο από ευθύνη για τη χρήση του λογισμικού κατασκοπείας Predator εναντίον δεκάδων επιφανών ατόμων, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, παρά τα τεκμηριωμένα στοιχεία για τη συμμετοχή τους.

Η ατιμωρησία όσων απειλούν και παρενοχλούν τους δημοσιογράφους επιδεινώνει το εχθρικό περιβάλλον για τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα καθώς δεν εφαρμόζονται συγκεκριμένα σχέδια δράσης ή ερευνητικά πρωτόκολλα. Η αθώωση αυτή την εβδομάδα των υπόπτων για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ το 2021, αφήνοντας τον θάνατό του ανεξιχνίαστο, διαιωνίζει περαιτέρω το κλίμα ατιμωρησίας για εγκλήματα κατά δημοσιογράφων στην Ελλάδα. Η έλλειψη πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του απαράδεκτου κυβερνητικού ελέγχου στα κρατικά μέσα ενημέρωσης, και η συμπαιγνία μεταξύ ιδιοκτητών μέσων και πολιτικών συμφερόντων οδηγούν σε ένα διάχυτο κλίμα λογοκρισίας και αυτολογοκρισίας, το οποίο διαστρεβλώνει περαιτέρω το τοπίο των μέσων ενημέρωσης και υπονομεύει τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία.

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα όσοι εργάζονται σε θέματα μετανάστευσης, αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικά εμπόδια, ακόμη και ποινικές διώξεις, για το έργο τους στην Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση δεν αντιμετωπίζει επαρκώς τις επιζήμιες επιπτώσεις αυτών των ανατριχιαστικών τακτικών στην ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι στην Ελλάδα.

Η επερχόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να λάβει πιο ισχυρή στάση όσον αφορά τη διατήρηση της δέσμευσής της για τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις δημοκρατικές αξίες στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας καταδίκης συγκεκριμένων περιπτώσεων περιορισμών της ελευθερίας του Τύπου, καταστολής της κοινωνίας των πολιτών ή παραβιάσεων του κράτους δικαίου.

Ο λαός της Ελλάδας αξίζει έναν ελεύθερο τύπο, μια ζωντανή κοινωνία των πολιτών και μια κυβέρνηση που σέβεται το κράτος δικαίου, ανέφεραν οι ομάδες.

Υπογράφουν:

Committee to Protect Journalists (CPJ)
European Federation of Journalists (EFJ)
Free Press Unlimited (FPU)
Greek Council for Refugees (GCR)
Hellenic League for Human Rights (HLHR)
HIAS Greece
Human Rights Watch
Inside Story
Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa (OBCT)
Refugee Support Aegean (RSA)
Reporters Without Borders (RSF)
Solomon
Transparency International EU
Vouliwatch