Οι φαντασιώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για το κλίμα

του Jeffrey D. Sachs* για το Project Syndicate

Ο Τραμπ περιβάλλεται από φίλους και όχι από κόλακες και αυτοί και ο ανόητος, αδαής βασιλιάς τους πιστεύουν ότι με την άρνηση της κλιματικής αλλαγής μπορούν να αποκαταστήσουν τον πλούτο και τη δόξα του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Κάνουν λάθος. Η απληστία δεν θα αναιρέσει την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο και τα εκτελεστικά διατάγματα του Τραμπ δεν θα σταματήσουν την παγκόσμια τάση της σταδιακής κατάργησης του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προς όφελος της αιολικής, της ηλιακής, της υδραυλικής, της πυρηνικής και της γεωθερμικής ενέργειας και άλλων πηγών ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα.

Σε λιγότερο από 100 ημέρες, έχουμε δει ότι ο Τραμπ είναι ένας άνθρωπος που ζει σε έναν φανταστικό κόσμο. Εκδίδει διατάγματα, φωνάζει διαταγές, δημοσιεύει στο twitter τα μεσάνυχτα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τα γεγονότα- τα αληθινά, όχι οι «εναλλακτικές» μορφές τους – συνεχίζουν να παρεμβαίνουν. Υπάρχει η φυσική, υπάρχει ο νόμος, υπάρχουν τα δικαστήρια, οι διαδικασίες και υπάρχουν ψηφοφόροι, μόνο το 36% των οποίων εγκρίνουν τις κινήσεις του Τραμπ. Υπάρχει επίσης η Κίνα, η οποία κερδίζει τεχνολογικά και διπλωματικά από κάθε αυτοκαταστροφική κίνηση του ανίκανου προέδρου των ΗΠΑ.

Η τελευταία φαντασίωση αφορά την κλιματική αλλαγή. Ο Τραμπ έχει εκδώσει εκτελεστικά διατάγματα που ισχυρίζεται ότι θα ανατρέψουν τις πολιτικές του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα για το κλίμα. Οι εντολές του θα ακυρώσουν τις ρυθμίσεις του σχεδίου Καθαρής Ενέργειας (Clean Power) του Οργανισμού Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ), θα καταργήσουν τα πρότυπα ελέγχου για τις εκπομπές μεθανίου από την παραγωγή και τη διανομή πετρελαίου και φυσικού αερίου και θα δώσουν τέλος στη ρυθμιστική χρήση του «άνθρακα με κοινωνικό κόστος» που εισήγαγε η EPA για τη μέτρηση της αξίας σε δολάρια της κλιματικής καταστροφής που προκαλείται από την εκπομπή ενός επιπλέον τόνου διοξειδίου του άνθρακα.

Σύμφωνα με τον Τραμπ, τα νέα αυτά μέτρα θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας στον τομέα του άνθρακα, θα φέρουν την «ενεργειακή ανεξαρτησία» στις ΗΠΑ και θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. Επιπλέον, ο Τραμπ πρόσφατα ενέκρινε την κατασκευή του αγωγού Keystone XL από την Αλμπέρτα του Καναδά μέχρι τον σταθμό της Νεμπράσκα των ΗΠΑ, με σκοπό τη μεταφορά της ασφαλτούχου άμμου του Καναδά στα διυλιστήρια πετρελαίου στις ΗΠΑ. Ο Ομπάμα είχε απορρίψει το εν λόγω έργο με την αιτιολογία ότι θα επιβάρυνε την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Το βασικό κίνητρο του Τραμπ είναι η εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων των βιομηχανιών άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ, οι οποίες παρέχουν μεγάλη χρηματοδότηση στις προεκλογικές εκστρατείες και μιντιακή υποστήριξη για τους Ρεπουμπλικάνους στο Κογκρέσο και στις πολιτειακές κυβερνήσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Με λίγα λόγια, αυτή είναι η πολιτική διαφθορά: κυβερνητικές πολιτικές σε αντάλλαγμα για κεφάλαια εκστρατείας.

Η ExxonMobil, η Chevron, το Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ και η Koch Industries είναι όλες σημαντικοί παράγοντες και σχεδόν όλα τα ρεπουμπλικανικά μέλη του Κογκρέσου έχουν εμπλακεί σε αυτήν την ελεεινή συμπεριφορά. Είναι προετοιμασμένοι ώστε να μοιάζουν σαν ανόητοι μπροστά στο κοινό, αρνούμενοι την κλιματολογική επιστήμη και την υπερθέρμανση του πλανήτη, αρκεί να διασφαλίζουν χρήματα να ρέουν για τις εκστρατείες. Είτε ο Τραμπ είναι τόσο ανόητος ώστε να πιστεύει ό,τι λέει είτε όχι, γνωρίζει ότι τα εκτελεστικά διατάγματά του ακολουθούν το ιδανικό παιχνίδι της Ρεπουμπλικανικής εξουσίας.

Αλλά, όπως και με τόσες πολλές άλλες αποφάσεις του Τραμπ, περισσότερο γαυγίζουν παρά δαγκώνουν, είναι περισσότερο καυχήματα παρά πραγματικότητα. Κατ’ αρχάς, ο Τραμπ δεν μπορεί να σταματήσει τα κύματα ή την άνοδο της στάθμης των ωκεανών στην περίπτωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η επιστήμη είναι πραγματική, ακόμα και αν ο Τραμπ ευχαριστιέται να δείχνει την επιστημονική άγνοιά του.

Δεύτερον, ο κόσμος ξέρει ποια είναι η πραγματικότητα. Κάθε κράτος-μέλος του ΟΗΕ υπέγραψε τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα το 2015. Ο πλανήτης έχει μόλις βιώσει τα πιο ζεστά τρία χρόνια που έχουν καταγραφεί ποτέ. Οι ωκεανοί του πλανήτη θερμαίνονται με δραματικό ρυθμό (καταστράφηκε πρόσφατα το 93% του Μεγάλου Κοραλλιογενή Ύφαλου της Αυστραλίας λόγω αυτής της διαδικασίας). Ο κυνισμός και η άγνοια του Τραμπ δεν θα αλλάξουν κανένα μυαλό και δεν θα προσελκύσουν κανέναν οπαδό σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπλέον, οι δράσεις του Τραμπ θα αμφισβητηθούν στο δικαστήριο και σχεδόν σίγουρα θα χάσει. Θα ευχαριστήσει μερικούς ψηφοφόρους στη Δυτική Βιρτζίνια και θα επαινεθεί από την Koch Industries. Δεν θα είναι σε θέση όμως να ανατρέψει τον κανονισμό της EPA για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Αυτοί οι κανονισμοί προστατεύονται από την Δράση για Καθαρό Αέρα (Clean Air Act) και ο Τραμπ στερείται ψήφων στο Κογκρέσο- με μεγάλη μειοψηφία- για να αλλάξει τη νομοθεσία. Και οι αμερικάνοι ψηφοφόροι, σε μεγάλη πλειοψηφία, επιθυμούν τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ακόμη και με τη διεφθαρμένη πολιτική της Αμερικής, οι απόψεις των ψηφοφόρων εξακολουθούν να έχουν σημασία.

Ούτε μπορεί ο Τραμπ να ξαναζωντανέψει τον ετοιμοθάνατο κλάδο του άνθρακα. Ο άνθρακας έχει τα πάντα εναντίον του αυτήν την εποχή. Προκαλεί πνευμονολογικές ασθένειες στους ανθρακωρύχους και στους πολίτες που ζουν κοντά σε μονάδες παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα. Απελευθερώνει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά μονάδα ενέργειας από το πετρέλαιο και μαζί με όλα τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα χάνει όλο και περισσότερο έδαφος από την αιολική, την ηλιακή, την υδραυλική ενέργεια και άλλες πηγές ενέργειας χωρίς άνθρακα.

Όσο για τις θέσεις εργασίας, η εξόρυξη άνθρακα γίνεται τόσο αυτοματοποιημένη που το σύνολο του κλάδου απασχολεί μόνο μερικές δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε ένα εργατικό δυναμικό άνω των 150 εκατομμυρίων. Η εξόρυξη άνθρακα δεν θα παίξει σημαντικό ρόλο στο μέλλον σχετικά με τις τάσεις της απασχόλησης των ΗΠΑ, με ή χωρίς τον Τραμπ.

Για τον ίδιο λόγο, στοιχηματίζω ότι ο αγωγός Keystone XL, που θα κοστίσει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, δεν πρόκειται ποτέ να κατασκευαστεί. Ο κόσμος δεν χρειάζεται την ασφαλτική άμμο του Καναδά, με δεδομένη την επείγουσα παγκόσμια ανάγκη να προχωρήσουμε σε πηγές ενέργειας με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η ασφαλτική άμμος του Καναδά είναι ακριβή για να γίνει εκμεταλλεύσιμη, ιδιαίτερα ρυπογόνος και μακριά από τις αγορές. Ανεξάρτητα από την έγκριση του Τραμπ, οι επενδυτές είναι πιθανό να απορρίψουν έναν αγωγό που θα μπορούσε πιθανότατα να χρεοκοπήσει πολύ πριν από τον προγραμματισμένο χρονικό ορίζοντα για τη χρήση του.

Η Κίνα, η Ευρώπη, ακόμη και οι χώρες του Κόλπου δεν θα επηρεαστούν από τις κινήσεις του Τραμπ. Η Κίνα είναι αποφασισμένη να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, να καθαρίσει την ατμόσφαιρά της και να γίνει ο ηγέτης του 21ου αιώνα σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως τα φωτοβολταϊκά και τα ηλεκτρικά οχήματα. Η Ευρώπη οδεύει προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών. Οι χώρες του Κόλπου αναπτύσσουν νέα, υψηλή θέση στην παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως ηλιακής ενέργειας.

Στο τέλος, μπορούμε να εκπλαγούμε με την ανοησία του προέδρου της Αμερικής και της διαφθοράς του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ. Αλλά δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι οι φαντασιώσεις του Τραμπ για το κλίμα θα αλλάξουν την παγκόσμια πραγματικότητα ή θα τροποποιήσουν την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα.

*Ο Jeffrey D. Sachs είναι καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθηγητής Πολιτικών Υγείας και Διαχείρισης και Διευθυντής του Earth Institute στο πανεπιστήμιο Columbia. Είναι επίσης Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για τους Στόχους Ανάπτυξης της Χιλιετίας. Έχει γράψει μεταξύ άλλων τα βιβλία The End of Poverty, Common Wealth, και πιο πρόσφατα το , The Age of Sustainable Development.

Το TPP είναι αποκλειστικός συνεργάτης του Project Syndicate στην Ελλάδα