της Γεωργίας Κριεμπάρδη
Σκοτεινές μέρες ξημέρωσαν για τους κατοίκους του Αφγανιστάν από τη στιγμή που η χώρα έπεσε στα χέρια των συντηρητικών, ακραίων Ταλιμπάν. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα πιο δύσκολη για τις γυναίκες. Γυναίκες που στερούνται ελευθερίες και δικαιώματα που καταπατώνται στο όνομα των δικών τους απάνθρωπων κανόνων. Όταν ζήτησα από την Aryan Ashory, μια 17χρονη Αφγανή, να κάνουμε μια ειλικρινή, γυναικεία συζήτηση για τις συνθήκες στο Αφγανιστάν δέχτηκε αμέσως. Και μου περιέγραψε σκηνές πολύ πιο άγριες απ’ όσο φανταζόμουν.
Η Aryan έφυγε από το Αφγανιστάν το 2017 με την οικογένειά της, τους γονείς και τα δύο αδέλφια της συγκεκριμένα. «Άφησα πίσω μου χίλιες αναμνήσεις» είναι η πρώτη της κουβέντα. Και τα άφησε όλα για την ασφάλεια της. «Φανταστείτε ότι έχετε τα πάντα στη ζωή σας, αλλά δεν έχετε ειρήνη, δεν έχετε ασφάλεια. Τότε καταλαβαίνεις ότι η ζωή δεν έχει κανένα χρώμα» περιγράφει στο TPP. Ουσιαστικά, μου εξηγεί το προφανές, ότι δηλαδή πριν μπουν σε μία βάρκα για το μεγάλο ταξί σωτηρίας ζούσαν μια «φυσιολογική ζωή». «Δεν ζούσαμε και μέσα στην πολυτέλεια, αλλά έχουμε καλή καρδιά και χαιρόμασταν με τα λίγα» συμπληρώνει.
Είναι λεπτό ζήτημα το προσφυγικό. Πίσω από τις ταμπέλες που η κοινωνία φοράει στους ανθρώπους, βρίσκονται ψυχές. Χρειάζεται σεβασμός όταν σου ανοίγουν την καρδιά τους και εξωτερικεύουν, αναβιώνουν τις πληγές τους. «Δε θέλω να σε φέρω σε δύσκολη θέση», της εξηγώ. «Όχι όχι, θέλω να μιλήσω», μου λέει. «Αφού έφυγα από την πατρίδα μου, καταλήξαμε στην Τουρκία για περίπου δύο εβδομάδες. Μετά από ένα οδυνηρό ταξίδι φτάσαμε στην Ελλάδα. Διέφυγα από την πατρίδα μου και δέχτηκα να καταφύγω σε μια χώρα που για μένα δεν είχε σημασία ποια χώρα θα ήταν. Στην προκειμένη, ήταν η Ελλάδα. Έμεινα άστεγη και κοιμήθηκα στο πάρκο μπροστά από το στρατόπεδο προσφύγων μαζί με την οικογένειά μου» περιγράφει.
Πριν συνεχίσει να μου αφηγείται το ταξίδι της, τη ρώτησα πώς της φέρθηκαν οι άνθρωποι στην Ελλάδα κι αν βίωσε ρατσισμό. «Δεν ήταν κατανοητό για τους ανθρώπους που συνάντησα στην Ελλάδα αυτό που είχαμε βιώσει. Ένιωσα ότι δε μας ένιωθαν, ώστε να μας προστατεύσουν» λέει χαρακτηριστικά και προσθέτει: «Στην Ελλάδα έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές τον ρατσισμό κι αυτό που απαντούσα συνεχώς είναι ότι «δεν ήταν στο χέρι μου να γίνω πρόσφυγας».
«Μείνε δυνατή»
«Σ’ αυτό το οδυνηρό ταξίδι στην Ελλάδα, θυμάμαι χαρακτηριστικά τη μέρα που έχασα τη μαμά μου ανάμεσα σε δέντρα και λόφους σ’ ένα δάσος. Δεν είχαμε νερό για να πιούμε ούτε φαγητό να φάμε για να έχουμε δύναμη να περπατάμε περισσότερο» περιγράφει η Aryan.
«Δε θα ξεχάσω ποτέ τη νύχτα που -είχε αέρα και κρύο- ήμασταν μέσα στο δάσος, δεν είχαμε ούτε κουβέρτα να ζεσταθούμε. Προσπάθησα να βάλω το μπουφάν μου πάνω στον μικρό μου αδερφό, νόμιζα ότι κοιμάται και δεν κατάλαβε ότι του έβαλα το δικό μου, αλλά ήταν ξύπνιος κι είδε ότι έκλαιγα. Πήρε το χέρι μου και είπε ότι δεν ανησυχεί. Μου είπε ότι αυτές οι μέρες θα περάσουν και να μείνω δυνατή. Μου είπε ότι ο Θεός θα μας ανοίξει τους δρόμους» μου αφηγείται.
Από εκείνη τη νύχτα του 2017 έως σήμερα έχουν περάσει χρόνια, αλλά η Aryan νιώθει ακόμη ανασφάλεια, όπως μου εξηγεί. Δε βλέπει μέλλον, δεν βλέπει πατρίδα που θα την κάνει να νιώσει βεβαιότητα και να ανοίξει τα φτερά της. «Νιώθω σαν ένα πουλί χωρίς φτερά».
«Στο Αφγανιστάν οι γυναίκες δεν έχουν μέλλον»
Η κατάσταση για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν είναι τραγική. Δεν έχουν μέλλον, δεν έχουν ζωή, δεν έχουν ελευθερία λόγου, δεν έχουν πρόσβαση σε δικαιώματα. Απλώς αναπνέουν κι είναι πάντα υπό έλεγχο των ανδρών. Δεν έχει σημασία ποιου άνδρα. Υπάρχει πάντα κάποιος που είναι κοντά τους για να τους λέει τι να κάνουν και τι όχι» περιγράφει και η συνέχεια της συζήτησης με κάνει να μην έχω τίποτα να πω. «Στις γυναίκες λένε τι να φορούν και τι όχι, πού να πηγαίνουν και πού όχι, τις διατάζουν να μένουν σπίτι με τη λογική ότι αξίζουν να κάνουν μόνο δουλειές του σπιτιού. “Θα μιλάς όποτε σου λέω εγώ, κι αν θέλω, θα σωπάσεις για όλη σου τη ζωή”. Έτσι τους φέρονται. “Μη γελάτε επειδή είστε κορίτσια και κανείς δεν πρέπει να ακούει τα κορίτσια. Δεν πρέπει να ακούγεστε”».
Οι γυναίκες στο Αφγανιστάν, ιδιαίτερα επί Ταλιμπάν, μόνο στερούνται, όπως μου εξηγεί. «Δεν πρέπει να εργάζονται, ούτε να βγαίνουν έξω, γιατί -λένε- ότι γεννήθηκαν για να μεγαλώνουν παιδιά κλεισμένες στο σπίτι. Ο “αρχηγός” τους σπιτιού αποφασίζει με ποιον θα παντρευτεί η κόρη. Με λίγα λόγια, οι γυναίκες είναι πάντα υπό την σκιά κάποιου άντρα». «Σήμερα οι Αφγανές “καίγονται”. Επιβιώνουν χωρίς δικαίωμα συνέχισης της εκπαίδευσης μετά από 12 χρόνια σπουδών, χωρίς δικαίωμα στην εργασία, χωρίς θέση στην κυβέρνηση. Χωρίς ελπίδες» λέει χαρακτηριστικά.
Σε μακρινές επαρχίες του Αφγανιστάν, η κατάσταση για τις γυναίκες είναι πιο επικίνδυνη. «Αντιμετωπίζουν τη γυναίκα σα ρούχο» περιγράφει και τονίζει πως με την ανακατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, τα πράγματα χειροτέρεψαν. «Οι γυναίκες δε μπορούν να εργαστούν, να κυκλοφορούν, να ντύνονται όπως θέλουν. Δε μπορούν να μιλούν για το δίκιο και τα δικαιώματά τους. Τα κορίτσια αποκλείονται από το σχολείο, δεν τα περιμένει κανένα μέλλον. Τώρα πρέπει να μείνουν στο σπίτι και να μετρούν τους φόβους τους. Παντρεύουν τις γυναίκες με έναν άνδρα, χωρίς να έχουν οι ίδιες λόγο» επισημαίνει και υπογραμμίζει πως ο κόσμος πρέπει να δράσει ενάντια σε αυτές τις βιαιοπραγίες.
«Η ζωή μου τα τελευταία 10 χρόνια ήταν περίπλοκη, κυρίως μόνο με προβλήματα γύρω μου. Κανένα καταφύγιο και καμία πατρίδα δε μας αγκάλιασε. Είμαι ευγνώμων για την οικογένειά μου που με στηρίζει πάντα και με ωθεί στο να υψώνουν τη φωνή μου» λέει χαρακτηριστικά και καταλήγει: «Θέλω να δω μια μέρα όλες τις Αφγανές να είναι απαλλαγμένες απ’ όλες αυτές τις βιαιότητες». Εδώ κι έναν χρόνο βρίσκεται με την οικογένειά της στη Γερμανία.
«Μη μας κλωτσάτε σαν μια μπάλα»
Γράφει ποιήματα από μικρή. Μιλάει για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προσφυγιά. Μιλάει για ανθρώπους. Ζητάει, θέλει αλληλεγγύη κι ανοιχτές αγκαλιές. Υψωμένες φωνές, ισότητα και μια γη για όλους.
Το γράψιμο την κάνει να νιώθει ελεύθερη, εκφράζει τις σκέψεις της, επουλώνονται οι πληγές της. Μεταξύ άλλων, έχει γράψει:
«Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση μας για μια μέρα. Προσπαθήστε να μας καταλάβετε.
Δεν είμαστε παιχνίδι σας να μας παρατάτε όταν κουράζεστε.
Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση μας για μια μέρα.
Κουραστήκαμε να γυρίζουμε από μέρος σε μέρος.
Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση μας για μια μέρα.
Είμαι σίγουρη δε μπορείτε να καταλάβετε πώς νυχτώνουν οι μέρες μας.
Εγώ -ως προσφύγισσα- στην ψυχή μου νιώθω 35 χρονών.
Δεν είμαι μεγάλη αλλά το άγχος της επιβίωσης με μεγαλώνει.
Δεν είμαι διαφορετική.
Είμαι προσφύγισσα.
Δεν είμαι τρομοκράτης.
Η μεγαλύτερη ελπίδα μου είναι να δω την οικογένειά μου να εγκαθίσταται σ’ έναν τόπο».
Κι ένα ποίημα για τις γυναίκες…
Like a black ceiling, dark and silent, just becoming victims. Don’t let Afghan girls and women be the victims of each deceiver. We Afghan girls are just demanding to study and build our country. Why, each time the miseries are named, are we in the list? Should we never talk just because we are girls? Should we lock ourselves in our rooms? Don’t let us be removed from each pen and your notes that no reminder of us remains in history and minds . Why only for Afghan girls and women do special terms and conditions apply? Why must only Afghan girls and women be deprived of education? Do your eyes and ears have no ability to see our glory? You took all our rights If you established a government you wouldn’t give us the right , If you created a ministry you wouldn’t record a place for us.
Just let us study.
Far away from explosions. Far away from pains and sorrow. Far away from painful screams. Far from division. Far from the falling blood of students. Far from reddening our notebooks. Far from silent crying pains cover her body and sounds dry up in.