της Μίκας Αγραφιώτου
Αιμορραγεί από τους χιλιάδες ανέργους που έφερε η πανδημία και η διαχείρισή της, που πλέον βρίσκονται σε συνθήκες φρικτής ένδειας. Από τους αντί-δημοκρατικούς νόμους που ψηφίστηκαν για την Παιδεία, που έφεραν την αστυνομία μέσα στα πανεπιστήμια. Αιμορραγεί διαρκώς, ασταμάτητα και σε καθημερινό επίπεδο που πλέον έχει καταστεί η ρουτίνα μας.
Στο βιβλίο του ‘’Ο Ψυχοβγάλτης’’, ο Γάλλος συγγραφέας Boris Vian συνέθεσε τον μικρόκοσμο μιας φαντασιακής κωμόπολης όπου κανένας κάτοικος δεν νιώθει καμία απολύτως ντροπή για τις πράξεις και τις δράσεις του, με εξαίρεση τον βαρκάρη του χωριού, ο οποίος επωμίζεται όλες τις τύψεις των κατοίκων. Αυτόν βρίσκει πρώτος ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας, ο ψυχίατρος Μακαβριωάννης που καταφτάνει για να μελετήσει τους ανθρώπους της μικρής πόλης και που σταδιακά θα μετατραπεί στον ρόλο του βαρκάρη:
«Τί συνέβη; ρώτησε ό Μακαβριωάννης. Πέσατε από τη βάρκα;
—Έκανα τη δουλειά μου, είπε ό άνθρωπος. Μέσα σ’ αυτά τα νερά πετάνε τα πεθαμένα πράγματα, για να τα ψαρέψω. Με τα δόντια. Πληρώνομαι γι’ αυτό. Πρέπει να τα ψαρέψω με τα δόντια μου, είπε ό άνθρωπος. Τα πράγματα πού έχουν σαπίσει ή πού έχουν πεθάνει, γι’ αυτό τα πετάνε. Συχνά, τα αφήνουν επίτηδες να σαπίζουν για να μπορέσουν να τα πετάξουν. Και πρέπει να τα πιάσω με τα δόντια μου. Και να σκάσουν ανάμεσα στα δόντια μου. Να μου μολύνουν το πρόσωπο.
— Σάς πληρώνουν ακριβά γι’ αυτό; ρώτησε ό Μακαβριωάννης.
— Μου προμηθεύουν τη βάρκα, είπε ό άνθρωπος, και με πληρώνουν με ντροπή και χρυσάφι.»
Με μια αυθαίρετη αντιπαραβολή, φαίνεται πως κατασκευάζουμε συστηματικά κοινωνικούς ‘’Μακαβριωάννηδες’’, ανθρώπους που επωμίζονται όλη τη ντροπή μιας κοινωνίας αντί των ιθύνοντων. Μακραβριωάννηδες πάλι οι φοιτητές, πάντα πιστοί στον ιστορικό- πολιτικό τους ρόλο να ξελασπώνουν εκείνα τα αγαθά που το αστικό κράτος κατακρεουργεί. Μακαβριωάννηδες οι υγειονομικοί υπάλληλοι, μετά από τόσα ψεύδη και ειρωνείες, παλεύουν μια πανδημία με μειωμένο προσωπικό, λίγες ιατρικές μονάδες και ακόμα πιο λίγες ΜΕΘ. Μακαβριωάννης και ο Δημήτρης Κουφοντίνας, μέσα από το ύστατο μέσο της απεργίας πείνας και δίψας που απειλεί τη ζωή του, η οποία κρέμεται από μια κλωστή χωρίς κανέναν ευφημισμό. Σηκώνει τη ντροπή των αυτό-αποκαλούμενων ‘’δημοκρατικών’’ που τρέχουν να σηκώσουν τη ρομφαία της θανατικής καταδίκης.
Σκίτσο του Θανάση Καράμπαλιου που λογοκρίθηκε στα social media
Τη ντροπή για ένα πολίτευμα που δεν εκπληρώνει τα νομικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα κρατουμένων. Τη ντροπή για ένα πολίτευμα που γεμίζει το πανεπιστημιακό campus του ΑΠΘ με αμέτρητες αστυνομικές δυνάμεις που χτυπούν και συλλαμβάνουν φοιτητές ενώ τους σέρνουν στην άσφαλτο σαν να είναι άψυχα τσουβάλια. Τη ντροπή για ένα πολίτευμα που διόρισε τον Δημήτρη Λιγνάδη στην θέση του διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου παρά τη σωρεία κατηγοριών για ‘’ανάρμοστες συμπεριφορές’’ από σύσσωμα τα ιδρύματα στα οποία δούλεψε κατά καιρούς. Τη ντροπή και για τη μεθοδική συγκάλυψη του Λιγνάδη -για σχεδόν ένα εικοσαήμερο- από την υπουργό πολιτισμού και την κυβέρνηση όταν έλαβαν χώρα οι επίσημες καταγγελίες για βιασμούς, παιδοβιασμούς και κακοποίηση ανηλίκων. Μια συγκάλυψη που έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στον ‘’γνωστό σκηνοθέτη και ηθοποιό’’ να λάβει όλα τα μέτρα προστασίας του και να παρουσιαστεί ‘’διαβασμένος’’ στη ΓΑΔΑ λίγη ώρα πριν βγει το επίσημο ένταλμα σύλληψης εναντίον του. Στα μέτρα προστασίας του Λιγνάδη προσμετράμε και τον ‘’θεματοφύλακα της δημοκρατίας’’, γνωστό τηλε-δικηγόρο, Αλέξη Κούγια, που επέλεξε ως συνήγορο υπεράσπισης. Η ντροπή και για τον Κούγια, που έκανε περιοδεία σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια αποκαλώντας τους μάρτυρες ‘’«επαγγελματίες» ομοφυλόφιλους, οι οποίοι ως επάγγελμα έχουν την επ’ αμοιβή συνύπαρξή τους με αντίστοιχους ομοφυλόφιλους’’ υποστηρίζοντας πως το πρόσωπο του Λιγνάδη εργαλειοποιείται ώστε να χτυπηθεί η κυβέρνηση σχετικά με τις επενδύσεις του Ελληνικού. Η ντροπή για την υπονόμευση των θυμάτων, για την αναίσχυντη συκοφαντία και συνωμοσιολογία.
Μιας και αναφέρθηκε η επένδυση στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, αξίζει να αναφερθεί ότι την ίδια άποψη με τον Κούγια έχει και ο Υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης. Σύμφωνα με τον υπουργό, η κ. Λίνα Μενδώνη είναι καλή υπουργός επειδή «ξεκλείδωσε τις μεγάλες επενδύσεις». Επενδύσεις οι οποίες καταστρέφουν ολόκληρους περιβαλλοντικούς χώρους natura για την ανέγερση αιολικών πάρκων, χωρίς καμία σημασία στις εναντιώσεις των κατοίκων των εν λόγω περιοχών που συλλαμβάνονται και όλας για τις διαμαρτυρίες τους. Επενδύσεις όπως το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού στο οποίο επισυνάπτεται η καταπάτηση του αρχαιολογικού χώρου που υπάρχει εντός του και οι πολιτικές των εφοπλιστών εις βάρος του κράτος μέσω της συστηματικής καθυστέρησης του έργου. Επενδύσεις όπως ο Σταθμός της Βενιζέλου στο ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης όπου παρά τις αδιάκοπες εκκλήσεις και επικλήσεις των αρχαιολόγων, των μηχανικών, των ανθρώπων του πολιτισμού σε εσωτερικό και παγκόσμιο επίπεδο για τη μη απόσπαση των αρχαιοτήτων, το υπουργείο πολιτισμού και το ΚΑΣ αποφάσισε να προβεί στην εγκληματική πράξη της απόσπασής τους. Να σημειωθεί ότι με την απόσπαση καταστρέφεται δια παντός μέρος της Βυζαντινής πόλης της Θεσσαλονίκης, τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της οποίας έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη κατόπιν των ανασκαφικών διαδικασιών που έλαβαν χώρα παράλληλα των εργασιών κατασκευής του ΜΕΤΡΟ στην πόλη. Αποφάσεις όπως η αποκοπή των πέντε μεγάλων/κρατικών μουσείων (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) από την αρχαιολογική υπηρεσία που λήφθηκε αιφνιδιαστικά από το Υπουργικό Συμβούλιο για την μετατροπή τους σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Όπως αναφέρει ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (Σ.Ε.Κ.Α), η απόφαση αυτή υπονομεύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οδηγεί στη διάλυσή της, καθώς υπονομεύει και τον ίδιο τον δημόσιο και εκπαιδευτικό χαρακτήρα των Μουσείων.
Ξεκλειδώθηκαν, λοιπόν, οι μεγάλες επενδύσεις για τον πολιτισμό, αποδομώντας και σαρώνοντας ολόκληρο το πολιτισμικό κεφάλαιο στον πυρήνα του.
Είναι αλήθεια ότι 56 γνωστές προσωπικότητες υπέγραψαν την εμπιστοσύνη τους προς το πρόσωπο της Λίνας Μενδώνη όσον αφορά την επιστημονική της ακεραιότητα. Το ζήτημα είναι ότι η επιστημονική ικανότητα και ακεραιότητα δεν αμφισβητήθηκε ποτέ -αν και θα μου επιτρέψετε, ως ομότεχνή της, να επισημάνω ότι η ανασκαφή με μπουλντόζες δεν προτιμάται ως ανασκαφική μέθοδος από τότε που ο μακαρίτης ο Sir Mortimer Wheeler ανέπτυξε το ανασκαφικό σύστημα των τριών διαστάσεων μετά το πέρας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου-. Αμφισβητείται, όμως, η πολιτική της ικανότητα κατόπιν της επιλογής του Λιγνάδη για διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου και ιδίως, η στάση της μετά τις κατά συρροή καταγγελίες βιασμού που έγιναν προς το άτομό του.
Αμφισβητείται, επίσης, η αποτελεσματική ικανότητά της στη διαχείριση του πολιτισμικού πεδίου μέσα στην πανδημία, η οποία επέφερε χιλιάδες άνεργους καλλιτέχνες και ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε καλλιτεχνικούς κλάδους. Αντίστοιχα, αμφισβητείται η επαρκής διαχείριση της περίπτωσης της φωτιάς που ξέσπασε στο αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών τον φετινό Αύγουστο.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Μυκηνών μετά την φωτιά
Για να μη μακρυγορήσουμε, αμφισβητείται η πολιτική της ικανότητα, όχι η επιστημονική. Και αυτό, εν τέλει, δεν είναι και κάτι απαραίτητα τρισκατάρατο. Στην ιστορία, έτσι και αλλιώς, υπάρχουν και περιπτώσεις αξιόλογων επιστημόνων διαφόρων κλάδων που όταν ανέλαβαν πολιτικά αξιώματα φάνηκαν ανάξιοι των περιστάσεων. Για αυτό ακριβώς τον λόγο υπάρχει ο όρος της ‘’πολιτικής ευθύνης’’, τόσο με την ηθική όσο και με τη συνειδησιακή έννοια, και δεν είναι απλά μια φράση που χρησιμοποιείται κατά το δοκούν, αλλά λαμβάνει βαρύτατη σημασία. Σε αυτό το πλαίσιο, η παραίτηση της υπουργού θα δικαίωνε πρώτα την δική της πολιτική πορεία και έπειτα της κυβέρνησης της ΝΔ. Από τη στιγμή, όμως, που την ντροπή και την ευθύνη μπορεί να τη σηκώσει όποιος δεν την αντέχει, η παραίτηση για καθαρά ηθικούς και ιδεολογικούς λόγους φαντάζει αδιανόητη μέσα στον καπιταλιστικό ρεαλισμό. Το πιο απλό ζήτημα, είπαμε, φαντάζει αδιανόητο, ανέφικτο και εξωφρενικό.
Έτσι το βλέμμα μας στρέφεται στους νέους ψυχοβγάλτες της κοινωνίας. Σε εκείνους όσους επέλεξαν να είναι παρόντες όταν η κοινωνία εκπνέει τις τελευταίες της ανάσες. Ψυχοβγάλτης ο Δημήτρης Κουφοντίνας, που πλέον φιμώνονται ολόκληρες σελίδες στο facebook και πέφτουν προφίλ δημοσιογράφων -και απλών πολιτών- που αναφέρουν το όνομα του προς συμπαράσταση στο άτομό του απέναντι στην κατάφορη καταδίκη τους εις θάνατον από τη κυβέρνηση. Ψυχοβγάλτες τα θύματα που κατήγγειλαν τον Λιγνάδη για βιασμό και κακοποίηση, την ίδια στιγμή που ίδιος πολιτικοποιεί την συνθήκη του κατηγορώντας την -και καλά- ‘’ιδεολογική ηγεμονία’’ της αριστεράς που του έστησε πλεκτάνη. Ψυχοβγάλτες και οι φοιτητές που χτυπήθηκαν, σύρθηκαν και συλλήφθηκαν τη Δευτέρα 22/2/2021 μετά την απόφαση του πρύτανη του ΑΠΘ να καλέσει τις αστυνομικές δυνάμεις για να σπάσουν κατάληψη του κτιρίου διοίκησης επειδή γινόταν -ίσως και όχι, που να ξέρει- ‘’βανδαλισμοί’’. Και όταν την επόμενη μέρα πέταξαν τρία κεσεδάκια γιαούρτι και μια εξάδα αυγά στην πινακίδα του κτιρίου Διοίκησης του ΑΠΘ, βρέθηκαν κάποιοι να διαμαρτυρηθούν για τους ‘’βανδαλισμούς’’ των φοιτητών.
Όταν ο αποτροπιασμός, η ντροπή και η οργή απελευθερώνονται στο γιαούρτωμα πινακίδων και προτομών και όχι στην κακοποίηση ανθρώπινων σωμάτων και ψυχών, σημαίνει ότι ηθικά και πολιτικά ως κοινωνία πιάσαμε πάτο. Η κακοσμία από τα αυγά φεύγει σύντομα, η συνειδησιακή δυσωδία δεν φεύγει ποτέ, μα ποτέ, διάολε.