του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη
Σε μια πύρινη ομιλία στις 24 Απριλίου, ο υπουργός Εξωτερικών Ντένις Μονκάδα ανακοίνωσε την αποχώρηση της Νικαράγουα από τον ΟΑS και την απέλαση του προσωπικού του, αναφέροντας πως «ο λαός και η κυβέρνηση της Νικαράγουας δεν αναγνώρισαν και δεν αναγνωρίζουν αυτό το όργανο αποικιοκρατικής διοίκησης, το οποίο δεν αντιπροσωπεύει σε καμία περίπτωση την κυρίαρχη ένωση της δικής μας Αμερικής και της Καραϊβικής, και το οποίο, αντίθετα, αποτελεί όργανο του ιμπεριαλισμού των Γιάνκηδων, για να παραβιάζουν τα δικαιώματα και την ανεξαρτησία, υποστηρίζοντας και προωθώντας επεμβάσεις και εισβολές, νομιμοποιώντας πραξικοπήματα με διάφορες μορφές και τρόπους».
«Δεν θα έχουμε καμία απολύτως παρουσία στις οργανώσεις αυτού του διαβολικού οργάνου του κακόφημου ΟΑS», προσέθεσε, αποκαλόντας τον «υπουργείο των αποικιών των Γιάνκηδων», επαναλαμβάνοντας τον χαρακτηρισμό του Κουβανού επαναστάτη Φιντέλ Κάστρο. Η Κούβα είχε αποκλειστεί από τον OAS το 1962 επεδή η σοσιαλιστική εξουσία που οικοδόμησε ο Κάστρο μετά την ανάληψη της εξουσίας σε μια επανάσταση το 1959 κρίθηκε ότι ήταν «ασύμβατη» με τις αρχές της οργάνωσης και έκτοτε έχει απορρίψει οποιαδήποτε επαναπροσέγγιση. «Καταγγέλλοντας και απορρίπτοντας αυτόν τον κολασμένο μηχανισμό, από τον οποίο αποχωρούμε αμέσως με απόλυτη αξιοπρέπεια, επικυρώνουμε, οριστικά, τον σεβασμό, την αγάπη και την αναγνώρισή μας στην ηρωική Κούβα και τη Βενεζουέλα και στους λαούς που διεξάγουν γενναία τους αγώνες τους και που μας συνόδευσαν και μας συνοδεύουν στις μάχες που έδωσαν και δίνουν για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα των λαών, την κυριαρχία, την αξιοπρέπεια και την ειρήνη».
Η πραξικοπηματική ιστορία του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών
Η αριστερή κυβέρνηση των Σαντινίστας επανεξελέγη το Νοέμβριο του 2021 για τέταρτη πενταετή θητεία με 75% των ψήφων, με το ανώτατο εκλογικό συμβούλιο να δίνει ποσοστό συμμετοχής 65,34%, προκαλώντας την αναμενόμενη αντίδραση από ΗΠΑ και ΕΕ, που έκαναν λόγο για «νοθεία». Στη ξένη παρέμβαση συμμετείχε και ο OAS , εγκρίνοντας ψήφισμα που ισχυριζόταν ότι οι εκλογές στη Νικαράγουα δεν είχαν «δημοκρατική νομιμότητα». Λίγες μέρες αργότερα, ο πρόεδρος Ορτέγκα εξήγγειλε επίσημα την αποχώρηση της χώρας από τον μηχανισμό, καταδικάζοντας τον ως «αποικιοκρατική οντότητα» που κυριαρχείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε μια επίσημη επιστολή προς τον επικεφαλής του OAS, Λουίς Αλμάγκρο, ο υπουργός Εξωτερικών της Νικαράγουας είχε αποκαλέσει τον οργανισμό «όργανο παρέμβασης και επέμβασης», με «αποστολή να διευκολύνει την ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών με τον παρεμβατισμό τους ενάντια στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής». «Η Νικαράγουα έχει επανειλημμένα εκφράσει την καταδίκη της και την απόρριψη των παρεμβατικών ενεργειών του OAS, υπερασπιζόμενη την κυριαρχία της», είχε δηλώσει στην επιστολή του ο Μονκάδα, προειδοποιώτας ξανά πως «δεν είμαστε «αποικία οποιασδήποτε δύναμης» και ότι το OAS είναι μια από τις «αποικιοκρατικές και νεοαποικιοκρατικές οντότητες» που ελέγχονται από την Ουάσιγκτον.
Σε μια πρόσφατη αντιπαράθεση, ο πρεσβευτής της Νικαράγουας στον OAS, Αρτούρο ΜακΦιλντς, εξαπέλυσε λεκτική επίθεση στην κυβέρνηση που υποτίθεται ότι εκπροσωπούσε, κάνοντας λόγο για «δικτατορία». Η αριστερή κυβέρνηση δήλωσε ότι ο ΜακΦιλντς δεν την εκπροσωπεί πλέον, ορίζοντας τον πρέσβη της χώρας στις Ηνωμένες Πολιτείες και στόχο των βορειοαμερικανικών κυρώσεων, Φρανσίσκο Κάμπελλ, ως προσωρινό πρεσβευτή της στον OAS μέχρι την αποχώρησή της. Το πιο προκλητικό για την κυβέρνηση της Νικαράγουας ήταν ότι το μήνυμα του ΜακΦιλντς αναρτήθηκε από τη σελίδα του OAS στο Twitter, προσθέτοντας στην παρεμβατική ιστορία του οργανισμού. Το παραπάνω, συν το γεγονός ότι ο OAS αρνήθηκε να αναγνωρίσει τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 2021 στη Νικαράγουα, οδήγησε τη κυβέρνηση στο συμπέρασμα πως ο οργάνωση σχεδιάζει να ξεκινήσει μια νέα απόπειρα πραξικοπήματος.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν τον OAS το 1948, στην αρχή του Ψυχρού Πολέμου, ως μια συμμαχία δεξιών καθεστώτων κατά του σοσιαλισμού και η ιδρυτική συνάντηση πραγματοποιήθηκε στη περιφερειακή σύμμαχο της Ουάσινγκτον, Κολομβία, και φιλοξενήθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ. Η Νικαράγουα εκπροσωπείτο από τη φιλοαμερικανική χούντα του στρατηγού Αναστάζιο Σομόζα, ως ιδρυτικό μέλος. Αρχή του OAS είναι το λεγόμενο Δόγμα Μονρόε, σύμφωνα με το οποίο η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική αντιμετωπίζεται ως «πίσω αυλή» των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ΗΠΑ είναι ο βασικός χρηματοδότης του οργανισμού, καθώς ενδεικτικά το 2017 συνεισέφεραν 17 εκατομμύρια δολάρια στο ταμείο για συγκεκριμένα προγράμματα που ήταν σχεδόν το ένα τρίτο των συνολικών συνεισφορών για εκείνο το έτος. Όπως έχει αναδείξει ο δημοσιογράφος Μπεν Νόρτον, ο Οργανισμός Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID), ένα παράρτημα της CIA, που χρησιμοποίησε η Ουάσιγκτον για τη χρηματοδότηση ακροδεξιών ταγμάτων εφόδου Κόντρας στη Νικαράγουα τη δεκαετία του 1980, παραδέχτηκε στην έκθεσή του για την αιτιολόγηση του προϋπολογισμού του Κογκρέσου του 2018 ότι ο OAS «προωθεί τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην στο δυτικό ημισφαίριο, αντιμετωπίζοντας την επιρροή χωρών κατά των ΗΠΑ, όπως η Βενεζουέλα».
Έτσι εξηγείται το γεγονός πως ο οργανισμός συγχαίρει τον ακροδεξιό Μπολσονάρο, αλλά αρνείται να αναγνωρίσει τις εκλογικές διαδικασίες που φέρνουν στη διακυβέρνηση αριστερές, αντιιμπεριαλιστικές και σοσιαλιστικές δυνάμεις. Το 2017, η εκλεγμένη μπολιβαριανή κυβέρνηση της Βενεζουέλας ανακοίνωσε την απόφασή της να αποχωρήσει και από τον oργανισμό, καταδικάζοντας τον για υποστήριξη βίαιων απόπειρων πραξικοπήματος που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ. Δύο χρόνια αργότερα, η οργάνωσε θα αναγνωρίσει τον διορισμένο από τις ΗΠΑ, αποτυχημένο πραξικοπηματία Χουάν Γκουαϊδό ως «προσωρινό πρόεδρο» της Βενεζουέλας. Την ίδια χρονιά διευκόλυνε την ανατροπή του σοσιαλιστή, ιθαγενή ηγέτη Έβο Μοράλες στη Βολιβία, από ένα φιλοδυτικό, ακροδεξιό πραξικόπημα. Ακόμα, συνήργησε κατά το μαλακό πραξικόπημα της δεξιάς εναντίον της κυβέρνησης της Ντίλμα Ρούσεφ του Εργατικού Κόμματος, που οδήγησε στη φυλάκιση του Λούλα και την άνοδο του ακροδεξιού Μπολσονάρο.
«Η διαφορά μεταξύ του μπολιβαριανισμού και του μονροϊσμού»
Η επεμβάσεις της Ουάσιγκτον είναι μια μπότα στο λαιμό των λαών της αμερικανικής ηπείρου, ιδιαίτερα στις χώρες που τολμούν να την αμφισβητήσουν. Αυτές τις μέρες, ο υπουργός Εξωτερικών της Κούβας Μπρούνο Ροντρίγκες Παρίλα κατήγγειλε τον αποκλεισμό του νησιού της Επανάστασης από την 9η Σύνοδο Κορυφής της Αμερικής, που Μπρούνο Ροντρίγκες Παρίλα, προσθέτοντας ότι η Ουάσινγκτον ασκεί ακραίες πιέσεις στις χώρες της περιοχής που αντιτίθενται στον αποκλεισμό αυτό. Η Κούβα, που συμμετείχε στις δύο προηγούμενες συνόδους κορυφής, στις οποίες συγκεντρώνονται οι αρχηγοί κρατών του ημισφαιρίου, επεσήμανε ότι ένας βασικός άξονας της εκδήλωσης θα είναι η υγειονομική περίθαλψη, προσθέτοντας ωστόσο ότι το θέμα αυτό «προσεγγίζεται αδιαφανώς περιλαμβάνοντας πολλά νεοφιλελεύθερα στοιχεία και ελλείψεις όσον αφορά τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, ένα λεγόμενο σχέδιο δράσης στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και της ανθεκτικότητας της αμερικανικής ηπείρου έως το 2030». «Θα ήταν περίεργο αν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν απομακρυνθεί από την πολιτική της οποίας ήταν αντιπρόεδρος (υπό τη κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα 2009-2017), ακόμη και αυτή του Ρεπουμπλικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ (2017-2021), ο οποίος κάλεσε την Κούβα στην Σύνοδος Κορυφής της Λίμα, στο Περού», σημείωσε.
Ο υπουργός Εξωτερικών προειδοποίησε ότι το κείμενο αυτό αποκλείει την Κούβα και άλλα κράτη μέλη του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας (PAHO) που συμμετέχουν σε αυτές τις διαδικασίες, υπενθυμίζοντας ότι η χώρα του, με έναν ταπεινό αλλά αλτρουιστικό τρόπο, έχει προσφέρει διεθνή συνεργασία σε θέματα υγειονομικής περίθαλψης που αναγνωρίζεται σε παγκόσμια κλίμακα». Ακόμα, επισήμανε ότι το μεταναστευτικό ζήτημα θα βρεθεί επίσης στο επίκεντρο της συνόδου κορυφής, για το οποίο ένα άλλο έγγραφο που γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης πίσω από την πλάτη της κοινής γνώμης, σκοπεύει να αναγκάσει τα κράτη της Λατινικής Αμερικής να καταστείλουν τη μετανάστευση και να απορροφήσουν τους μετανάστες που απορρίπτουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, με μια ρατσιστική και ξενοφοβική προσέγγιση.
Η νοοτροπία του βορειοαμερικανικού εξαιρετισμού οδηγεί σε αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας της Ουάσινγκτον σε όλο το κόσμο και στην ίδια την αμερικανική ήπειρο. Η φράση «δεν είμαστε αποικία» ειπώθηκε και από τον αριστερό πρόεδρο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ του Μεξικού, απαντώντας έτσι στις κατηγορίες του ηγέτη της Βόρειας Διοίκησης των ΗΠΑ (Northcom), στρατηγού Γκλεν Δ. Βαν Χερκ σε ακρόαση της Επιτροπής Ενόπλων Υπηρεσιών της Γερουσίας στις 24 Μαρτίου πως η Ρωσία υποτίθεται ότι έχει περισσότερους κατασκόπους στο Μεξικό από οπουδήποτε αλλού. Ενόψη των εκλογών στη Βραζιλία, οι οποίες όπως φαίνεται πρόκειται να στείλουν τον ακροδεξιό Μπολσονάρο σπίτι του ή ακόμα και στη φυλακή, η πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ δήλωσε την πρόθεσή της να «μπορέσουμε να σπάσουμε το Δόγμα Μονρόε» και τη λεγόμενη «συναίνεση της Ουάσιγκτον, μια έννοια που υιοθετήθηκε από συντηρητικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, επέβαλε την απορρύθμιση της οικονομίας, τη δραστική μείωση του ρόλου του κράτους και την εγκατάλειψη των κοινωνικών και αναπτυξιακών πολιτικών». Σε σχόλιά της στο συνέδριο «Σοσιαλισμός του 21ου αιώνα: Κίνα και Λατινική Αμερική στην πρώτη γραμμή», ανέφερε πως η Κίνα και η Ρωσία ηγούνται επίσης στην ανάπτυξη ενός «νέου γεωπολιτικού πόλου» και αυτό προσφέρει ευκαιρίες στη Λατινική Αμερική να είναι πιο ανεξάρτητη, ενώ σημείωσε πως η σύγκρουση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας όχι ως μια απλή διακρατική διαμάχη, αλλά μάλλον αποτέλεσμα «μιας αντιπαλότητας δύο συστημάτων», του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εναντίον σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά.
Στο περιβάλλον αυτό, οι λαοί της «δικής μας Αμερικής» έχουν από καιρό γυρίσει την πλάτη στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών, προκρίνοντας νέες, ισότιμες και ανεξάρτητες περιφερειακές ολοκληρώσεις. Στη πιο ισχυρή από αυτές, τη Κοινότητα των Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC), ο σοσιαλιστής πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο έκανε σαφές ότι η διαφορά μεταξύ της CELAC και του OAS, αφορά την ενίσχυση του μπολιβαριανισμού ένταντι του μονροϊσμού.