Οι χαλυβουργίες κλείνουν – Η Ευρώπη αρνείται τη σωτηρία τους

Από τον Παύλο Ζαφειρόπουλο και τον Νικόλα Λεοντόπουλο
Αρχικά δημοσιεύτηκε στην διεθνή έκδοση του ThePressProject

Αυτές τις ημέρες μπορεί να φαίνεται περίεργο αλλά η Ελλάδα έχει μακρά παράδοση -αναλογικά με το μέγεθός της- στην παραγωγή προϊόντων σιδήρου και χάλυβα ανταγωνιζόμενη χώρες όπως η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία. Ωστόσο εξαιτίας της κρίσης μέσα σε λίγα μόλις χρόνια η εγχώρια ζήτηση έχει μειωθεί κατά 85% κάτι που οδήγησε τις δύο από τις τρεις βιομηχανίες στα πρόθυρα της χρεοκοπίας ενώ η τρίτη έχει μεταφέρει την έδρα της στις Βρυξέλλες.

Η ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ Α.Ε. υπήρξε ιστορικά μια από τους κύριους παραγωγούς χάλυβα στην Ελλάδα όντας δεύτερη μεγαλύτερη μετά τη ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Ιδρύθηκε το 1925 ως εμπορική εταιρία, επέκτεινε τις δραστηριότητές της το 1932 ασχολούμενη με την παραγωγή καλωδίων και από το 1938 εισήλθε στην παραγωγή προϊόντων χάλυβα. Η «χρυσή εποχή» της ξεκίνησε τα χρόνια μετά τον πόλεμο όπου η κατασκευαστική έκρηξη συνδυαζόμενη με το Ελληνικό Οικονομικό Θαύμα προκάλεσε μεγάλη αύξηση στη ζήτηση χάλυβα. Το γιγάντιο κτήριό της με τις εντυπωσιακές πολύχρωμες κατασκευές στον Ασπρόπυργο αποτέλεσε σήμα κατατεθέν για την περιοχή (πληροφορίες από Wikipedia).

Αλλά οι υψικάμινοι της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ έχουν πλέον σιγήσει μετά την απόφαση της εταιρίας αυτή την εβδομάδα να σταματήσει την παραγωγή και να θέσει σε διαθεσιμότητα τους 200 από τους 263 εργαζόμενους στο εργοστάσιο της Ελευσίνας. Η πλειονότητα των εργαζομένων θα παραμείνει στο σπίτι της μέχρι την 31η Μαρτίου λαμβάνοντας μόνο το 50% των αποδοχών της. Η απόφαση της εταιρίας ήρθε μετά από προσπάθειες μηνών για την μείωση του κόστους. 148 εργαζόμενοι έχουν ήδη εγκαταλείψει τις θέσεις τους μέσω προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου, ενώ οι μισθοί για όσους παρέμειναν έχουν υποστεί μειώσεις κατά 20%. Οι μόνοι εργαζόμενοι που παραμένουν τώρα στην επιχείρηση είναι αυτοί που απαιτούνται για το εμπόριο των μετοχών, την φύλαξη του εργοστασίου και το διοικητικό προσωπικό.

Την ίδια ώρα μια άλλη βιομηχανία, η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΑ ανακοίνωσε στους εκπροσώπους των εργαζομένων ότι έχει ζητήσει έγκριση για μαζικές απολύσεις από τον υπουργό, στο εργοστάσιο του Ασπροπύργου, στο οποίο η εταιρία απασχολούσε 120 εργαζομένους (η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΑ έχει ένα εργοστάσιο στον Ασπρόπυργο και άλλα δύο στον Βόλο).

Οι εξελίξεις αυτές αποτελούν το τελευταίο σοβαρό πλήγμα για τη βαριά βιομηχανία της χώρας που έρχεται μετά την πτώση της παραγωγής και τις μαζικές απολύσεις στα ναυπηγεία και στα εργοστάσια παραγωγής χημικών λιπασμάτων.

Η βιομηχανία του χάλυβα έχει αφεθεί να παραπαίει εν μέρει εξαιτίας της κατάρρευσης της εγχώριας ζήτησης αφού η οικοδομική δραστηριότητα έχει σταματήσει. Το 2007 η Ελλάδα παρήγαγε 2,5 εκατομμύρια τόνους χάλυβα τόσο για την εγχώρια αγορά, όσο και για εξαγωγές. Σήμερα η ζήτηση έχει πέσει στους 300.000 τόνους ή στο 12% σε σχέση με το 2007, στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και 50 χρόνια.

Το πρόβλημα της χαμηλής εγχώριας ζήτησης επιδεινώνεται εξαιτίας και του υψηλού ενεργειακού κόστους που εμποδίζει τα εργοστάσια παραγωγής χάλυβα να είναι ανταγωνιστικά σε διεθνές επίπεδο. Σύμφωνα με την ΗΜΕΡΗΣΙΑ οι ελληνικές χαλυβουργίες πληρώνουν €77 ανά MWh ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης και €104,4 ανά MHh για ρεύμα μέσης τάσης. Στην Ιταλία οι αντίστοιχες τιμές είναι €30 και €35 ευρώ, στη Γερμανία €35 και €30 ευρώ, στη Γαλλία €40 και €46 ευρώ ενώ στη Βουλγαρία €46 και €46 ευρώ.

Για την αντιμετώπιση αυτών τον προβλημάτων οι ελληνικές χαλυβουργίες έχουν προσπαθήσει να κρατήσουν εν ενεργεία τις υψικάμινους λειτουργώντας τις βραδινές ώρες που το ηλεκτρικό ρεύμα είναι φτηνότερο. Ακόμα και έτσι όμως οι εξαγωγές γίνονται με τιμές κάτω του κόστους κάτι που έχει επιβαρύνει τις βιομηχανίες χάλυβα με πάνω από 600 εκατομμύρια ευρώ ζημιές.

Οι βιομηχανίες αυτές παρέμεναν σε λειτουργία ελπίζοντας ότι θα σωθούν όταν η κυβέρνηση περάσει την αναμενόμενη ειδική νομοθεσία που ονομάστηκε «διακοψιμότητα». Αυτή θα επέτρεπε σε ανεξάρτητους διαχειριστές μεταφοράς ενέργειας να συνάψουν ειδικές συμβάσεις με μεγάλους χρήστες σύμφωνα με την οποία οι εταιρίες θα έχουν το δικαίωμα διακοπής της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος σε περιόδους υψηλών φορτίων με αντάλλαγμα έκπτωση της τάξης του 25%.

Αυτές όμως οι ελπίδες διαψεύσθηκαν όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέρριψε πρόσφατα ως παράνομη και μη σύμφωνη με το Ευρωπαϊκό δίκαιο το σχέδιο νόμου που κατήρτισε το Υπουργείο Περιβάλλοντος θεωρώντας ότι οι εκπτώσεις θα ισοδυναμούσαν με κρατικές επιδοτήσεις. Σύμφωνα με δημοσιεύματα ο κλάδος κατηγορεί τώρα την ελληνική πολιτική ηγεσία για την αποτυχία του μέτρου και όχι τους Ευρωπαίους. Πιο συγκεκριμένα ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Μάκης Παπαγεωργίου κατηγορείται για «κακής ποιότητας» νομική επιχειρηματολογία και για αδυναμία ενσωμάτωσης των νομικών πλαισίων των χωρών των κρατών-μελών.

Η ταπεινωτική αποτυχία του μέτρου της «διακοψιμότητας» φαίνεται ότι αποτέλεσε το τελειωτικό χτύπημα για την ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΑ ενώ υπάρχουν φόβοι ότι και άλλοι μεγάλοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να ακολουθήσουν.

Κι όμως μπορεί να υπάρχει ακόμα ελπίδα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Παπαγεωργίου πιέζει την Επιτροπή για μια προσωρινή άδεια άσκησης του μέτρου για 8 μήνες προκειμένου να προετοιμαστεί μια νέα νομοθεσία. Κάποιοι ελπίζουν ότι η αναστολή λειτουργίας των χαλυβουργικών εργοστασίων θα επιδράσουν αποτελεσματικά σχετικά με αυτή την άδεια και θα επαναφέρουν το μέτρο της «διακοψιμότητας» στο τραπέζι των συνομιλιών. Σύμφωνα με το ΣΚΑΪ υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Ανάπτυξης ανέφερε «Ελπίζω ότι αυτή η απόφαση θα ταρακουνήσει τους υπαλλήλους της Τρόικας».

Επιπλέον το energypress.gr αναφέρει ότι σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές η νομοθεσία μπορεί να τροποποιηθεί αλλά ακόμα και σε περίπτωση που δεν καταφέρει να εξευμενίσει την Τρόικα υπάρχει πρόθεση να ψηφιστεί αψηφώντας τις διαμαρτυρίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξαιτίας της πίεσης που ασκεί το κλείσιμο των εργοστασίων.

Μια τέτοια κίνηση δεν θα ήταν ακριβώς χωρίς προηγούμενο. Η Γερμανία έχει ήδη αποφασίσει μονομερώς να προστατεύσει τους δικούς της παραγωγούς χάλυβα από το υψηλό ενεργειακό κόστος το 2014 απαλλάσσοντας τους από «πράσινους» ενεργειακούς φόρους αξίας 5,1 δισεκατομμυρίων ευρώ παρά την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το αν μια παρόμοια κίνηση πέρυσι μπορεί να θεωρηθεί κυβερνητική επιχορήγηση.

Με άλλα λόγια οι Γερμανοί φαίνεται ότι έχουν ως προτεραιότητα την προστασία της βιομηχανίας σιδήρου και χάλυβα από το υψηλό ενεργειακό κόστος κρατώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ικανοποιημένη, μια επιλογή που οι Ελληνικές αρχές μπορούν να αισθάνονται ότι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να τη μιμηθούν.

Εκτός από την ηλεκτρική ενέργεια οι ελληνικές χαλυβουργίες αντιμετωπίζουν υψηλότερες δαπάνες και για το φυσικό αέριο σε σχέση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Η Ελλάδα φέρεται να καθυστέρησε για τουλάχιστον ένα χρόνο τις διαπραγματεύσεις με τον Ρώσο προμηθευτή της, την GAZPROM σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, φαινομενικά εξαιτίας της σχεδιαζόμενης ιδιωτικοποίησης της κρατικής εταιρίας φυσικού αερίου που τελικά κατέρρευσε. Αυτή η εξέλιξη άφησε τις ελληνικές χαλυβουργίες να πληρώνουν 20% περισσότερα για το φυσικό αέριο σε σχέση με τους ευρωπαίους ομολόγους της.