της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Ειδική επιστολή προς τους αρμόδιους σε δημαρχείο και δημοτικό συμβούλιο Χαλανδρίου απέστειλε η Κίνηση Χειραφέτησης Αναπήρων: ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ, με αφορμή την ίδρυση Ειδικού Σχολείου Χαλανδρίου.

«Το εκπαιδευτικό απαρτχάιντ για τα ανάπηρα παιδιά βαφτίζεται συμπεριληπτικό και μάλιστα σύγχρονο! Ο Δήμος Χαλανδρίου με αυτή του την ενέργεια μας απογοητεύει πλήρως. Δίχως να υποβαθμίζουμε όσα -και με την δική μας πίεση και συμβολή- έχετε πράξει, η δρομολόγηση ανέγερσης και λειτουργίας ειδικού σχολείου μάς βρίσκει κάθετα αντίθετους/ες. Δεν μπορεί μετά από τόσα χρόνια συνεκπαίδευσης να αγνοείτε ότι τον αποκλεισμό μας τον συντηρεί και τον παράγει η λογική της ίδιας της ύπαρξης του διαχωριστικού σχολείου. Δεν μπορεί να μην γνωρίζετε τις σχέσεις της ειδικής αγωγής με το κίνημα της ευγονικής και την ιδρυματική “φροντίδα”. Δεν έχετε το δικαίωμα να αγνοείτε ότι ΚΑΙ στην περίπτωση των ανάπηρων παιδιών οι οικονομικές ανισότητες, η φτώχεια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές παρέχουν τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομείται η κουλτούρα που παράγει μισαναπηρισμό» αναφέρει σε ανακοίνωση η Κίνηση, ζητώντας την άμεση απόσυρση της ομόφωνης απόφασης για ίδρυση ειδικού σχολείου και την έναρξη της συζήτησης από μηδενική βάση για τα προγράμματα ένταξης των ανάπηρων μαθητών στα σχολεία.

«Επισημαίνουμε ότι στο δημοτικό συμβούλιο συμμετέχει εκλεγμένη ανάπηρη δημοτική σύμβουλος και παρόλα αυτά οι αποφάσεις σας προέρχονται από ιατροκεντρικές αντιλήψεις περασμένων δεκαετιών με νεοφιλελεύθερο πρόσημο. Σας ενημερώνουμε εκ των προτέρων ότι αν μας αγνοήσετε θα μας βρείτε απέναντί σας, καθώς θα καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για να ακυρώσουμε στην πράξη το οπισθοδρομικό εγχείρημά σας. ΕΜΕΙΣ, οι ανάπηροι ενήλικες, που περιγράφουμε τον εαυτό μας ως επιζήσαντες ειδικού σχολείου, απαιτούμε τον τερματισμό του διαχωρισμού» καταλήγει η ανακοίνωση και παραθέτει επιχειρήματα κατά του διαχωρισμού στα σχολεία:

Όπως συμφωνήθηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στο άρθρο 24 (Right to inclusive education) της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Αναπήρων (CRPD) του ΟΗΕ, που έχουμε κυρώσει με νόμο του κράτους και ακολουθώντας το κοινωνικό μοντέλο για την αναπηρία:
  • Η διαχωρισμένη σχολική εκπαίδευση δεν έχει ποτέ αποδειχθεί ότι είναι ανώτερη από τη γενική εκπαίδευση.
  • Δεν υπάρχει κανένα αδιάσειστο σύνολο στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι τα διαχωρισμένα προγράμματα «ειδικής» εκπαίδευσης έχουν σημαντικά οφέλη για τους μαθητές με οποιαδήποτε βλάβη.
  • Η διαχωρισμένη «ειδική» σχολική εκπαίδευση έχει συσχετιστεί με: φτωχές κοινωνικές εμπειρίες, μειωμένες ικανότητες και αποτελέσματα, μειωμένες ακαδημαϊκές εμπειρίες, αναφορικά με την παροχή διδακτέας ύλης, τα αποτελέσματα, τις ευκαιρίες εξέτασης και τη διαπίστευση, χαμηλότερες φιλοδοξίες των μαθητών και προσδοκίες των δασκάλων, υψηλά ποσοστά απουσιών, δυσκολία επανένταξης στη γενική εκπαίδευση, φτώχεια στην ενήλικη ζωή, κακή προετοιμασία για την ενήλικη ζωή.
  • Οι αρνητικές συνέπειες για τους διαχωρισμένους μαθητές των «ειδικών» σχολείων που εντοπίζονται σε δεκάδες έρευνες και περιλαμβάνουν: κατάθλιψη, κακοποίηση, έλλειψη αυτονομίας και επιλογής, εξάρτηση, έλλειψη αυτοεκτίμησης και κοινωνικής θέσης, αποξένωση, απομόνωση, λιγότερους φίλους, πιο περιοριστικές διαπροσωπικές σχέσεις, εκφοβισμό (bullying) και περιορισμένους τρόπους ζωής.
  • Οι διακρίσεις που ενυπάρχουν στη διαχωρισμένη σχολική εκπαίδευση προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του παιδιού και είναι ικανές να υπονομεύσουν ή ακόμα και να καταστρέψουν την ικανότητά του να επωφεληθεί από τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες.
  • Η ύπαρξη διαχωρισμένων «ειδικών» σχολείων καταπνίγει τη δημιουργικότητα των γενικών σχολείων σχετικά με το πώς να ανταποκρίνονται στην ποικιλομορφία και αποδυναμώνει τις ευθύνες τους να εντάξουν όλους τους μαθητές, που συνήθως επικαλύπτεται με άκρως ρατσιστικές «εκπαιδευτικές εκδρομές» σε σχολεία που βρίσκονται «ειδικά» παιδιά.
  • Η ύπαρξη «ειδικών» σχολείων συμβάλλει στην ανασφάλεια και τον φόβο της απόρριψης από εκείνα τα ανάπηρα παιδιά που βρίσκονται στη γενική εκπαίδευση.
  • Η διαχωρισμένη σχολική εκπαίδευση δίνει δικαιολογία στην ανθρώπινη τάση να χαρακτηρίζει αρνητικά και να απομονώνει αυτούς που θεωρούνται διαφορετικοί. Ενισχύει το νομικό πλαίσιο και εδραιώνει μια βαθιά ριζωμένη, αυτοεκπληρούμενη, κοινωνική διαδικασία απαξίωσης και αποστασιοποίησης των άλλων με βάση την εμφάνιση και την ικανότητά τους, προκειμένου να εδραιωθεί μια αίσθηση κανονικότητας και status.
  • Η διαχωρισμένη σχολική εκπαίδευση διαιωνίζει τις διακρίσεις, την υποτίμηση, τον στιγματισμό, τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και την απομόνωση – τις ίδιες συνθήκες δηλαδή, που οι ανάπηροι ενήλικες αναγνωρίζουμε ως τα μεγαλύτερα εμπόδια στη διεκδίκηση για σεβασμό, συμμετοχή και μια πλήρη ζωή.
Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά τα καταφέρνουν καλύτερα, ακαδημαϊκά και κοινωνικά, σε ενταξιακά περιβάλλοντα, ενώ δεν υπάρχει μορφή διδασκαλίας ή φροντίδας σε ένα «ειδικό» σχολείο που να μην μπορεί να πραγματοποιηθεί και στο γενικό σχολείο. Εφόσον υπάρξει δέσμευση και στήριξη, η ενταξιακή εκπαίδευση είναι πιο αποτελεσματική στη χρήση των εκπαιδευτικών πόρων.
  • Ο διαχωρισμός διδάσκει στα παιδιά να είναι φοβισμένα, αδαή και τρέφει την προκατάληψη.
  • Όλα τα παιδιά χρειάζονται μια εκπαίδευση που θα τα βοηθήσει να αναπτύξουν σχέσεις και θα τα προετοιμάσει για τη ζωή στην κοινότητα (mainstream).
  • Μόνο η ένταξη έχει τη δυνατότητα να μειώσει τον φόβο και να χτίσει φιλίες, σεβασμό και κατανόηση.
  • Η διαχωρισμένη σχολική εκπαίδευση παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανάπηρων παιδιών.

Αντιπρόταση της ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΑΝΟΧΗΣ

«ΟΛΑ τα παιδιά στο σχολείο της γειτονιάς»

  • Επαναξιολόγηση της προσβασιμότητας των σχολείων και υλοποίηση έργων καθολικής προσβασιμότητας. (αλυσίδα προσβασιμότητας, ανεμπόδιστη πρόσβαση σε όλους τους χώρους του σχολείου, προσβάσιμο εκπαιδευτικό περιεχόμενο για παιδιά με αισθητηριακές βλάβες, επανασχεδιασμός σχολικών αιθουσών για παιδιά με κινητικές, νοητικές και αισθητηριακές βλάβες).
  • Αποτύπωση/χαρτογράφηση των παροχών στα γενικά σχολεία. (τι χώροι χρησιμοποιούνται π.χ. στα Τμήματα Ένταξης, πόσοι ανάπηροι μαθητές αναγκάζονται να πληρώνουν ειδικό βοηθό)
  • Καταγραφή της αναλογίας εκπαιδευτικών/μαθητών και δημιουργία τμημάτων σύμφωνα με την παιδαγωγική της ένταξης. (δεν υφίσταται ένταξη με 25άρια τμήματα)
  • Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της γενικής εκπαίδευσης για τα ζητήματα ένταξης
  • Μεταφορά των μαθητών, αναπήρων και μη, δωρεάν στα σχολεία με προσβάσιμα λεωφορεία για ΟΛΑ τα παιδιά
  • Δημιουργία και δωρεάν παροχή σχετικών υπηρεσιών σε δημοτικό θεραπευτήριο για παιδιά (ανάπηρα και μη) που χρειάζονται θεραπείες και μεταφορά τους μετά τις ώρες του σχολείου με λεωφορεία του δήμου. Επιπρόσθετα ο Δήμος Χαλανδρίου θα μπορούσε να κάνει προσβάσιμους όλους τους δημοτικούς χώρους πολιτισμού, διότι αποτελούν μέρος της Παιδείας. (Αετοπούλειο, παιδική βιβλιοθήκη κ.λπ.)
  • Επιδότηση από τον δήμο για δημιουργία παραστάσεων, οπτικοακουστικού υλικού που συμβάλλουν στην αποδοχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.

Το ΤΡΡ επικοινώνησε με την Κίνηση, ζητώντας τους ένα παραπάνω σχόλιο. «Ουσιαστικά την επιστολή υπογράφουν γονείς, οι οποίοι είναι στις τάξεις της Μηδενικής Ανοχής. Η απόφαση για το Ειδικό Σχολείο ήταν ομόφωνη, άρα κι όλες οι υπόλοιπες παρατάξεις του δήμου θεωρούν ότι είναι καλό πράγμα το ειδικό. Ο δήμος, απ’ τη μεριά του, σιωπή».

Η Πρωτοβουλία Πολιτών Χαλάνδρι Ενάντια, ωστόσο, ζητά την άμεση ανάκληση της απόφασης του δήμου.

«Ναι στην συμπερίληψη, όχι στην γκετοποίηση… Χρηματοδότηση για εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής και υποδομές ενίσχυσης της συμμετοχής στα γενικά σχολεία! Η ανακοίνωση από την Κίνηση Χειραφέτησης Αναπήρων: “Μηδενική Ανοχή” έπιασε στον ύπνο όλη την «κοινωνία των κανονικών»! Μια απόφαση για δημιουργία «Ειδικού Δημοτικού και Νηπιαγωγείου» που φαίνεται εκ πρώτης όψεως, «προοδευτική και συμπεριληπτική» καταγγέλθηκε με σφοδρότητα από το αναπηρικό κίνημα. Και μπορεί σε εμάς που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμαστε “κανονικοί” να φαίνεται λογική η ίδρυση ενός Ειδικού σχολείου, όμως κάθε άλλο παρά λογική είναι!

Το αίτημα για την δημιουργία Ειδικού Σχολείου ξεκίνησε από την τοπική Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας.
Αυτό από μόνο του λέει πολλά, όταν:
  • Η παράλληλη στήριξη στα γενικά σχολειά βρίσκεται υπό διάλυση
  • Κάθε χρόνιά ξεκινάει με «εξασφαλισμένες» ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής
  • Η «ένταξη» γίνεται σε τάξεις των 25 μαθητών
  • Η καθολική προσβασιμότητα δεν είναι εξασφαλισμένη
  • …τότε γίνεται εύκολα κατανοητό ποιον στόχο υπηρετεί για το Υπουργείο Παιδείας η δημιουργία «Ειδικού σχολείου»: την δημιουργία μιας «αποθήκης παιδιών», μειωμένου κόστους, που θα αναπαράγει τους διαχωρισμούς θα συντηρεί τον αποκλεισμό των αυριανών πολιτών από την κοινωνία, λόγω της αναπηρίας τους
  • Απέναντι στην λογική του διαχωρισμού είναι αναγκαία η κατοχύρωση της λογικής της συμπερίληψης, όπου παιδιά με αναπηρίες ή ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν θα διαχωρίζονται από τους συμμαθητές και θα τους παρέχεται η κατάλληλη στήριξη για να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες, ενώ παράλληλα θα διαμορφώνεται το κατάλληλο πλαίσιο για να ξεπεραστεί η προκατάληψη και ο μισαναπηρισμός μέσα από την ανάπτυξη σχέσεων αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε όλα τα παιδιά !
Συντασσόμαστε πλήρως με το αίτημα της Κίνησης Χειραφέτησης Αναπήρων «Μηδενική ανοχή».
Σημείωση: στην συγκεκριμένη συνεδρίαση, δεν συμμετείχε ο δημοτικός μας σύμβουλος Σωτήρης Λαπιέρης. Το γεγονός αυτό δεν αναιρεί τις δικές μας ευθύνες, στο μέτρο που μας αναλογούν. Ελπίζουμε ότι η σφοδρή αντίθεση του αναπηρικού κινήματος, θα αποτελέσει ένα ταρακούνημα για όλους και όλες μας» αναφέρει η παράταξη σε σχετική ανακοίνωση.

Αόριστες πανηγυρικές τοποθετήσεις απ’ την πλευρά του δήμου

O δήμαρχος Σίμος Ρούσσος κατά την ανακοίνωση της ίδρυσης ανέφερε πως πρόκειται για απόφαση εξαιρετικά σημαντική. «Ευελπιστούμε ότι χάρη στην καλή συνεργασία που έχουμε με την ΚΤΥΠ και για την ανέγερση του 6ου Λυκείου, θα ξεπεραστούν οι αναμενόμενες γραφειοκρατικές δυσκολίες -που είναι ακόμα περισσότερες στην περίπτωση ειδικών σχολείων- και πως θα επιτευχθεί ο στόχος μας για μια μονάδα-κόσμημα στην πόλη», τόνισε ο δήμαρχος Χαλανδρίου. «Θα είναι μια πολύ σημαντική εκπαιδευτική υπηρεσία που τόσο έχουν ανάγκη οι οικογένειες με παιδιά τα οποία χρήζουν ειδικής αγωγής», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Σε επικοινωνία του ΤΡΡ με τον δήμο Χαλανδρίου, το γραφείο του δημάρχου μας απέστειλε την εξής ανακοίνωση. «Αρμοδιότητα του Δήμου δεν είναι να αποφασίσει ποιο παιδαγωγικό πλαίσιο υπηρετεί πληρέστερα τις ανάγκες των ανάπηρων μαθητών και μαθητριών, καθώς η ποικιλομορφία των περιπτώσεων σημαίνει και ποικιλομορφία στις υπηρεσίες. ΔΕΝ είναι όμως δυνατόν το ΚΕΔΑΣΥ να προτείνει για κάποιες περιπτώσεις φοίτηση σε Ειδικό Σχολείο και ο Δήμος να αρνείται να υποστηρίξει τη δημόσια εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία, αναγκάζοντας τους γονείς, είτε να ταλαιπωρούνται καθημερινά για να πάνε τα παιδιά τους σε ένα άλλο Ειδικό Σχολείο σε μεγαλύτερη απόσταση είτε να καταφεύγουν στην ιδιωτική εκπαίδευση».

Η ανακοίνωση του δήμου που εστάλη στο ΤΡΡ

Ο Δήμος Χαλανδρίου έχει αποδείξει έμπρακτα το σεβασμό του στη διασφάλιση της προσβασιμότητας στα σχολεία της πόλης (κατασκευή ασανσέρ, ραμπών και χώρων υγιεινής ΑμεΑ). Επίσης, στο μέτρο των δικών του αρμοδιοτήτων υποστηρίζει το θεσμό της παράλληλης στήριξης και τα τμήματα ένταξης, που λειτουργούν σε όλα τα Δημοτικά και σε αρκετά Νηπιαγωγεία, βάσει του υπάρχοντος πλαισίου Ειδικής Αγωγής (νόμος 3699/2008, όπως ισχύει με ν. 4823/2021) και προϋποθέτει την πρόσληψη ειδικών παιδαγωγών από το υπουργείο Παιδείας.

Συνολικά, η Ειδική Αγωγή στη χώρα μας λειτουργεί με:
1. Παράλληλη στήριξη ή με τμήματα ένταξης στα συμβατικά σχολεία
2. Φοίτηση στα Ειδικά σχολεία. Η φοίτηση στο κατάλληλο παιδαγωγικό
πλαίσιο, σε μία από τις παραπάνω περιπτώσεις, πραγματοποιείται αφενός
κατόπιν αιτήματος και επιλογής των γονέων και αφετέρου βάσει της
αξιολόγησης- γνωμοδότησης από τον αρμόδιο φορέα ΚΕΔΑΣΥ (Κέντρο
Διάγνωσης, Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής Υποστήριξης). Μέχρι τώρα
λειτουργούν στη χώρα μας 81 δομές Ειδικής Αγωγής, και δεν προβλέπεται η
άμεση κατάργησή τους.
Ως προς τις διεθνείς πρακτικές, οι περισσότερες χώρες διατηρούν το μεικτό σύστημα, αλλά οι εκπαιδευτικές πολιτικές τους υποστηρίζουν πολύ καλά τα τμήματα ένταξης.

Ειδικότερα για τις ανάγκες της περιοχής Χαλανδρίου οι γονείς των ανάπηρων παιδιών, για τα οποία η γνωμάτευση του αρμόδιου φορέα ΚΕΔΑΣΥ συνιστά φοίτηση σε ειδικά σχολεία, αναγκάζονται να διανύουν μεγάλες αποστάσεις για τα Δημόσια Ειδικά σχολεία Νέου Ηρακλείου, Πεντέλης και άλλων δήμων (αν κατορθώσουν τελικά να εξασφαλίσουν θέση), αλλιώς καταφεύγουν στην ιδιωτική εκπαίδευση. Συνεπώς, δεδομένου ότι αρμοδιότητα του Δήμου δεν είναι η χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής αλλά η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών συνθηκών για όλους τους δημότες καθώς και για όλους τους μαθητές και μαθήτριες του Δήμου, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Χαλανδρίου αποφάσισε να καλύψει αυτή την αντικειμενική ανάγκη, στο μέτρο που, ακριβώς η ανάγκη αυτή εξακολουθεί να υφίσταται.

Αυτό είναι το πνεύμα της ομόφωνης γνωμοδοτικής απόφασης με την οποία ενεργοποιείται χωροθέτηση στο οικόπεδο του Δήμου στο ΟΤ 1116 στην περιοχή Πατήματος για τη δημιουργία 17 ου Δημοτικού Σχολείου και Ειδικού Σχολείου.

Με άλλα λόγια αρμοδιότητα του Δήμου δεν είναι να αποφασίσει ποιο παιδαγωγικό πλαίσιο υπηρετεί πληρέστερα τις ανάγκες των ανάπηρων μαθητών και μαθητριών, καθώς η ποικιλομορφία των περιπτώσεων σημαίνει και ποικιλομορφία στις υπηρεσίες.

Εάν «κλείσουμε τον δρόμο» στην δημιουργία ενός δημόσιου Ειδικού Σχολείου, όπως προτρέπει η σχετική ανακοίνωση της «Κίνησης Χειραφέτησης Αναπήρων Μηδενική ανοχή», το αποτέλεσμα θα είναι να μην υπάρχει η επιλογή μιας δημόσιας δομής εκπαίδευσης στο Χαλάνδρι για όσα παιδιά την χρειάζονται και οι γονείς τους να αναγκάζονται να στραφούν στην ιδιωτική εκπαίδευση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν θα πρέπει η όλη διαδικασία να είναι τιμωρητική προς αυτούς τους γονείς ούτε να διακυβεύεται το μορφωτικό δικαίωμα των μαθητών και μαθητριών με αναπηρία.

Ο Δήμος Χαλανδρίου, ειδικά από το 2014 που ανέλαβε η σημερινή διοίκηση, έχει στηρίξει έμπρακτα τόσο την προσβασιμότητα στα σχολεία της πόλης, όσο και συνολικά την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στις υπηρεσίες του Δήμου. Στο πλαίσιο αυτό έχουν κατασκευαστεί 29 ράμπες και χώροι υγιεινής ΑμεΑ και έχουν τοποθετηθεί 8 ασανσέρ στα σχολεία της πόλης. Παράλληλα, έχουν εγκατασταθεί ράμπες και τουαλέτες ΑμεΑ σε όλα τα αθλητικά κέντρα του Δήμου, ενώ έχουν εξασφαλιστεί αναβατόρια για την πρόσβαση των αναπήρων στα δύο κολυμβητήρια της πόλης, όπως και δύο ηλεκτρονικά αμαξίδια για τη διευκόλυνση της μετακίνησής τους εντός των αθλητικών κέντρων. Αναβατόριο έχει επίσης τοποθετηθεί στο Κέντρο Νεότητας του Δήμου, όπως και στο κεντρικό ΚΕΠ. Επίσης σε δύο ΚΕΠ του Χαλανδρίου προσφέρεται πλέον η δυνατότητα εξυπηρέτησης των κωφών και βαρήκοων συμπολιτών μας στην ελληνική νοηματική, μετά την πιστοποίηση τεσσάρων υπαλλήλων από την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος. Τέλος σε συνεργασία, με την «Κίνηση Χειραφέτηση Αναπήρων Μηδενική Ανοχή», η δ/νση Πολιτισμού έχει εξασφαλίσει καθολικά προσβάσιμες παραστάσεις στο Φεστιβάλ Ρεματιάς.

Ο Δήμος Χαλανδρίου θα συνεχίσει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, να αναλαμβάνει δράσεις για τη συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία, και κάθε πρόταση προς την κατεύθυνση αυτή είναι ευπρόσδεκτη.