Ολισθαίνει το Κράτος Δικαίου: Παρακολουθήσεις, εξαφανίσεις ανθρώπων, κυβερνητικές παρεμβάσεις, αστυνομική βία, SLAPPs

Ρεπορτάζ της Νεκταρίας Ψαράκη 

«Θα αναρωτιέστε τι ένωσε το Παρατηρητήριο της Βουλής, οργανώσεις για το προσφυγικό και δημοσιογράφους σήμερα εδώ. Πριν χρόνια, βλέπαμε τα πράγματα ως επιμέρους προβλήματα. Ότι οι παραβιάσεις και η αυθαιρεσία συμβαίνουν μόνο στον τομέα μας, στο προσφυγικό. Πρόσφατα καταλάβαμε ότι ενώ εμείς βλέπαμε την όξυνση βίας προσφύγων στα σύνορα και ποινικοποίηση ανθρωπιστών, άλλοι έβλεπαν ξύλο από την αστυνομία και SLAPPs. Όταν εμείς αρχίσαμε να βλέπουμε τα προβλήματα με τις έρευνες της ΑΔΑΕ, τα είχε ήδη δει το VouliWatch. Οπότε θεωρήσαμε ότι πρέπει να συμπορευτούμε σε αυτό. Για να αναδείξουμε το φαινόμενο της ταχύτητας της διολίσθησης του Κράτους Δικαίου και της ανάγκης για αποκατάσταση της νομιμότητας».

To βίντεο της συνέντευξης Τύπου όπως μεταδόθηκε από το The Press Project.

Αυτά ήταν τα λόγια της δικηγόρου HIAS Eλλάδος, Έλλης Κριωνά – Σαράντη στη συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε στις 24/01 στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών από τους συντάκτες της έκθεσης για την Κομισιόν*, για να εξηγήσει πώς κατέληξε στο ίδιο πάνελ με τον δημοσιογράφο των Reporters United, Θοδωρή Χονδρόγιαννο και τον διευθυντή του Vouliwatch, Στέφανο Λουκόπουλο. Οι θεσμοί στη χώρα υποχωρούν. Το Κράτος Δικαίου και η Δημοκρατία ολισθαίνει. Η ανάγκη για προάσπιση και ενίσχυση του Κράτους Δικαίου στη χώρα είναι πιο επιτακτική από ποτέ και στόχος της έκθεσης είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διατυπώσει συστάσεις προς την Ελλάδα για συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική συμμόρφωση της χώρας με τις θεμελιώδεις αρχές και νομικές υποχρεώσεις του δικαίου της ΕΕ.

Αναλυτικά η έκθεση: 

«Το Κράτος Δικαίου είναι η απάντηση στο Αστυνομικό Κράτος»

Ο πρόεδρος του ΔΣΑ, Δημήτρης Βερβεσός προχώρησε σε μία σύντομη ανασκόπηση της ζοφερής πραγματικότητας από την οποία δεν γλιτώνει κανείς: Ανεξάρτητές Αρχές που μόλις λειτουργούν ως αντίβαρο το κυβερνητικό χέρι παρεμβαίνει, και τα μέλη αντικαθίστανται. Κρατική βία, με την ίδια την πολιτεία να είναι ο χορηγός εξουσίας για την αστυνομική αυθαιρεσία, ξεχνώντας ότι το Κράτος Δικαίου είναι η απάντηση στο Αστυνομικό Κράτος. Αυξανόμενα περιστατικά αστυνομικής βίας ακόμη και κατά δικηγόρων, οι οποίοι είναι σε άλλο καθεστώς «προστασίας« απέναντι σε αυτόφωρες διαδικασίες εξαιτίας του λειτουργήματός τους: «Αναγκαζόμαστε ακόμα και σήμερα να παρεμβαίνουμε διαρκώς στα αστυνομικά τμήματα προς αποκατάσταση των συναδέλφων μας που κρατούνται παρανόμως», είπε.

Ακόμη, σημειώνονται συνεχείς παραβιάσεις και αυθαιρεσίες σε βάρος μειονοτήτων, και ιδιαίτερα μεταναστών. «Το δικηγορικό σώμα μάχεται για την προστασία τους, και ιδιαίτερα των ανηλίκων», είπε, εξηγώντας ότι προσπαθεί να εξασφαλίσει επαρκή έρευνα και νομική εκπροσώπηση, στηλιτεύοντας την πρακτική της διοικητικής κράτησης. 

Και φυσικά η Ελευθερία του Τύπου, το «θεμέλιο της δημοκρατικής κοινωνίας. Χωρίς την αδέσμευτη δημοσιογραφία, Δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει», θυμίζοντας όμως ότι η Ελλάδα είναι πολύ χαμηλά στην κατάταξη για την Ελευθερία του Τύπου (107η θέση). Υπενθύμισε τη Νομολογία Στρασβούργου, το δικαίωμα της Ελευθερίας της έκφρασης, και την υποχρέωση διαφάνειας στην προστασία των μειονοτήτων, με ταυτόχρονη προσοχή στην ψευδολογία και τα fake news.

«Έχουμε χρέος να μην γίνει η κοινωνία ιδιωτικός μιθριδατισμός. Σε αυτή την πολύ σοβαρή εποχή που ζούμε απευθύνουμε κάλεσμα για συμπόρευση για να αναδειχθούν τα ζητήματα αυτά στη δημόσια σφαίρα, να απαιτήσουμε αυτά που προστατεύει το Σύνταγμα, ένα πραγματικό Κράτος Δικαίου», κατέληξε.

Vouliwatch: Αδιαφανές πλαίσιο για το πολιτικό χρήμα

Η αρνητική ολίσθηση του Κράτους Δικαίου στη χώρα έχει αναδειχθεί από σειρά εκθέσεων και παρεμβάσεων σημαντικών οργανισμών και ινστιτούτων, όπως θύμισε ο διευθυντής του Vouliwatch, Στέφανος Λουκόπουλος.  «Αναφορικά με το πλαίσιο καταπολέμησης διαφθοράς επικεντρωθήκαμε σε ζητήματα που αφορά το πολιτικό σύστημα: Το πόθεν έσχες των βουλευτών, το πλαίσιο δώρων και τη σύγκρουση συμφερόντων και την καλή νομοθέτηση», εξήγησε.

Για το πόθεν έσχες των πολιτικών προσώπων ο νόμος πέρασε τον Φεβρουάριο 2023 με τον Στέφανο Λουκόπουλο να επισημαίνει τις προβληματικές διατάξεις ως προς τη διαφάνεια. «Βλέπουμε την αδικαιολόγητη και υπερβολική μείωση του χρόνου που μένουν αναρτημένες οι ετήσιες εκθέσεις της επιτροπής ελέγχου. Βλέπουμε την ανάκληση υποχρέωση δήλωσης μετρητών άνω των 30 χιλιάδων ευρώ και ακινήτων 40 χιλιάδων ευρώ. Υπάρχει πρόβλεψη για μόνο ένα όργανο ελέγχου κάτι που σημαίνει ότι ο αριθμός των υπόχρεων προς υποβολή πόθεν έσχες είναι μεγάλος και άρα μη διαχειρίσιμος», λέει. Επομένως μία αργή επιτροπή, χωρίς δημοσίευση επαρκών στοιχείων, ενώ η νομοθετική επιλογή της υπαγωγής υπό τον έλεγχο της επιτροπής δυο ανεξάρτητων αρχών «μπορεί να εγείρει ερωτήματα ως προς την ανεξαρτησία των εν λόγω αρχών». Ακόμη, το 2019, μία άσχετη τροπολογία προέβλεπε ότι η άρση απορρήτου είναι προαιρετική. Τέλος, η πρακτική παράτασης των προθεσμιών της δήλωσης του πόθεν έσχες, χαρακτηρίζεται από τον κ. Λουκόπουλο «καταχρηστική, καθώς δημιουργεί μεγαλύτερες καθυστερήσεις στον έλεγχο».

Το κοινοβούλιο έχει καταλήξει όργανο αυτοματοποιημένης κύρωσης των αποφάσεων της εκτελεστικής εξουσίας 

Σχετικά με την πολιτική δώρου: «Ο νόμος ψηφίστηκε τον Σεπτέμβρη 2021. Υπήρχε η πρόβλεψη ο κατάλογος να δημοσιεύεται, αλλά ο κατάλογος αγνοείται. Δεν έχει ανεβεί ούτε το 2021 ούτε το 2022 ούτε το 2023».

Προβληματική ωστόσο είναι και η νομοθέτηση. Κανόνες που έχουν τεθεί από την ελληνική έννομη τάξη ως προς την ψήφιση των νόμων συστηματικά δεν λαμβάνονται υπόψιν από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία. Όπως επισημαίνει ο κ. Λουκόπουλος, παρατηρούνται αναιτιολόγητες διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης, ενώ πολλές διατάξεις δεν περνάνε καν από το στάδιο της διαβούλευσης, με το Vouliwatch να έχει εντοπίσει 504 άρθρα. Ακόμη, ψηφίζονται και κατατίθενται συνεχώς εκπρόθεσμες και άσχετες τροπολογίες μέσα σε άσχετα νομοσχέδια. «Το 64% των τροπολογιών το 2023 ήταν εκπρόθεσμες, το 94% είχε άσχετες τροπολογίες, το 50% ρυθμίζουν πολλά και διαφορετικά ζητήματα», εξηγεί, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που διαπιστώνουμε δεν είναι η έλλειψη νόμων αλλά η πιστή εφαρμογή τους.

Επομένως, πρόκειται για μία συνθήκη στην οποία επικρατεί ένα αδιαφανές πλαίσιο για το πολιτικό χρήμα και καταστρατήγηση του δικαιώματος στην δημόσια πληροφορία. Το κοινοβούλιο, όπως ανέφερε ο κ. Λουκόπουλος, έχει καταλήξει ένα όργανο αυτοματοποιημένης κύρωσης των αποφάσεων της εκτελεστικής εξουσίας: «Όταν ο θεσμός που αποτελεί θεματοφύλακα της Δημοκρατίας υποβαθμίζεται, τότε η διάβρωση του Κράτους Δικαίου και της Δημοκρατίας θα αποτελεί φυσικό επακόλουθο», κατέληξε.

Παρακολουθήσεις ΕΥΠ και Predator: Στο εδώλιο οι δημοσιογράφοι και όχι οι υπεύθυνοι – Η αγωγή Δημητριάδη

Ο δημοσιογράφος των Reporters United, Θοδωρής Χονδρόγιαννος, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς λειτουργούν τα SLAPPs στην Ελλάδα: δημοσιογράφοι κάνουν τη δουλειά τους, λειτουργούν ως watchdogs της εξουσίας, ανακαλύπτουν πρακτικές αυθαιρεσίας τις οποίες δημοσιεύουν για λογαριασμό του δημοσίου συμφέροντος, και στη συνέχεια η εξουσία επανέρχεται με εκδικητικές εξοντωτικές αγωγές σε βάρος των ερευνητών δημοσιογράφων με απώτερο σκοπό τον οικονομικό στραγγαλισμό τους και άρα την αποτροπή ενασχόλησης ξανά με ζητήματα τα οποία ενδέχεται να επιφέρουν συνέπειες στον ισχυρό.

Τους δημοσιογράφους των Reporters United και της Εφ.Συν. τους είχαν προειδοποιήσει για την αγαπημένη συνήθεια του ανιψιού του Πρωθυπουργού και υπεύθυνου του πολιτικού γραφείου του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος είχε μεταξύ άλλων και την ευθύνη για την ΕΥΠ: «Μην αναφέρετε ονομαστικά τον Γρηγόρη Δημητριάδη. Θα σας κάνει αγωγή». Όπως ακριβώς και συνέβη, με τον Γρηγόρη Δημητριάδη να ζητά αποζημίωση εκατομμυρίων από τους δημοσιογράφους – ερευνητές, με την εκδίκαση της υπόθεσης να βρίσκεται σήμερα στη δεύτερη ημέρα.

«Το 2023 ήταν η δεύτερη χρονιά που είχαμε σημαντικές αποκαλύψεις και τεκμήρια ως προς τις Ανεξάρτητες Αρχές σχετικά με τις υποκλοπές τόσο της ΕΥΠ, όσο και του Predator. Το 2023 μετά από έλεγχο της ΑΑΔΕ τεκμηριώθηκε η άρση απορρήτου του Χατζηδάκη, Φλώρου, Λαλούση, Λάλιου κλπ.  Ο συνταγματολόγος Βενιζέλος μίλησε για παράνομες παρακολουθήσεις. Πολύ σημαντικό γιατί συχνά λένε νόμιμες επισυνδέσεις. Πρέπει να συντρέχει πραγματικά λόγος εθνικής ασφαλείας όποτε παράνομες ακόμα και από την ΕΥΠ», θυμάται ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος.

Ύποπτες συμπτώσεις

Στη συνέχεια ακολουθούν διάφορες ύποπτες συμπτώσεις. Το κακόβουλο λογισμικό Predator έχει κοινούς στόχους με την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Στην περίπτωση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη τον παρακολουθούσε πρώτα η ΕΥΠ και στη συνέχεια το Predator, ενώ στην περίπτωση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Στην περίπτωση της Artemis Seaford η στοχοποίηση ήταν παράλληλη, με τους New York Times να αφήνουν σαφείς αιχμές για χρήση του κακόβουλου και παράνομου λογισμικού παρακολούθησης Predator από την ελληνική κυβέρνηση. Η έκθεση PEGA, αποκαλύπτει και εξηγεί το ρόλο Δημητριάδη και το πώς συνδέεται με τις υποκλοπές ως υπεύθυνος της ΕΥΠ, αλλά και με τον κ. Μπίτζιο, της Intellexa, της εταιρείας που σύμφωνα με αποκαλύψεις προμηθεύει το Predator.

«Το καλοκαίρι είχαμε τα αποτελέσματα σχετικά με τη χρήση του Predator στην Ελλάδα κατά 8 στόχων», αναφέρει ο κ. Χονδρόγιαννος αναφερόμενος σε υπουργούς της ΝΔ αλλά και ανωτάτων στελεχών των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων όπως του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, Κωνσταντίνου Φλώρου. «Μετά τον Οκτώβριο κει Νοέμβριο 2023 είχαμε κ άλλες δημοσιογραφικές αποκαλύψεις που έλεγαν ότι τα SMS που ήταν παγιδευμένα με Predator, παρουσίαζαν ως αποστολέα το προσωπικό κινητό του Γρηγόρη Δημητριάδη», ανέφερε, θυμίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο παγιδεύτηκε με Predator η ίδια η εισαγγελέας της ΕΥΠ, Βασιλική Βλάχου και ο αρχηγός της ΕΛΑΣ.

Aπό το έγκλημα στη συγκάλυψη: Ξήλωμα των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών, SLAPPs εναντίον δημοσιογράφων 

«Έχουν περάσει 2 χρόνια δεν έχει κληθεί κανένα πρόσωπο από την δικαιοσύνη ως ύποπτο. Η ίδια η κ. Αδειλίνη μετέφερε την υπόθεση στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Αντιθέτως, στη δικαιοσύνη έχουν οδηγηθεί δημοσιογράφοι και μέλη της ΑΔΑΕ, με την κατηγορία ότι ενημέρωσαν τον Κουκάκη ότι παρακολουθείται. Οι μόνοι που θα καταλήξουν στην ποινική ή αστική δικαιοσύνη είναι τα μέλη της ΑΔΑΕ και δημοσιογράφοι!», σχολίασε, σημειώνοντας ότι ο ίδιος ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης έχει επισημάνει ότι ενημερώθηκε από άλλους δημοσιογράφους και όχι μέλη της ΑΔΑΕ.

Η προσπάθεια συγκάλυψης ήταν εμφανής από την αρχή: Άλλαξαν όλα τα μέλη της ΑΔΑΕ, ενώ όταν επί προεδρίας Χρήστου Ράμμου ξεκίνησαν την έρευνα, ξαφνικά καταστράφηκαν τα στοιχεία της παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη και του Θανάση Κουκάκη, αλλά και των δημοσιογραφικών πηγών του. «Η κυβέρνηση άλλαξε τα μέλη της ΑΔΑΕ μέσω της διάσκεψης των προέδρων και υπάρχει το ερώτημα αν αρκούσαν τα μέλη κατά τη διαδικασία καθώς απαιτούνται τα 3/5 για να προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο», συμπληρώνει ο δημοσιογράφος.

Χωρίς λογοδοσία, οι επόμενες κυβερνήσεις θα θεωρούν δικαίωμα την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων 

Για τις επιθέσεις στην ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα έχουν τοποθετηθεί διεθνείς οργανώσεις επισημαίνοντας τα προβλήματα που αφορούν την παρακολούθηση δημοσιογράφων και έκθεση των πηγών τους. Ακόμη, έχουν σταθεί και στις επιθέσεις σε βάρος δημοσιογράφων τόσο από τα αστυνομικά όργανα όσο και μέσω εξοντωτικών αγωγών (SLAPPs).

«Η υπόθεση των παρακολουθήσεων και της ελευθερίας του Τύπου διατρέχουν κινδύνους όχι μόνο για τον παρακολουθούμενο, αλλά εγείρουν ζητήματα Κράτους Δικαίου διότι ο Τύπος δεν θα μπορεί πλέον να επιτελέσει τη δουλειά του. Υπάρχει ζήτημα εθνικής ασφάλειας όταν παρακολουθείς ανώτατους αξιωματούχους και στο μέλλον θα έχουμε ακόμη μεγαλύτερη διάβρωση καθώς αν δεν υπάρχει λογοδοσία, τότε θα αισθανθεί η μελλοντική κυβέρνηση ότι έχει το δικαίωμα να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα κατάφορα», κατέληξε ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος.

Pushbacks και εξαφανίσεις αιτούντων άσυλο: Βασανιστήρια σε βάρος μεταναστών και αστυνομική ατιμωρησία 

Θύματα της ολίσθησης του Κράτους Δικαίου ωστόσο είναι οι μειονότητες και ιδιαίτερα οι μετανάστες, σε βάρος των οποίων συνεχίζονται τα περιστατικά αστυνομικής βίας. Οι ελληνικές αρχές υποβάλλουν τους πρόσφυγες σε εξαναγκαστική εξαφάνιση, τα λεγόμενα pushbacks, όρο με τον οποίο δε συμφωνεί απόλυτα η δικηγόρος HIAS Ελλάδος, Έλλη Κριωνά – Σαράντη: «Οι επαναπροωθήσεις από το ελληνικό έδαφος στην Τουρκία συχνά ακούμε να μεταφέρονται ως pushbacks, όρος όμως που δεν αποδίδει την ιδιαίτερη βαναυσότητα του φαινομένου, και δεν αποτελεί θέμα της επικαιρότητας λόγω της επιμονής της άρνησης των ελληνικών αρχών να μην αναγνωρίζουν το ζήτημα. Εξαιτίας όμως αυτών των παραβιάσεων, ο υπεύθυνος θεμελιωδών δικαιωμάτων της Frontex, ζήτησε να φύγει η Frontex από την Ελλάδα».

Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, τα λεγόμενα ασφαλιστικά μέτρα, τα οποία διατάζουν τη χώρα να μην επιστρέφουν τους πρόσφυγες παράνομα στην Τουρκία αλλά να τους παρέχουν άσυλο είναι δεκάδες. Όπως όμως και οι καταδίκες της ελληνικής πολιτείας, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για κακομεταχείριση, βασανιστήρια, δολοφονίες και στέρηση δικαιωμάτων των προσφύγων, για τις οποίες το ελληνικό κράτος εξαναγκάζεται σε αποζημίωση των προσφευγόντων με κρατικό χρήμα. Η κ. Κριωνά Σαράντη θυμίζει την καταδίκη της Ελλάδας για την υπόθεση της Ψερίμου, όταν Έλληνες λιμενικοί άνοιξαν πυρ ρίχνοντας 13 σφαίρες σε προσφυγική λέμβο με αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό πρόσφυγα. Φυσικά, η εσωτερική έρευνα του Λ.Σ. έμεινε στο ντουλάπι. «Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι το λιμενικό δεν έκανε επαρκή έρευνα για την υπόθεση. Κι έτσι προστέθηκε άλλη μία δικαστική απόφαση μαζί με άλλες», εξηγεί.

Τις αστυνομικές αυθαιρεσίες τις ερευνά η Αστυνομία – Σε ετοιμότητα η συγκάλυψη

Άλλωστε, όπως υπενθυμίζει, ζητήματα αστυνομικής αυθαιρεσίας τα ερευνά η ίδια η αστυνομία, όπως ακριβώς συνέβη και στο ναυάγιο της Πύλου. «Είδαμε και στην Πύλο, όπου πάλι την προανάκριση την έκανε το Λιμενικό Σώμα. Το ίδιο είδαμε και στην υπόθεση θανάσιμων πυροβολισμών στον Έβρο το 2020, που πάλι την έρευνα την έκανε η αστυνομία και συγκεκριμένα το τμήμα το οποίο ήταν εμπλεκόμενο. Άλλο ζήτημα αφορά τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων. Οι μάρτυρες (οι επιζώντες) του ναυαγίου της Πύλου κλήθηκαν τρεις μήνες μετά για κατάθεση και μετά από μήνυση οργανισμών για το προσφυγικό», αναφέρει, σημειώνοντας ωστόσο και τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η προανακριτική διαδικασία: παρατηρείται ότι οι καταθέσεις των μαρτύρων είναι πανομοιότυπες. Σχεδόν ίδιες. Πράγμα που εγείρει ερωτήματα για το πώς ανακρίνονται, τι λένε στην πραγματικότητα και τι εν τέλει γράφεται. Την προαναφερθείσα πρακτική την έχει στηλιτεύσει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Για τα παραπάνω εγκλήματα, ο μηχανισμός συγκάλυψης είναι σε ετοιμότητα: «Οι επαναπροωθήσεις στη Λέσβο μπήκαν στο αρχείο χωρίς να κληθούν ποτέ οι λιμενικοί που ήταν σε υπηρεσία. Σε δεύτερο περιστατικό, είχε βρεθεί και ασύρματός τους στο σημείο. Στην περίπτωση του Έβρου το 2020 οι ελληνικές αρχές αγνόησαν τα αιτήματα έρευνας από την τουρκική εισαγγελία. Το λιμενικό στην υπόθεση του ναυαγίου της Πύλου αρνήθηκε να ξεκινήσει εσωτερική πειθαρχική έρευνα», σημειώνει.

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας πλήρως ευθυγραμμισμένη με το κυβερνητικό αφήγημα 

Μετά από πιέσεις της Κομισιόν, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας ορίστηκε ως ο αρμόδιος οργανισμός για τις έρευνες για τις επαναπροωθήσεις. «Τα αποτελέσματα των ερευνών δεν είναι γνωστά. Η τελευταία έρευνα ήταν το 2022 και δέχτηκε έντονα κριτική λόγω της μεθοδολογίας. Απλώς κατέληξαν ότι δεν γίνονται επαναπροωθήσεις», επισημαίνει.

Όσο οι υπεύθυνοι οργανισμοί για τα εγκλήματα κατά αιτούντων άσυλο ευθυγραμμίζονται πλήρως με το κυβερνητικό αφήγημα που θέλει τα pushbacks να είναι ανυπόστατα ψεύδη της τουρκικής προπαγάνδας, η αντιμεταναστευτική πολιτική συνεχίζεται και μέσω της όξυνσης του φαινομένου της ποινικοποίησης των προσφύγων. Σύμφωνα με το Borderline Europe, το οποίο έκανε έλεγχο σε 81 υποθέσεις, παρατηρείται ότι οι πρόσφυγες που κατηγορούνται ως διακινητές με έωλα κατηγορητήρια, δικάζονται χωρίς διερμηνεία σε δίκες μισής ώρες και η καταδίκη τους βασίζονται σε γραπτές μαρτυρίες αστυνομικών που δεν εμφανίζονται να καταθέσουν κατά την ακροαματική διαδικασία.

Πώς κυβέρνηση και ΜΜΕ μετέτρεψαν τις ΜΚΟ σε… αρκτικόλεξο της «μπίζνας» και της «απάτης»

Την ώρα που η ελληνική πολιτεία έχει συγκεντρώσει όλες της τις δυνάμεις γύρω από την καλλιέργεια ενός εχθρικού περιβάλλοντος για πρόσφυγες και μετανάστες, όλο το βάρος της περίθαλψης, της φιλοξενίας και της νομικής εκπροσώπησης των αιτούντων άσυλο έχει πέσει πάνω στις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις, τις οποίες η ίδια η κυβέρνηση με όπλα τους δημοσιογράφους, έχει στηλιτεύσει και κατορθώσει να περάσει στην κοινή γνώμη ότι είναι συνώνυμα της απάτης.

«Οι οργανώσεις του προσφυγικού εμφανίζονται ως εμπλεκόμενες σε κυκλώματα διακίνησης επειδή ενημέρωσαν της αρχές για αφίξεις προσφύγων. Οι αρχές θεωρούν την επικοινωνία προσφύγων με τις οργανώσεις για το προσφυγικό ύποπτη, παρά το γεγονός ότι τόσο τα τηλέφωνά μας, όσο και τα mail μας είναι αναρτημένα. Οι ίδιες οργανώσεις στοχοποιούνται και για εγκλήματα διακίνησης μεταναστών, και μάλιστα δεν ενημερώνονται για σύσταση δικογραφίας σε βάρος τους, παρά μόνον από τα δημοσιεύματα στον Τύπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Λέσβος, που το 2021 οι εμπλεκόμενοι δεν ενημερώθηκαν, ούτε κλήθηκαν σε απολογία. Ακόμα, οι οργανώσεις καταγράφονται σε ένα ειδικό μητρώο που έχει δεχτεί έντονη κριτική από το Συμβούλιο της Ευρώπης και από τον ΟΗΕ επειδή δεν τηρεί τις διατάξεις του συναιτερίζεσθαι.

Η Έλλη Κριωνά – Σαράντη μοιράζεται και την εμπειρία της ως δικηγόρος ΜΚΟ της Λέσβου επί 6 χρόνια. Συνεχείς προειδοποιήσεις – απειλές από τις αρχές και υποτίμηση μέσα στις δικαστικές αίθουσες από προέδρους των δικαστηρίων και εισαγγελείς: «δεν πιστεύουμε να είστε δικηγόρος, από αυτές των ΜΚΟ…».

Οι υποχρεώσεις της ελληνικής πολιτείας για την αποκατάσταση του Κράτους Δικαίου

*Σύμφωνα με την αναφορά των Vouliwatch, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (GCR), Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), HIAS Ελλάδας, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και Reporters United η οποία θίγει όλα τα παραπάνω, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να:

• Διασφαλίσει την αποτελεσματικότητα του θεσμού της νομικής βοήθειας στην Ελλάδα, υπό την εποπτεία του Υπουργείου της Δικαιοσύνης, με στόχο την αντιμετώπιση των καταγεγραμμένων ελλείψεων και την προώθηση της δίκαιης και αποτελεσματικής λειτουργίας της νομικής βοήθειας.
• Συμμορφώνεται αμέσως και πλήρως με τα ασφαλιστικά μέτρα που υποδεικνύει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) σύμφωνα με το Άρθρο 39 του Κανονισμού του.
• Ενισχύσει τη διαφάνεια της διερεύνησης καταγγελιών κακομεταχείρισης από σώματα ασφαλείας, παρέχοντας, μεταξύ άλλων, στοιχεία για τον αριθμό υποθέσεων που εξετάζονται από την ποινική δικαιοσύνη και από μη δικαστικούς μηχανισμούς ελέγχου, καθώς και για τα αποτελέσματα των ερευνών.
• Διασφαλίσει ότι το σύστημα πόθεν έσχες, τόσο σε επίπεδο νομοθεσίας όσο και σε επίπεδο πρακτικής εφαρμογής, εναρμονίζεται με τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας καθώς και με τις συστάσεις της Greco.
• Ενισχύσει τη διαφάνεια της λειτουργίας των Επιτροπών της Βουλής και ιδίως της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης.
• Υιοθετήσει ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των δημοσιογράφων και των πηγών τους από παράνομη παρακολούθηση και να επισπεύσει τις έρευνες σχετικά με την παρακολούθηση δημοσιογράφων και άλλων προσώπων τόσο μέσω υποκλοπών από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) όσο και μέσω παράνομης χρήσης του λογισμικού κατασκοπείας Predator σε βάρος στόχων.
• Θεσπίσει νομοθεσία κατά των αγωγών SLAPP για την προστασία των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης από τις καταχρηστικές αγωγές.
  Διασφαλίσει την ουσιαστική πρακτική εφαρμογή του δικαιώματος πρόσβασης στην πληροφορία καθώς και των διατάξεων για τα ανοικτά δεδομένα.
• Εφαρμόσει τους κανόνες που θέτει το Σύνταγμα, ο Κανονισμός της Βουλής, ο Ν 4622/2019 και το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική / νομοθετική εργασία, συμμορφούμενη προς τις αρχές του Κράτους Δικαίου και της καλής νομοθέτησης.
• Διασφαλίσει την ανεξάρτητη και απρόσκοπτη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών και των μελών τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους.
• Αναθεωρήσει τις ρυθμίσεις για την εγγραφή των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών και να διασφαλίσει τη συμμόρφωση του πλαισίου με τους ενωσιακούς κανόνες και δη τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, στην ιδιωτική ζωή και στην προστασία προσωπικών δεδομένων, καθώς και με τις συστάσεις του ΟΗΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
• Εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για να αποσαφηνιστεί ότι η παροχή συμβουλευτικής και συνδρομής σε άτομα που εισέρχονται παράτυπα στην Ελλάδα με βούληση να αιτηθούν διεθνή προστασία και η επικοινωνία προς τούτο δεν δύνανται να ερμηνευτούν ως αξιόποινες πράξεις.